Mobbing szkolny wśród uczniów z zaburzeniami w komunikowaniu się – percepcja zjawiska i potencjalne kierunki działań

Agnieszka Fatyga; Katarzyna Kilian; Katarzyna Węsierska

doi:10.18778/2544-7238.03.05

Autor

Agnieszka Fatyga
Katarzyna Kilian
Katarzyna Węsierska Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Humanistyczny, Instytut Językoznawstwa, pl. Sejmu Śląskiego 1, 40-032 Katowice https://orcid.org/0000-0001-6378-9350

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.03.05

Słowa kluczowe:

dokuczanie, jąkanie, logopeda, mobbing szkolnym, nauczyciel, zaburzenia w komunikowaniu się, zapobieganie

Abstrakt

W artykule zaprezentowano wyniki dwóch projektów badawczych dotyczących mobbingu szkolnego wobec uczniów z zaburzeniami w komunikowaniu się. Celem pierwszego projektu było sondowanie opinii nauczycieli (n = 53) i logopedów (n = 59) na temat częstości występowania tego zjawiska, jego przyczyn oraz potencjalnych środków zaradczych. Respondenci byli również proszeni o ocenę, czy dzieci zmagające się z jakimkolwiek problemem logopedycznym częściej stają się ofiarami dokuczania i/lub znęcania w szkole. Rozpoznawano także opinie badanych na temat potencjalnych form przeciwdziałania mobbingowi szkolnemu oraz ich przygotowania do radzenia sobie z tym zjawiskiem na terenie szkoły. W opracowaniu przedstawiono również wyniki pilotażowego projektu badawczego realizowanego w ramach spotkań warsztatowych dla dzieci jąkających się i ich rodzin, organizowanych na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. Podczas tych warsztatów przeprowadzono zajęcia edukacyjne z zakresu praktycznych aspektów radzenia sobie z mobbingiem szkolnym. W warsztatach wzięły udział zarówno dzieci jąkające się, jak i ich rodzice/opiekunowie. Autorki omówiły również wyniki sondażu przeprowadzonego wśród uczestników przed warsztatami i po ich wdrożeniu na temat mobbingu szkolnego i potencjalnych strategii radzenia sobie z tym zjawiskiem. W podsumowaniu artykułu zarekomendowano przykładowe formy wsparcia ucznia w radzeniu sobie z przejawami dokuczania lub/i prześladowania w szkole.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Blood G., Boyle M., Blood I., Nalesnik G., 2010, Bullying in children who stutter. Speech language pathologists’ perceptions and intervention strategies, „Journal of Fluency Disorders”, vol. 35(2), s. 92-109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2010.03.003

Boroń A., Michta A., Sakwerda A., Węsierska K., 2019, Zajęcia z pomysłem. Scenariusz warsztatów dla nauczycieli. Scenariusz warsztatów dla uczniów, „Forum Logopedy”, nr 31, s. 30–34.
Google Scholar

Card N. A., Hodges E. V., 2008, Peer victimization among school children: correlations, causes, consequences, and considerations in assessment and intervention, „School Psychology Quarterly”, vol. 23(4), s. 451–461.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/a0012769

Dambach K. E., 2003, Mobbing w szkole: jak zapobiegać przemocy grupowej, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Davis S., Howell P., Cooke F., 2002, Sociodynamic relationships between children who stutter and their non‑stuttering classmates, „Journal of Child Psychology and Psychiatry”, no. 43, s. 939–947.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1469-7610.00093

Erickson S., Block S., 2013, The social and communication impact of stuttering on adolescents and their families, „Journal of Fluency Disorders”, vol. 38(4), s. 311–324.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jfludis.2013.09.003

Gebauer K., 2007, Mobbing w szkole, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Greene R., 2014, Trudne emocje u dzieci. Jak wspólnie rozwiązywać problemy w domu i w szkole, Warszawa: Wydawnictwo Edgard.
Google Scholar

Hershkowitz I., Lamb M. E., Horowitz D., 2007, Victimization of Children with Disabilities, „American Journal of Orthopsychiatry”, vol. 77(4), s. 629–635.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0002-9432.77.4.629

Kuros K., Węsierska K., 2013, Rola nauczyciela w promowaniu dobrej komunikacji w środowisku szkolnym, [w:] E. Kochanowska, J. Skibska (red.), Nauczyciel wobec wyzwań współczesności.
Google Scholar

Dylematy, poszukiwania i inspiracje, Bielsko‑Biała: Wydawnictwo Naukowe Akademii Techniczno‑Humanistycznej, s. 267–277.
Google Scholar

Langevin M., 2000, Teasing and Bullying. Unacceptable Behaviour. The TAB Program, Edmonton: Istar.
Google Scholar

Langevin M., 2013, Dokuczanie i znęcanie się nad jąkającymi się dziećmi, kwestionariusz dla dzieci, wersja zaktualizowana (Teasing and Bullying Questionnaire for Children Who Stutter – Revised), tłum. K. Węsierska, M. Węsierska, http://centrumlogopedyczne.com.pl/narzedzia/ (dostęp: 16.06.2019).
Google Scholar

Langevin M., 2015, Bullying Experienced by Youth Who Stutter. The Problem and Potential Intervention Strategies, [w:] K. O. St. Louis (red.), Stuttering Meets Stereotype, Stigma, and Discrimination. An Overview of Attitude Research, Morgantown: West Virginia University Press, s. 71–90.
Google Scholar

Langevin M., Bortnick K., Hammer T., Wiebe E., 1998, Teasing/bullying experienced by children who stutter. Toward development of a questionnaire, „Contemporary Issues in Communication Science and Disorders”, vol. 25, s. 12–24.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1044/cicsd_25_S_8

Langevin M., Packman A., Onslow M., 2010, Parent perceptions of the impact of stuttering on their preschoolers and themselves, „Journal of Communication Disorders”, no. 43, s. 407–423.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jcomdis.2010.05.003

Lindsay G., Dockrell J. E., Mackie C., 2008, Vulnerability to bullying in children with a history of specific speech and language difficulties, „European Journal of Special Needs Education”, no. 23, s. 1–16.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/08856250701791203

Little L., 2001, Peer victimization of children with Asperger spectrum disorders, „Journal of the Academy of Child and Adolescent Psychiatry”, no. 40, s. 995–996.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00004583-200109000-00007

Little L., 2004, Victimization of children with disabilities, [w:] K. A. Kendall‑Tackett (red.), Health consequences of abuse in family. A clinical guide for evidence‑based practice, Washington: American Psychological Association, s. 95-108.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/10674-006

Miller C., Lowen C., 2012, The Essential Guide to Bullying Prevention and Intervention. Protecting Children and Teens from Physical, Emotional, and Online Bullying, New York: Alpha.
Google Scholar

Mishna F., 2003, Learning disabilities and bullying. Double jeopardy, „Journal of Learning Disabilities”, vol. 36(4), s. 336–347.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/00222194030360040501

Murphy W. P., Quesal R. W., 2002, Strategies for addressing bullying with the school‑age child who stutters, „Seminars in Speech and Language”, no. 23, s. 205–211.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1055/s-2002-33754

O’Moore A. M., Minton S. T., 2008, Jak opanować przemoc w szkole, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Olweus D., 1991, Bully/victim problems among school children. Basic facts and effects of a school based intervention program, [w:] D. Pepler, K. Rubin (red.), The development and treatment of childhood aggression, Hillsdale: Erlbaum, s. 411–448.
Google Scholar

Olweus D., 2007, Mobbing. Fala przemocy w szkole. Jak ją powstrzymać?, Warszawa: Jacek Santorski & Co.
Google Scholar

Ostrowska K., Surzykiewicz J., 2005, Zachowania agresywne w szkole. Badania porównawcze 1997 i 2003, Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno‑Pedagogicznej.
Google Scholar

Plichta P., 2010, Uczniowie niepełnosprawni intelektualnie jako ofiary i sprawcy agresji rówieśniczej – kontekst edukacyjny, [w:] J. Pyżalski, E. Roland (red.), Bullying a specjalne potrzeby edukacyjne. Podręcznik metodyczny, Łódź: Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi/Centrum Badań Behawioralnych Uniwersytetu Stavanger, moduł 6.
Google Scholar

Pyżalski J., 2012, Agresja elektroniczna i cyberbullying jako ryzykowne zachowania młodzieży, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Rigby K., 2010, Przemoc w szkole. Jak ją ograniczać. Poradnik dla rodziców i pedagogów, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Savage R., 2005, Friendship and bullying patterns in children attending a language base in a mainstream school, „Education Psychology in Practice”, no. 21, s. 23–36.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02667360500035140

Scott L., Guitar C., 2012, Jak mówić w szkole o jąkaniu? Podręcznik dla nauczycieli i logopedów, Katowice: Centrum Logopedyczne.
Google Scholar

Smith P. K., Pepler D., Rigby K. (red.), 2004, Bullying in Schools. How Successful Can Intervention Be?, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511584466

Way B., 1990, Drama w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar

Węsierska K., 2012, Profilaktyka logopedyczna w ujęciu systemowym, [w:] Węsierska K. (red.), Profilaktyka logopedyczna w praktyce edukacyjnej, t. 1, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 25–47.
Google Scholar

Węsierska K., Gacka E., Langevin M., Węsierska M., 2015, Sytuacja szkolna dzieci jąkających się w Polsce – wstępne wyniki badań i strategie pomocy, [w:] K. Węsierska (red.), Zaburzenia płynności mowy: teoria i praktyka, t. 1, Katowice: Komlogo – Uniwersytet Śląski, s. 221–236.
Google Scholar

Węsierska K., Krawczyk A., 2017, Wsparcie dziecka jąkającego się w środowisku edukacyjnym, [w:] K. I. Bieńkowska, I. Marczykowska, A. Myszka (red.), Głos – Język – Komunikacja 4. Funkcjonowanie społeczne dzieci z problemami komunikacyjnymi, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 13–30.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15584/978-83-7996-478-9_2

Yaruss J. S., Murphy W. P., Quesal R. W., Reardon N. A., 2004, Bullying and teasing: Helping children who stutter, New York: National Stuttering Association.
Google Scholar