„Wołanie o prawa kobiety” – działalność organizacji strażniczych w kwestii praw reprodukcyjnych w Polsce

Autor

  • Krystyna Dzwonkowska-Godula Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Instytut Socjologii, Katedra Socjologii Struktur i Zmian Społecznych https://orcid.org/0000-0002-4854-2824

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.69.04

Słowa kluczowe:

prawa reprodukcyjne, organizacje strażnicze, monitoring, whistleblowing

Abstrakt

W artykule omówiono działania strażnicze w zakresie praw reprodukcyjnych podejmowane przez organizacje pozarządowe w Polsce. Analiza objęła działalność dwóch organizacji: Fundacji „Rodzić po Ludzku” oraz Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, które zostały wybrane do badania zarówno ze względu na historię, jak i zakres ich działalności. Zidentyfikowano różne rodzaje działań strażniczych podejmowanych przez obie organizacje pozarządowe oraz przedstawiono przykłady obserwacji i monitoringu, alarmowania (whistleblowing), interwencji, działań prawnych i politycznych oraz działalności w obszarze edukacji i aktywizacji społecznej. Obie organizacje strażnicze działają na poziomie makrostrukturalnym, wpływając na politykę, re­gulacje prawne i świadomość społeczną, a także na poziomie mezo- i mikrostrukturalnym poprzez kontrolowanie instytucji publicznych w społecznościach lokalnych oraz wspieranie i wzmacnianie jednostek. Nie tylko same walczą o prawa kobiet, ale także zachęcają i przygotowują kobiety do reagowania na łamanie ich praw reprodukcyjnych.

Bibliografia

Bassa B. (2012), Prawa reprodukcyjne i seksualne jako „nowe prawa” człowieka, „Studia nad Rodziną”, no. 16/1–2 (30–31), pp. 363–377.
Google Scholar

Batko-Tołuć K., Izdebski K. (2012), Organizacje strażnicze w Polsce. Stan obecny, wyzwania, perspektywy, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.
Google Scholar

Beijing Declaration and Platform for Action (1995), United Nations, http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA%20E.pdf [accessed 1.02.2019].
Google Scholar

CEDAW – The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women (1979), United Nations, http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ [accessed 1.02.2019].
Google Scholar

Council of Europe (2017), Women’s sexual and reproductive health and rights in Europe, https://rm.coe.int/women-s-sexual-and-reproductive-health-and-rights-in-europe-issue-pape/168076dead [accessed 10.01.2019].
Google Scholar

Declaration of Mexico on the Equality of Women and Their Contribution to Development and Peace (1975), World Conference of the International Women’s Year, United Nations, http://www.un-documents.net/mex-dec.htm [accessed 1.02.2019].
Google Scholar

Dobrowolska K. (2016), Prawa reprodukcyjne i seksualne w ONZ i ich doktrynalne uwarunkowania, „Zeszyty Prawnicze”, no. 16(2), pp. 163–181.
Google Scholar

Frączak P. (2008), Rzecznictwo, czyli co?, The Website of Non-Governmental Organisations ngo. pl, https://publicystyka.ngo.pl/rzecznictwo-czyli-co [accessed 16.02.2019].
Google Scholar

Gliński P. (2005), Organizacje pozarządowe, [in:] Encyklopedia socjologii, vol. 5, Oficyna Naukowa, Warszawa, pp. 170–178.
Google Scholar

Goldberg M. (2011), Wojny reprodukcyjne. Płeć, władza a przyszłość świata [The Means of Reproduction. Sex, Power, and the Future of the World], Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa.
Google Scholar

Grzymkowska M. (2014), Watchdog, czyli pies wartowniczy. O roli organizacji strażniczych w demokracji, http://www.watchdogpfron.pl/watchdog-czyli-pies-wartowniczy-o-roli-organizacji-strazniczych-w-demokracji/ [accessed 16.02.2019].
Google Scholar

ICPD Programme of Action – International Conference on Population and Development, Cairo, Programme of Action (1994), United Nations, https://www.unfpa.org/sites/default/files/event-pdf/PoA_en.pdf [accessed 1.02.2019].
Google Scholar

Malinowska E. (1999), Organizacje kobiece w Polsce, „Studia Socjologiczne”, no. 1, pp. 69–100.
Google Scholar

Moroń D. (2012), Organizacje pozarządowe – fundament społeczeństwa obywatelskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
Google Scholar

Muižnieks N. (2016), Raport Nilsa Muižnieksa Komisarza Praw Człowieka Rady Europy po wizycie w Polsce w dniach 9–12 lutego 2016, https://www.msz.gov.pl/resource/1328d245-54b7-4bce-83f9-6100437c40da:JCR [accessed 20.01.2019].
Google Scholar

Nowicka W. (2001), Komentarz, [in:] Piekło kobiet. Historie współczesne, Federacja na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Warszawa, pp. 61–65.
Google Scholar

Nowicki M., Fialova Z. (2001), Human Rights Monitoring, Helsinki Foundation for Human Rights, Warszawa.
Google Scholar

Radačić I., Upreti M. (2018), Polska – wstępne ustalenia niezależnej grupy ekspertek Rady Praw Człowieka ONZ ds. dyskryminacji kobiet w prawie i praktyce, http://www.unic.un.org.pl/prawa-czlowieka/polska:-grupa-ekspertek-rady-praw-czlowieka-onz-ds-dyskryminacji-kobiet---wstepne-ustalenia/3251 [accessed 20.01.2019].
Google Scholar

Różyńska J. (2016), Rozwój i ochrona praw reprodukcyjnych jako praw człowieka, [in:] B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska, A. Walczak-Żochowska (eds.), Prawo wobec problemów społecznych. Księga Jubileuszowa Profesor Eleonory Zielińskiej, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa, pp. 801–812.
Google Scholar

Solinger R. (2013), Reproductive Politics. What Everyone Needs To Know, Oxford University Press, New York.
Google Scholar

Sowa K. Z. (1988), Wstęp do socjologicznej teorii zrzeszeń, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Google Scholar

Stempień J. R. (2008), Organizacje strażnicze – biała plama trzeciego sektora w Polsce?, [in:] A. Kościański, W. Misztal (eds.), Społeczeństwo obywatelskie. Między ideą a praktyką, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa, pp. 288–304.
Google Scholar

Stempień J. R. (2012), Use of the “Principal-Agent” model in the process of investigating and analyzing representative democratic systems, “Przegląd Socjologiczny”, no. 61(4), pp. 99–121.
Google Scholar

Stempień J. R. (2012–2013), Media masowe i instytucje kontroli państwowej jako watchdogi – misja i ograniczenia. Analiza z wykorzystaniem modelu Principal-Agent, „Media, Kultura, Społeczeństwo”, no. 7–8, pp. 21–37.
Google Scholar

Stempień J. R. (2014), Obywatelska kontrola administracji samorządowej – rola i doświadczenia polskich organizacji strażniczych, “Samorząd Terytorialny”, no. 1–2, pp. 33–44.
Google Scholar

VDPA – Vienna Declaration and Programme of Action (1993), World Conference on Human Rights in Vienna, http://www.un.org/documents/ga/res/49/a49r208.htm [accessed 1.02.2019].
Google Scholar

Wnuk-Lipiński E. (2005), Socjologia życia publicznego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Wojciechowska-Nowak A. (2008), Jak zdemaskować szwindel. Czyli krótki przewodnik po whistle-blowingu, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa.
Google Scholar

Wollstonecraft M. (2013), A Vindication of the Rights of Woman, Penguin Books, London, England.
Google Scholar

Załęski P. S. (2012), Neoliberalizm i społeczeństwo obywatelskie, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.
Google Scholar

Zielińska E. 2008, Review of Polish legal regulations on reproductive rights, [in:] W. Nowicka (ed.), Reproductive Rights in Poland. The Effects of the Anti-Abortion Law. Report, Federation for Women and Family Planning, Warsaw, pp. 9–16.
Google Scholar

Opublikowane

2019-06-30

Jak cytować

Dzwonkowska-Godula, K. (2019). „Wołanie o prawa kobiety” – działalność organizacji strażniczych w kwestii praw reprodukcyjnych w Polsce. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, (69), 53–70. https://doi.org/10.18778/0208-600X.69.04