Badanie społeczności internetowych: nowe wyzwania dla badacza

Wojciech Mincewicz

doi:10.18778/0208-600X.88.04

Autor

Wojciech Mincewicz Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Wydział Socjologii i Pedagogiki, Katedra Socjologii, Instytut Socjologii i Pedagogiki

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.88.04

Słowa kluczowe:

społeczność wirtualna, społeczność internetowa, badania, obserwacja, wywiad, cyberprzestrzeń, dane

Abstrakt

Artykuł stanowi głos w dyskusji na temat badań prowadzonych w społecznościach internetowych przez badaczy społecznych. Składa się z trzech części. Po wprowadzeniu autor wskazuje na istotne cechy, które określają te społeczności oraz wskazuje na typy wyróżnione przez innych badaczy, porządkując dotychczasową refleksję o charakterze metodologicznym. Społeczności wirtualne, czyli takie, w których ludzie spotykają się w cyberprzestrzeni i komunikują na tyle długo, aby poznać i stworzyć trwałe relacje w momencie, gdy staje się obiektem eksploracji empirycznej, wymaga wykorzystania określonych metod i technik badawczych. Problem podejmowany w drugiej – najbardziej obszernej części opracowania, dotyczy wykorzystania klasycznych metod obserwacji rzeczywistości społecznej podczas badań nad społecznościami internetowymi. Ostatnia, trzecia część to próba naświetlenia problemów i wyzwań, jakie stoją przed badaczami wobec cyfryzacji życia społecznego. Wśród zidentyfikowanych znalazł się dostęp do danych, które mają charakter cyfrowy, a jedną z istotniejszych umiejętności badaczy jest dotarcie do tychże.

Bibliografia

Annstrong A., Hagel J. (1996), The Real Value of Online Communities, "Harvard Business Review", nr 74, s. 134–141.
Google Scholar

Apanowicz J. (2000), Metodologiczne elementy procesu poznania naukowego w teorii organizacji i zarządzania, Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu, Gdynia.
Google Scholar

Babbie E. (2003), Badania społeczne w praktyce, przeł. W. Betkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Daszkiewicz M., Wrona S. (2014), Zogniskowane wywiady grupowe online jako alternatywa dla tradycyjnych metod gromadzenia danych – szanse rozwoju i wyzwania dla badaczy, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", nr 336, s. 321–330.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15611/pn.2014.336.31

Frankfort-Nachmias C., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, przeł. E. Hornowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań.
Google Scholar

Global Digital Report (2023), Digital 2023: Global Overview Report. https://datareportal.com/reports/digital-2023-global-overview-report (dostęp: 30.07.2023).
Google Scholar

Hine Ch. (2000), Virtual Ethnography, Thousend Oaks, CA, London–New Dehli.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9780857020277

Jakubowski J. (2021), Społeczności internetowe i media społecznościowe w polityce. http://kubajakubowski.pl/wp-content/uploads/2021/10/Jakubowski-wnetrze-internet.pdf (dostęp: 21.07.2023).
Google Scholar

Jemielniak D. (2013), Życie wirtualnych dzikich. Netnografia Wikipedii, największego projektu współtworzonego przez ludzi, Poltext, Warszawa.
Google Scholar

Jemielniak D. (2019), Socjologia Internetu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Jurek K. (2013), Badania społeczne w Internecie. Wirtualna etnografia w teorii i praktyce, "Nauka i Szkolnictwo Wyższe", nr 1(41), s. 86–99.
Google Scholar

Kozinets R.V. (2010), Netnography. Boin Ethnographic Research Online, Sage Publications, Los Angeles.
Google Scholar

Maison D. (2022), Jakościowe metody badań społecznych: podejście aplikacyjne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.53271/2022.057

Maison D., Noga-Bogomilski A. (2007), Badania marketingowe – od teorii do praktyki, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Google Scholar

Matuszak A., Matuszak Z. (2011), Określenie próby i jej liczności w badaniach pedagogicznych, "General and Professional Education", nr 2, s. 33–39.
Google Scholar

Mider D. (2013), Dylematy metodologiczne badań kultury polityczne w Internecie, "Przegląd Politologiczny", nr 2, s. 23–34.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/pp.2013.18.2.2

Mider D. (2013), Jak badać opinię publiczną w Internecie? Ewaluacja wybranych technik badawczych, "Przegląd Socjologiczny", t. 62, nr 1, s. 209–224.
Google Scholar

Mider D. (2013), Problem klasyfikacji metoda badań społecznych w Internecie, [w:] Mider D., Maksimowicz A. (red.), Cyberpolitologia – badanie polityki w Internecie, Wydawnictwo ACAD, Warszawa, s. 27–56.
Google Scholar

Mider D. (2019), Czarny i czerwony rynek w sieci The Onion Router – analiza funkcjonowania darkmarketów, "Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego", nr 11(21), s. 154–190.
Google Scholar

Miller P. (2012), Wprowadzenie do obserwacji online: warianty i ograniczenia techniki badawczej, "Przegląd Socjologii Jakościowej", t. VIII, nr 1, s. 76–97.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.1.05

Mincewicz W. (2021), Kryptowaluty jako obiekt badań w naukach społecznych – obszary empirycznej eksploracji, "Studia Politologiczne", t. 59, s. 163–180.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33896/SPolit.2021.59.8

Osmólska A. (2021), Edukacja nieformalna dorosłych w uczącej się społeczności wirtualnej. Praca doktorska przygotowana pod kierunkiem naukowym dr hab. Ewy Skibińskiej na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Ostaszewska A., Pietrusińska M. (2023). Wywiady online jako rzeczywistość badawcza w kontekście badań nad feminizacją pandemii, „Studia Socjologiczne”, nr 3(250), s. 37–58.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24425/sts.2023.147160

Pałasz M. (2022), Etnografia wirtualna: badanie społeczności wirtualnych w zarządzaniu [w:] Kocój E., Laberschek M., Kopeć K., Plebańczyk K. (red.), Metodologia badań w sektorze kultury i mediów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Podgórski R. (2007), Metodologia badań socjologicznych: kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Oficyna Wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz–Olsztyn.
Google Scholar

Presz K. (2003), Badania jakościowe przez Internet, „Marketing w praktyce”, nr 6, s. 47–51.
Google Scholar

Rheingold H. (1993), The virtual community, revised edition: Homesteading on the electronic frontier, Reading, MA.
Google Scholar

Ridings C.M., Gefen D., Arinze B. (2002), Some antecedents and effects of trust in virtual communities, „The Journal of Strategic Information Systems”, nr 11(3–4), s. 271–295.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/S0963-8687(02)00021-5

Smith M. (1992), Voices from the Well: The Logic of the Virtual Common. http://www.sscnet.ucla.edu/soc/csoc/papers/voices/Voices.htm (dostęp: 28.07.2023).
Google Scholar

Siuda P. (2009), Kryteria wspólnotowości w Internecie, „Kultura i Edukacja”, nr 4(73), s. 21–36.
Google Scholar

Siuda P. (2016), Ankieta internetowa: zalety i wady – rekapitulacja, [w:] Siuda P. (red.), Metody badań online, Wydawnictwo Naukowe Katedra, Gdańsk, s. 28–81.
Google Scholar

Sołoma L. (1999), Metody i techniki badań socjologicznych: wybrane zagadnienia, Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Olsztyn.
Google Scholar

Sowa P., Pędziński B., Krzyżak M., Maślach D., Wójcik S., Szpak A. (2015), The Computer-assisted Web interview method as used in the national study of ICT use in primary healthcare in Poland – reflections on a case study, „Studies in Logic, Grammar and Rhetoric”, nr 43(1), s. 137–146.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/slgr-2015-0046

Szpunar M. (2004), Społeczności wirtualne jako nowy typ społeczności – eksplikacja socjologiczna, „Studia Socjologiczne”, nr 2(173), s. 95–135.
Google Scholar

Szreder M. (2010), Losowe i nielosowe próby w badaniach statystycznych, „Przegląd Statystyczny”, nr 57(4), s. 168–174.
Google Scholar

Sztumski J. (2005), Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, Katowice.
Google Scholar

Tinati R., Halford S., Carr L., Pope C. (2014), Big data: Methodological challenges and approaches for sociological analysis, „Sociology”, nr 48(4), s. 663–681.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038513511561

Whittaker S., Isaacs E., O’Day V. (1997), Widening the net: workshop report on the theory and practice of physical and network communities, „ACM Sigchi Bulletin”, nr 29(3), s. 27–30.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1145/264853.264867

Zatterberg H. (1965), Dobór próby, [w:] S. Nowak (red.). Metody badań socjologicznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 515–519.
Google Scholar