Czynniki wpływające na zdrowie w przekonaniach młodych i starych kobiet i mężczyzn

Krystyna Dzwonkowska-Godula; Emilia Garncarek

doi:10.18778/0208-600X.55.08

Authors

Krystyna Dzwonkowska-Godula University of Łódź, Faculty of Economics and Sociology, Institute of Sociology Department of Gender Studies and Social Movements https://orcid.org/0000-0002-4854-2824
Emilia Garncarek University of Łódź, Faculty of Economics and Sociology, Institute of Sociology Department of Gender Studies and Social Movements https://orcid.org/0000-0002-9685-0741

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.08

Keywords:

factors affecting health, attitudes towards health, women, men, youth, older age, gender, gendered age

Abstract

Celem artykułu jest porównanie przekonań dotyczących czynników wpływających na zdrowie człowieka, wyrażanych przez kobiety i mężczyzn w dwóch kategoriach wiekowych: młodych (20–37 lat) oraz starych (powyżej 63 lat). Przekonania te stanowią jeden z aspektów poznawczego komponentu postawy wobec zdrowia. Nauka dostarcza wielu modeli wskazujących na różne rodzaje uwarunkowań kondycji psychofizycznej jednostek. Pojawia się pytanie, jakie wyobrażenia na ten temat funkcjonują w świadomości potocznej oraz czy płeć i wiek różnicują te przekonania (i szerzej postawy wobec zdrowia). Zainteresowanie wpływem płci i wieku na świadomość zdrowotną wynika ze stwierdzanych w badaniach społecznych różnic w ocenie własnego stanu zdrowia oraz zachowaniach zdrowotnych kobiet i mężczyzn w różnym wieku (Dzwonkowska-Godula i in. 2012, CBOS 2012a). Punktem wyjścia jest tu założenie o wpływie na postawy wobec zdrowia, w tym także świadomość zdrowotną, kulturowych definicji kobiecości i męskości (gender) zróżnicowanych w odniesieniu do ludzi będących w różnych fazach życia (gendered age).

References

Barrett A. (2005), Gendered Experiences in Midlife: Implications for Age Identity, “Journal of Aging Studies”, Vol. 19, pp. 163–183.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaging.2004.05.002

Borowiec A., Lignowska I. (2012), Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce?, „Kultura i Społeczeństwo”, Vol. 3, pp. 95–111.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10276-012-0025-1

Buczkowski A. (2005), Społeczne tworzenie ciała. Płeć kulturowa i płeć biologiczna, Wydawnictwo Universitas, Kraków.
Google Scholar

CBOS (2005), Upodobania kulinarne, nawyki żywieniowe i zachowania konsumenckie Polaków, Research Statement BS/173/2005.
Google Scholar

CBOS (2010), Postawy wobec alkoholu, Research Statement BS/116/2010.
Google Scholar

CBOS (2011), Postawy wobec narkotyków, Research Statement BS/89/2011.
Google Scholar

CBOS (2012a), Zdrowie w wymiarze osobistym i instytucjonalnym. Samooceny, zachowania, opinie, „Opinie i Diagnozy”, No. 24.
Google Scholar

CBOS (2012b), Polacy wobec własnej starości, Research Statement BS/94/2012.
Google Scholar

CBOS (2012c), Postawy wobec palenia papierosów, Research Statement BS/107/2012.
Google Scholar

CBOS (2013), Aktywność fizyczna Polaków, Research Statement BS/129/2013.
Google Scholar

CBOS (2014), Diety Polaków, Research Statement BS/113/2014.
Google Scholar

Crawford R. (1980), Healthism and the medicalization of everyday life, “International Journal of Health Services”, Vol. 10, No. 3, pp. 365–368.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2190/3H2H-3XJN-3KAY-G9NY

Dahlgren G., Whitehead M. (1991), Policies and Strategies to Promote Social Equity in Health, Institute for Futures Studies, Stockholm.
Google Scholar

Deaux K., Lewis L. L. (1984), Structure of gender stereotypes: Interrelations among components and gender label, “Journal of Personality and Social Psychology”, Vol. 46, pp. 991–1004.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.5.991

Dzwonkowska-Godula K., Garncarek E., Malinowska E. (2012), Wykształcenie, zdrowie i wygląd jako komponenty kapitału ludzkiego kobiet i mężczyzn, [in:] P. Starosta (ed.), Zróżnicowanie zasobów kapitału ludzkiego i społecznego w regionie łódzkim, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, pp. 111–132.
Google Scholar

Frąckowiak-Sochańska M. (2011), Zdrowie psychiczne kobiet i mężczyzn. Płeć społeczno-kulturowa a kategorie „zdrowia psychicznego” i „chorób psychicznych”, „Nowiny Lekarskie”, Vol. 80, No. 5, pp. 394–408.
Google Scholar

Giddens A. (2001), Nowoczesność i tożsamość, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Hakim C. (2010), Erotic Capital, “European Sociological Review”, Vol. 26, No. 5, pp. 499–518.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/esr/jcq014

Kimmel M. (2004), The Gendered Society, Oxford University Press, New York.
Google Scholar

Lalonde M. (1974), A New Perspective on the Health of Canadians: A Working Document, Department of Health and Welfare, Ottawa.
Google Scholar

Lizak D., Seń M., Kochman M. (2014), Healthizm – afirmacja promocji zdrowia czy współczesne zagrożenie behawioralne?, [in:] R. Żarow (ed.), Człowiek w zdrowiu i chorobie. Promocja zdrowia. Leczenie i rehabilitacja, Instytut Ochrony Zdrowia, Tarnów.
Google Scholar

Malinowska E. (2011), Kapitał ludzki w ujęciu genderowym – koncepcja teoretyczna, „Acta Universitatis Lodzensis”, Folia Sociologica, No. 39, pp. 3–16.
Google Scholar

Mandal E. (2000), Podmiotowe i interpersonalne konsekwencje stereotypów związanych z płcią, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar

Miluska J. (1996), Tożsamość kobiety i mężczyzny w cyklu życia, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań.
Google Scholar

Nowak S. (1973), Pojęcie postawy w teoriach i stosowanych badaniach społecznych, [in:] idem, Teorie postaw, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Nowak-Starz G., Markowska M., Król H., Zięba E., Szpringer M. (2013), Medyczne koncepcje struktury zdrowia, jego ochrony i promocji, „Zdrowie i Dobrostan”, Vol. 1, http://www.neurocentrum.pl/dcten/wp-content/uploads/Zdrowie-i-dobrostan.pdf.
Google Scholar

Ostrowska A. (2006), Kobiety i mężczyźni. Jak styl i warunki życia różnicują zdrowie, „Rocznik Lubuski”, No. 36, part 2, pp. 113–129.
Google Scholar

Pierożek Z. (2015), Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość ludzi o zdrowie, http://www.academia.edu/6100639/Promocja_i_edukacja_zdrowotna_Czynniki_warunkujace_Pierozek (14.12.2015)
Google Scholar

Puchalski K. (2005), Medykalizacja promocji zdrowia, [in:] K. Binkiewic z, A. Siewruk (eds), Zdrowie i choroba w społeczeństwie. Interdyscyplinarna Konferencja Warsztatów Analiz Socjologicznych, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Google Scholar

Słońska Z. (2005), Socjologiczna krytyka promocji zdrowia. Wybrane problemy, [in:] W. Piątkowski, W. A. Brodniak (eds), Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna, Wyższa Szkoła Społeczno-Gospodarcza, Tyczyn.
Google Scholar

Słońska Z., Misiuna M., Promocja zdrowia. Słownik podstawowych terminów, http://zakladepidemiologiiikard.pl/slownik.html (10.06.2015).
Google Scholar

Speller V. (2007), Collective and individual responsibilities for health, both physical and mental, http://www.healthknowledge.org.uk/public-health-textbook/disease-causation-diagnostic/2h-principles-health-promotion/responsibilities-health-physical-mental (15.12.2015).
Google Scholar

Synowiec-Piłat M. (2002), Zróżnicowania i nierówności społeczne a zdrowie, [w:] J. Barański, W. Piątkowski (red.), Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław.
Google Scholar

Szpunar M. (2009), Dbałość o zdrowie jako styl życia współczesnego człowieka, [in:] W. Muszyński (ed.), Małe tęsknoty? Style życia w czasie wolnym we współczesnym społeczeństwie, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Google Scholar

Tobiasz-Adamczyk B. (2000), Wybrane elementy socjologii zdrowia i choroby, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Whitehead M. (1995), Tackling inequalities: a review of policy initiatives, [in:] K. Judge, M. Benzeval, M. Whitehead (eds.), Tackling inequalities in health: an agenda for action London, King’s Fund Institute, London.
Google Scholar

Whitehead M., Dahlgren G., Gilson L. (2001), Developing the policy response to inequities in Health: a global perspective, [in:] Challenging inequities in health care: from ethics to action, Oxford University Press, New York, pp. 309–322, http://www.ais.up.ac.za/med/scm870/developingpolicychallen-ginginequitieshealthcare.pdf (1.12.2015).
Google Scholar

Woynarowska B. (2008), Czynniki warunkujące zdrowie i dbałość o zdrowie, [in:] B. Woynarowska (ed.), Edukacja zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Woynarowska B. (2013), Edukacja zdrowotna, wyd. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar