Wiktora Schramma głos w dyskusji na temat wykorzystania katastru józefińskiego w badaniach nad rolnictwem i techniką rolniczą w Galicji w XVIII wieku (W. Schramm, „Rolnictwo polskie u schyłku XVIII wieku na tle metryk józefińskich…,” Poznań 1951)
DOI:
https://doi.org/10.18778/1506-6541.29.08Słowa kluczowe:
metryka józefińska, kataster, Wiktor Schramm, Galicja XVIII w., historia rolnictwa, źródło historyczne, etnografia historyczna, Jerzy FierichAbstrakt
Wiktor Schramm (1885–1958) to urodzony w Olchowie i mieszkający w Poznaniu naukowiec i dydaktyk. Był profesorem Uniwersytetu Poznańskiego, jego prorektorem oraz twórcą (1919) i kierownikiem Zakładu, a po 1945 r. Katedry Ekonomii Rolniczej. Jego zainteresowania naukowe obejmowały: rolnictwo i ekonomię rolniczą, rachunkowość, historię gospodarczą oraz organizację i metodykę nauczania uniwersyteckiego, a także nauki przyrodnicze i etnografię. Artykuł podsumowuje aktualny stan wiedzy o działalności naukowej W. Schramma oraz prezentuje jego niepublikowany dotąd artykuł będący głosem w dyskusji na temat wykorzystania powstałego w końcu XVIII w. na obszarze Galicji katastru, zwanego metryką józefińską. Omawia także samą metrykę, stanowiącą współcześnie źródło do badań nad przeszłością i zmianami, jakie zachodziły na terenie Galicji w XVIII–XXI w. Współcześnie materiały wytworzone podczas realizowania w monarchii austro-węgierskiej Józefa II pomiarów gruntów są przechowywane w Centralnym Państwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie. W artykule zwrócono uwagę na niewykorzystany potencjał metryki józefińskiej w badaniach takich nauk, jak: historia gospodarcza, etnografia historyczna, demografia, geografia, nauki przyrodnicze i inne.
Pobrania
Bibliografia
Archiwum Akt Nowych
Google Scholar
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Google Scholar
Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego w Warszawie
Google Scholar
Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego
Google Scholar
Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Poznaniu
Google Scholar
Materiały Wiktora Schramma
Google Scholar
Continuatio Edictorum Et Mandatorum Universalium In Regnis Galiciae Et Lodomeriae A Die 1 Januarii Ad Ultimam Decembris Anno 1785 Emanatorum = Kontynuacya Wyrokow Y Rozkazow Powszechnych W Galicyi Y Lodomeryi Krolestwach Od Dnia 1 Stycznia Aż Do Konca Grudnia Roku 1785 Wypadłych, Lwow 1785.
Google Scholar
Gazeta Lwowska 1912
Google Scholar
Kronika Uniwersytetu Poznańskiego za lata akademickie 1945–1954/55, Poznań 1958.
Google Scholar
Polityka Polska 1983
Google Scholar
Schramm R.W., “Gniazdo,” Tygodnik Sanocki, April 13–20, 2001, no. 15–16.
Google Scholar
Schramm R.W., Prywatna podróż pamięci, Lesko 2003.
Google Scholar
Słowo Polskie 1907
Google Scholar
Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk za rok 1950–1951, no. 1(42).
Google Scholar
Uniwersytet Poznański. Spis wykładów w półroczu jesiennym 1919, Poznań 1919.
Google Scholar
Wydział Rolniczo-Leśny Uniwersytetu Poznańskiego. Sprawozdanie za pierwsze 15 lat istnienia 1919/1920–1933/1934, Poznań 1934.
Google Scholar
Augustyn M., “Opis granic wsi Ustrzyki Górne z 1788 r. jako źródło informacji o stosunkach społecznych i przemianach środowiska przyrodniczego nad górną Wołosatką,” Bieszczad 2010, no. 16.
Google Scholar
Baczkowski M., “Metryka józefińska jako źródło do dziejów wojskowości ze szczególnym uwzględnieniem wschodniej Galicji,” Krakowskie Pismo Kresowe 2022.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12797/KPK.14.2022.14.01
Barwiński E., Wąsowicz M., “Reformy Józefa II i jego następców i ich pozostałości archiwalne,” Ziemia Czerwieńska 1935, vol. 1, z. 2.
Google Scholar
Bodaszewski J., “Wieś Jaszczew k. Jedlicza w świetle mapy Miega i tzw. Metryki Józefińskiej w latach 1787–1789. Przyczynek do historii miejscowości,” Prace Historyczno-Archiwalne, Rzeszów 2022, vol. XXXIV.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.30657/pha.34.2022.12
Braudel F., “Histories et sciences sociales. La longue durée,” Annales E.S.C. 1958, vol. X–XII.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3406/ahess.1958.2781
Broda J., “Schramm Wiktor Franciszek” (1885–1958), [in:] Polski Słownik Biograficzny, vol. XXXV, Warszawa–Krakow 1994.
Google Scholar
Brzozowski S., “Jerzy Fierich 1900–1965,” Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1965, no. 4.
Google Scholar
Central’nij deržavnij ìstoričnij arhìv Ukraïni, m. L’vìv: Putìvnik, L’vìv–Kiïv 2001 [Центральний державний історичний архів України, м. Львів: Путівник, Львів–Київ 2001].
Google Scholar
Dąbrowicz E., “Zdezaktualizowane: na marginesie ‘wykazu książek podlegających wycofaniu 1 X 1951 r.,’” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2003, vol. 19.
Google Scholar
Dembiński F., “Wiktor Schramm,” Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 1958.
Google Scholar
Dolinowski W., “Gromadzenie zbiorów Archiwum Bernardyńskiego we Lwowie w latach 1784–1933,” Archeion 2014, vol. CXV.
Google Scholar
Drozdowicz J., “Kultura jako całość i zróżnicowanie w optyce antropologii i badań nad edukacją,” Kultura – Społeczeństwo – Edukacja 2017, no. 1(11).
Google Scholar
Dziesięciolecie Intendentury Polskiej Siły Zbrojnej 1918–1928, Warszawa 1929.
Google Scholar
Falniowska-Gradowska A., Studia nad społeczeństwem województwa krakowskiego w XVIII wieku. Struktura własności ziemskiej i użytkowanie gruntów w świetle katastru józefińskiego, Warszawa 1982.
Google Scholar
Falniowska-Gradowska A., Leśniak F., Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785–1787), Toruń 2009.
Google Scholar
Fejtö F., Józef II. Habsburg rewolucjonista, Warszawa 1993.
Google Scholar
Fierich J., “Kultury rolnicze, zmianowania i zbiory w katastrze józefińskim 1785–1787,” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 1950, vol. XII.
Google Scholar
Fierich J., “Uwagi nad techniką rolniczą w Polsce, w drugiej połowie XVIII wieku,” Roczniki Nauk Rolniczych i Leśnych 1938, vol. XLIV, z. 2–3.
Google Scholar
Filozof T.J., “Galicyjski kataster podatkowy jako źródło do badania struktury społecznej wsi,” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 2005, Prace Historyczne, vol. 12.
Google Scholar
Grabowski T.K., “Analiza statystyczna cen ziemi rolniczej w Polsce (2005–2010),” Metody Ilościowe w Badaniach Ekonomicznych 2012, vol. XIII, no. 1.
Google Scholar
Hamilton W.H., “Institution,” [in:] Encyclopaedia of the Social Science, vol. VIII, eds. E.R.A. Seligman, A. Edwin, London 1932.
Google Scholar
Hann Ch., Hart K., Economic Anthropology: History, Ethnography, Critique, Cambridge–Malden 2011.
Google Scholar
Hanus P., “Wykorzystanie dokumentacji byłego katastru austriackiego do regulacji stanu prawnego nieruchomości,” Geomatics And Environmental Engineering 2007, vol. 1, no. 4.
Google Scholar
Jankowiak S., Schramm T., “Uniwersytet w przestrzeni politycznej w latach 1945–1989,” [in:] Dzieje Uniwersytetu w Poznaniu w latach 1945–2019, eds. S. Jankowiak, T. Schramm, Poznań 2019.
Google Scholar
Kopczyńska-Jaworska B., Stosunki gospodarczo-społeczne w tradycyjnej kulturze Karpat Północnych, vol. I, Łódź 1967.
Google Scholar
Krzyworzeka A., “Antropologia ekonomiczna w badaniach rolników i społeczności wiejskich,” Wieś i Rolnictwo 2013, no. 3.
Google Scholar
Kucharczyk S., Augustyn M., “Górna granica lasu na terenie wsi Ustrzyki Górne i Wołosate w końcu XVIII wieku,” Roczniki Bieszczadzkie 2012 (20).
Google Scholar
Marciniak A., “Materiały Wiktora Schramma,” Biuletyn Archiwum Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1967, no. 10.
Google Scholar
Moras M., “Reformy Józefa II (1780–1790) a rządy prawa,” Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego 2013, vol. XVI.
Google Scholar
Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, vol. 1: Brody, compiled by T. Kargol, Kraków 2018.
Google Scholar
Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, vol. 40: Nadwórna i Zborów, compiled by R. Mel’nyk, Krakow 2020.
Google Scholar
Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Warszawa 1995.
Google Scholar
Nowak D., “Austriackie katastry gruntowe w zasobach Centralnego Historycznego Archiwum Państwowego Ukrainy we Lwowie,” Krakowskie Pismo Kresowe 2019.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12797/KPK.11.2019.11.03
Okoniewska B., “Poznańskie środowisko nauk rolniczych i rola w nim Wiktora Schramma (lata 1919–1939),” Kronika Wielkopolski 1983, no. 1(30).
Google Scholar
Państwo wojnickie w metryce józefińskiej z 1785–1787 roku. Wojnicz, Zamoście, Ratnawy i Łopoń, publ. J. Szymański, Wojnicz 2000.
Google Scholar
Ruszała K., “Społeczeństwo miasteczka galicyjskiego w pierwszych latach rządów austriackich w świetle pierwszego katastru gruntowego, tzw. metryki józefińskiej na przykładzie Jasła,” [in:] Społeczeństwo i gospodarka Galicji w latach 1772–1867. Źródła i perspektywy badań, eds. T. Kargol, K. Ślusarek, Krakow 2014.
Google Scholar
Rutkowski J., “Galicyjski kataster gruntowy jako podstawa statystyki własności ziemskiej,” Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych 1917, vol. 2.
Google Scholar
Schramm T., Kilka mniej znanych kart z dziejów Uniwersytetu Poznańskiego, Poznań 1994.
Google Scholar
Schramm T., Uniwersytet Poznański w latach 1945–1956 (typescript).
Google Scholar
Schramm T., “Wiktor Schramm – profesor Uniwersytetu,” Kronika Miasta Poznania 2019, no. 1: Uniwersytetowi na stulecie.
Google Scholar
Schramm W., “Formy osadnictwa wiejskiego w środkowych Karpatach na tle rozwoju historycznego i warunków fizjograficzno-gospodarczych,” Rocznik Nauk Rolniczych 1961, vol. 94–D.
Google Scholar
Sochaniewicz S., Archiwum Krajowe aktów grodzkich i ziemskich we Lwowie, Lwow 1912.
Google Scholar
Staniewicz W., “Prof. dr Wiktor Schramm (1885–1958),” Zagadnienia Ekonomiki Rolnej 1958, vol. 26, no. 1.
Google Scholar
Styś W., Drogi postępu gospodarczego wsi. Studium szczegółowe na przykładzie zbiorowości próbnej wsi Husowa, Wrocław 1947.
Google Scholar
Styś W., “Metryki gruntowe józefińskie i franciszkańskie jako źródła do historii gospodarczej Galicji,” Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych 1932–1933, vol. 2.
Google Scholar
Ślusarek K., “Materiały podatkowe jako źródło do dziejów miast galicyjskich w czasach józefińskich,” [in:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII–XIX wieku. Zbiór studiów, eds. T. Kargol, B. Petryszak, K. Ślusarek, Krakow–Lwow 2018.
Google Scholar
Ślusarek K., Metryka józefińska i opisania urbarialne – krótki przewodnik, Krakow 2022.
Google Scholar
Tokarz W., Galicja w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Krakow 1909.
Google Scholar
Weil E., “Determinanty kształtujące cenę ziemi rolnej,” Roczniki Akademii Rolniczej w Poznaniu 2003.
Google Scholar
Wiatr St., “Stróże, wieś powiatu gorlickiego. Część I,” Rocznik Nauk Rolniczych i Leśnych 1948, vol. 50.
Google Scholar
Wydro J., “Kataster gruntowy austriacki i jego znaczenie dla Galicji,” Studia Historyczne 1967, vol. 1/2.
Google Scholar
Zając K., “Profesor dr hab. inż. Jerzy Fierich – uczony i pedagog,” Folia Oeconomica Cracoviensia 1982, vol. 25.
Google Scholar
Życie gospodarcze Ziemi Sanockiej od XVI do XX w., ed. R. Lipelt, Sanok 2004.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
