O kształceniu logopedów w zakresie dyslalii. Nowe wyzwania
DOI:
https://doi.org/10.18778/2544-7238.06.14Słowa kluczowe:
zaburzenia realizacji fonemów, dyslalia, kształcenie logopedówAbstrakt
Artykuł dotyczy problematyki kształcenia w zakresie zaburzeń realizacji fonemów – jednego z ważniejszych elementów programu studiów logopedycznych: podyplomowych i stacjonarnych. Autorka odnosi się do współczesnej wiedzy na temat wad wymowy, podkreślając różnice pomiędzy tradycyjnym a nowym ujęciem tego zaburzenia. Wskazuje nowe zadania, jakie powinny zostać uwzględnione w programach kształcenia w związku z obecnością w przestrzeni internetowej różnorodnych informacji, często niezgodnych ze współczesną wiedzą na temat postępowania w dyslalii, a także z innymi problemami, np. z różnym rozumieniem interdyscyplinarności logopedii. Analizuje wybrane zagadnienia związane z przygotowaniem programu kształcenia w zakresie zaburzeń realizacji fonemów z perspektywy pożądanych cech przyszłego logopedy. Przedstawiona praca jest głosem w dyskusji na temat kształcenia logopedów w zakresie dyslalii.
Pobrania
Bibliografia
ASHA – American Speech‑Language Hearing Association, b.d., Evidence‑Based Practice (EBP), https://www.asha.org/Research/EBP/Evidence‑Based‑Practice/ (dostęp: 20.07.2018).
Google Scholar
Brackenbury T., Burroughs E., Hewitt L.E., 2008, A Qualitative Examination of Current Guidelines for Evidence‑Based Practice in Child Language Intervention, „Language Speech and Hearing Services in Schools”, Vol. 38(1), s. 78–88.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1044/0161-1461(2008/008)
Bunton K., 2008, Speech versus Nonspeech: Different Tasks. Different Neural Organization, „Seminars in Speech and Language”, Vol. 29(4), s. 267–275.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1055/s-0028-1103390
Dąbrowska E., Kubiński W. (red.), 2003, Akwizycja języka w świetle językoznawstwa kognitywnego, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar
Demel G., 1978, Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Google Scholar
Emiluta‑Rozya D., 2012, Formy zaburzeń mowy, [w:] S. Grabias, M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej, s. 73–87.
Google Scholar
Grabias S., 2012, Teoria zaburzeń mowy. Perspektywy badań, typologie zaburzeń, procedury postępowania logopedycznego, [w:] S. Grabias, Z.M. Kurkowski (red.), Logopedia. Teoria zaburzeń mowy, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 15–71.
Google Scholar
Grabias S., 2015, Postępowanie logopedyczne. Standardy terapii, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 13–38.
Google Scholar
Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie.
Google Scholar
Kania J.T., 2001, Szkice logopedyczne, Lublin: Polskie Towarzystwo Logopedyczne, s. 175–192.
Google Scholar
Kita M., 2012, „Razem”. Konsiliencja, interdyscyplinarność, transdyscyplinarność, [w:] M. Kita, M. Ślawska (red.), Transdyscyplinarność badań nad komunikacją medialną, t. 1: Stan wiedzy i postulaty badawcze, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, s. 11–30.
Google Scholar
Koczanowicz L., 2011, Interdyscyplinarność między rabunkiem a dialogiem, [w:] R. Włodarczyk, W. Żłobicki (red.), Interdyscyplinarność i transdyscyplinarność pedagogiki – wymiary praktyczny i teoretyczny, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, s. 35–43.
Google Scholar
Konopska L., 2002, Jakość wymowy osób z wadą zgryzu, „Logopedia”, t. 31, s. 157–198.
Google Scholar
Konopska L., 2006, Wady wymowy u osób z wadami zgryzu, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Konopska L., 2015a, Desonoryzacja w dyslalii. Analiza artykulacyjna, akustyczna i audytywna, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Konopska L, 2015b, Postępowanie logopedyczne w przypadku osób z wadą zgryzu, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 626–654.
Google Scholar
Lorenc A., 2015, Transkrypcja mowy zaburzonej, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 112–143.
Google Scholar
Łobacz P., 1997, Polska fonologia dziecięca, Warszawa: Wydawnictwo Energia.
Google Scholar
Łobacz P., 2003, Prawidłowy rozwój mowy dziecka, [w:] T. Gałkowski, E. Szeląg, G. Jastrzębowska (red.), Podstawy neurologopedii, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, s. 231–268.
Google Scholar
Łuczyński E., 2004, Kategoria przypadka w ontogenezie, czyli o wchodzeniu dziecka w rzeczywistość gramatyczną, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Malicka I., 2019, Dysfunkcje oddychania i połykania jako przyczyny zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ Danuty Pluty‑Wojciechowskiej, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Mayenowa R.M., 1989, Roman Jakobson – uczony i człowiek, [w:] R. Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka: wybór pism, R.M. Mayenowa (wybór, red. nauk. i wstęp), Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 5–39.
Google Scholar
Michalik M., 2015, Transdyscyplinarność logopedii – między metodologiczną koniecznością a teoretyczną utopią, [w:] S. Milewski, K. Kaczorowska‑Bray (red.), Metodologia badań logopedycznych z perspektywy teorii i praktyki, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis, s. 32–46.
Google Scholar
Mierzejewska H., Emiluta‑Rozya D., 1997, Projekt zestawienia form zaburzeń mowy, „Audiofonologia”, t. 10, s. 37–48.
Google Scholar
Ostapiuk B., 1997, Zaburzenia dźwiękowej realizacji fonemów języka polskiego – propozycja terminów i klasyfikacji, „Audiofonologia”, t. 10, s. 117–136.
Google Scholar
Ostapiuk B., 2005, Logopedyczna ocena ruchomości języka, [w:] M. Młynarska, T. Smereka (red.), Logopedia. Teoria i praktyka, Wrocław: Podyplomowe Studium Logopedyczne Uniwersytetu Wrocławskiego, Agencja Wydawnicza a linea, s. 299–306.
Google Scholar
Ostapiuk B., 2013a, Dyslalia. O badaniu jakości wymowy w logopedii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Ostapiuk B., 2013b, Dyslalia ankyloglosyjna. O krótkim wędzidełku języka, wadliwej wymowie i skuteczności terapii, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Google Scholar
Ostapiuk B., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób z dyslalią i ankyloglosją, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 655–685.
Google Scholar
Ostapiuk B., Pluta‑Wojciechowska D., Grabias S., Woźniak T., 2018, Dyskusja po dyskusji na konferencji w Chorzowie, czyli o niektórych problemach logopedii w Polsce, „Logopedia”, t. 1, nr 47, s. 369–398.
Google Scholar
Ostaszewska D., Tambor J., 1997, Podstawowe wiadomości z fonetyki i fonologii współczesnego języka polskiego, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Ostaszewska D., Tambor J., 2012, Fonetyka i fonologia współczesnego języka polskiego, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2008a, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania – teoria – praktyka, wyd. 2 poprawione i poszerzone, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2008b, Standard postępowania logopedycznego w przypadku osób z rozszczepem wargi i podniebienia, „Logopedia”, nr 37, s. 175–205.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2010, Podstawy patofonetyki mowy rozszczepowej. Dyslokacje, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2011, Mowa dzieci z rozszczepem wargi i podniebienia, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2013a, Strategiczna metoda usprawniania realizacji fonemów. Motywacja i główne założenia, „Logopedia”, nr 42, s. 45–60.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2013b, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D, 2015a, Standard postępowania logopedycznego w przypadku rozszczepu wargi i podniebienia, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 727–780.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2015b, Analityczno‑fonetyczna ocena realizacji fonemów w logopedii, [w:] M. Kurkowska, E. Wolańska (red.), Metody i narzędzia diagnostyczne w logopedii, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2016, Dyslalia obwodowa jako przedmiot kształcenia logopedycznego. Rekonesans zagadnień, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska”, Vol. 1, s. 195–209.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.17951/en.2016.1.195
Pluta‑Wojciechowska D., 2017, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2019a, Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń, wyd. II poprawione i poszerzone, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2019b, Efektywność terapii dyslalii. Logopedyczno‑lingwistyczna analiza wyników badań, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2019c, Orofacjologopedia, „Logopedia”, nr 49, s. 137–158.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D, 2020a, Terapia strategiczna dyslalii obwodowej. Inspiracje do ćwiczeń warg i języka dla dzieci oraz dorosłych, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2020b, Logopaedics as an Interdisciplinary Science in the Eyes of Speech Therapists. Preliminary Research Results, „Logopaedica Lodziensia”, nr 4, s. 141–155.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.04.10
Pluta‑Wojciechowska D., 2021, Przygotowanie logopedy do pracy z dzieckiem z rozszczepem wargi i/lub podniebienia. Projekt modelu kształcenia, „Logopaedica Lodziensia”, nr 5, s. 171–183.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2544-7238.05.11
Pluta‑Wojciechowska D., 2022a, Tak zwane seplenienie boczne. O objawie i mechanizmie zaburzeń, „Logopedia”, Vol. 51(1), s. 205-224.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., 2022b, Zaburzenia czynności prymarnych i artykulacji. Podstawy postępowania logopedycznego, wyd. IV poszerzone i poprawione, Bytom: Wydawnictwo Ergo‑Sum.
Google Scholar
Pluta‑Wojciechowska D., Sambor B., 2018, O popularnych, lecz dyskusyjnych ćwiczeniach języka w przypadku obwodowych zaburzeń artykulacji, „Logopedia”, t. 1, nr 47, s. 265–278.
Google Scholar
Porayski‑Pomsta J., 2015, O rozwoju mowy dziecka dwa studia, Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Google Scholar
Ramanarayanan V., Tilsenc S., Proctord M., Töger J., Goldsteinf L., Nayakf K.S., Narayanan S., 2018, Analysis of speech production real‑time MRI, „Computer Speech & Language”, No. 52, s. 1–22.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.csl.2018.04.002
Rocławski B., 2001, Podstawy wiedzy o języku polskim dla glottodydaktyków, pedagogów, psychologów i logopedów, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
Google Scholar
Rocławski B., 2005, Słuch fonemowy i fonetyczny. Teoria i praktyka, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
Google Scholar
Rodak H., 1992, Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa: Wydawnictwo Polskiej Fundacji Zaburzeń Mowy.
Google Scholar
Sambor B., 2015, Zaburzone wzorce połykania i pozycji spoczynkowej języka a budowa artykulacyjna głoskowych realizacji fonemów u osób dorosłych, „Logopedia”, nr 43, s. 149–188.
Google Scholar
Sambor B., 2017, Skaza dykcyjna czy wada wymowy? Analiza badań realizacji fonemów spółgłoskowych u młodych adeptów sztuki teatralnej, niepublikowana rozprawa doktorska napisana pod kierunkiem dr hab. prof. UŚ Danuty Pluty‑Wojciechowskiej, Katowice: Uniwersytet Śląski.
Google Scholar
Sambor B., 2021, Wymowa młodych aktorów. Analiza wyników badań realizacji fonemów spółgłoskowych, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar
Słownik języka polskiego PWN, b.d., https://sjp.pwn.pl/ (dostęp: 25.05.2022).
Google Scholar
Sołtys‑Chmielowicz A., 2008, Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar
Stasiak J., 2015, Postępowanie logopedyczne w przypadku dyslalii, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego. Podręcznik akademicki, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 227–236.
Google Scholar
Stecewicz M., Halczy‑Kowalik L., 2015, Postępowanie logopedyczne u osób po wycięciu nowotworu jamy ustnej, [w:] S. Grabias, J. Panasiuk, T. Woźniak (red.), Logopedia. Standardy postępowania logopedycznego, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej w Lublinie, s. 687–725.
Google Scholar
Styczek I., 1981, Logopedia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Szpyra‑Kozłowska J., 2002, Wprowadzenie do współczesnej fonologii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar
Van Riper Ch., Irwin J.V., 1970, Artikulationsstörungen. Diagnose und Behandlung, Berlin–Charlottenburg: Carl Marhold Verlagsbuchhandlung.
Google Scholar
Zarębina M., 1994, Język polski w rozwoju jednostki, Gdańsk: Wydawnictwo Glottispol.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
