Czynniki wpływające na zdrowie w przekonaniach młodych i starych kobiet i mężczyzn
DOI:
https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.08Keywords:
factors affecting health, attitudes towards health, women, men, youth, older age, gender, gendered ageAbstract
Celem artykułu jest porównanie przekonań dotyczących czynników wpływających na zdrowie człowieka, wyrażanych przez kobiety i mężczyzn w dwóch kategoriach wiekowych: młodych (20–37 lat) oraz starych (powyżej 63 lat). Przekonania te stanowią jeden z aspektów poznawczego komponentu postawy wobec zdrowia. Nauka dostarcza wielu modeli wskazujących na różne rodzaje uwarunkowań kondycji psychofizycznej jednostek. Pojawia się pytanie, jakie wyobrażenia na ten temat funkcjonują w świadomości potocznej oraz czy płeć i wiek różnicują te przekonania (i szerzej postawy wobec zdrowia). Zainteresowanie wpływem płci i wieku na świadomość zdrowotną wynika ze stwierdzanych w badaniach społecznych różnic w ocenie własnego stanu zdrowia oraz zachowaniach zdrowotnych kobiet i mężczyzn w różnym wieku (Dzwonkowska-Godula i in. 2012, CBOS 2012a). Punktem wyjścia jest tu założenie o wpływie na postawy wobec zdrowia, w tym także świadomość zdrowotną, kulturowych definicji kobiecości i męskości (gender) zróżnicowanych w odniesieniu do ludzi będących w różnych fazach życia (gendered age).
References
Barrett A. (2005), Gendered Experiences in Midlife: Implications for Age Identity, “Journal of Aging Studies”, Vol. 19, pp. 163–183.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaging.2004.05.002
Borowiec A., Lignowska I. (2012), Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce?, „Kultura i Społeczeństwo”, Vol. 3, pp. 95–111.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2478/v10276-012-0025-1
Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar
CBOS (2005), Upodobania kulinarne, nawyki żywieniowe i zachowania konsumenckie Polaków, Research Statement BS/173/2005.
Google Scholar
CBOS (2010), Postawy wobec alkoholu, Research Statement BS/116/2010.
Google Scholar
CBOS (2011), Postawy wobec narkotyków, Research Statement BS/89/2011.
Google Scholar
CBOS (2012a), Zdrowie w wymiarze osobistym i instytucjonalnym. Samooceny, zachowania, opinie, „Opinie i Diagnozy”, No. 24.
Google Scholar
CBOS (2012b), Polacy wobec własnej starości, Research Statement BS/94/2012.
Google Scholar
CBOS (2012c), Postawy wobec palenia papierosów, Research Statement BS/107/2012.
Google Scholar
CBOS (2013), Aktywność fizyczna Polaków, Research Statement BS/129/2013.
Google Scholar
CBOS (2014), Diety Polaków, Research Statement BS/113/2014.
Google Scholar
Crawford R. (1980), Healthism and the medicalization of everyday life, “International Journal of Health Services”, Vol. 10, No. 3, pp. 365–368.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.2190/3H2H-3XJN-3KAY-G9NY
Dahlgren G., Whitehead M. (1991), Policies and Strategies to Promote Social Equity in Health, Institute for Futures Studies, Stockholm.
Google Scholar
Deaux K., Lewis L. L. (1984), Structure of gender stereotypes: Interrelations among components and gender label, “Journal of Personality and Social Psychology”, Vol. 46, pp. 991–1004.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.5.991
Dzwonkowska-Godula K., Garncarek E., Malinowska E. (2012), Wykształcenie, zdrowie i wygląd jako komponenty kapitału ludzkiego kobiet i mężczyzn, [in:] P. Starosta (ed.), Zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 111–132.
Google Scholar
Frąckowiak-Sochańska M. (2011), Zdrowie psychiczne kobiet i mężczyzn. Płeć społeczno-kulturowa a kategorie „zdrowia psychicznego” i „chorób psychicznych”, „Nowiny Lekarskie”, Vol. 80, No. 5, pp. 394–408.
Google Scholar
Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Hakim C. (2010), Erotic Capital, “European Sociological Review”, Vol. 26, No. 5, pp. 499–518.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/esr/jcq014
Kimmel M. (2004), The Gendered Society, Oxford University Press, New York.
Google Scholar
Lalonde M. (1974), A New Perspective on the Health of Canadians: A Working Document, Department of Health and Welfare, Ottawa.
Google Scholar
Lizak D., Seń M., Kochman M. (2014), Healthizm – afirmacja promocji zdrowia czy współczesne zagrożenie behawioralne?, [in:] R. Żarow (ed.), Człowiek w zdrowiu i chorobie. Promocja zdrowia. Leczenie i rehabilitacja, Instytut Ochrony Zdrowia, Tarnów.
Google Scholar
Malinowska E. (2011), Kapitał ludzki w ujęciu genderowym – koncepcja teoretyczna, „Acta Universitatis Lodzensis”, Folia Sociologica, No. 39, pp. 3–16.
Google Scholar
Mandal E. (2000), Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar
Miluska J. (1996), Tożsamość kobiety i mężczyzny w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar
Nowak S. (1973), Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych, [in:] idem, Teorie postaw, PWN, Warszawa.
Google Scholar
Nowak-Starz G., Markowska M., Król H., Zięba E., Szpringer M. (2013), Medyczne koncepcje struktury zdrowia, jego ochrony i promocji, „Zdrowie i Dobrostan”, Vol. 1, http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Zdrowie-i-dobrostan.pdf.
Google Scholar
Ostrowska A. (2006), Kobiety i mężczyźni. Jak styl i warunki życia różnicują zdrowie, „Rocznik Lubuski”, No. 36, part 2, pp. 113–129.
Google Scholar
Pierożek Z. (2015), Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość ludzi o zdrowie, http://www.academia.edu/6100639/Promocja_i_edukacja_zdrowotna_Czynniki_warunkujace_Pierozek (14.12.2015)
Google Scholar
Puchalski K. (2005), Medykalizacja promocji zdrowia, [in:] K. Binkiewic z, A. Siewruk (eds), Zdrowie i choroba w społeczeństwie. Interdyscyplinarna Konferencja Warsztatów Analiz Socjologicznych, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar
Słońska Z. (2005), Socjologiczna krytyka promocji zdrowia. Wybrane problemy, [in:] W. Piątkowski, W. A. Brodniak (eds), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn.
Google Scholar
Słońska Z., Misiuna M., Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów, http://zakladepidemiologiiikard.pl/slownik.html (10.06.2015).
Google Scholar
Speller V. (2007), Collective and individual responsibilities for health, both physical and mental, http://www.healthknowledge.org.uk/public-health-textbook/disease-causation-diagnostic/2h-principles-health-promotion/responsibilities-health-physical-mental (15.12.2015).
Google Scholar
Synowiec-Piłat M. (2002), Zróżnicowania i nierówności społeczne a zdrowie, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
Google Scholar
Szpunar M. (2009), Dbałość o zdrowie jako styl życia współczesnego człowieka, [in:] W. Muszyński (ed.), Małe tęsknoty? Style życia w czasie wolnym we współczesnym społeczeństwie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar
Tobiasz-Adamczyk B. (2000), Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar
Whitehead M. (1995), Tackling inequalities: a review of policy initiatives, [in:] K. Judge, M. Benzeval, M. Whitehead (eds.), Tackling inequalities in health: an agenda for action London, King’s Fund Institute, London.
Google Scholar
Whitehead M., Dahlgren G., Gilson L. (2001), Developing the policy response to inequities in Health: a global perspective, [in:] Challenging inequities in health care: from ethics to action, Oxford University Press, New York, pp. 309–322, http://www.ais.up.ac.za/med/scm870/developingpolicychallen-ginginequitieshealthcare.pdf (1.12.2015).
Google Scholar
Woynarowska B. (2008), Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość o zdrowie, [in:] B. Woynarowska (ed.), Edukacja zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Woynarowska B. (2013), Edukacja zdrowotna, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2015 © Copyright by Krystyna Dzwonkowska-Godula, Emilia Garncarek, Łódź 2015; © Copyright for this edition by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2015
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.