Przekaz pokoleniowy. Teksty Heleny Radlińskiej w „Piśmie Młodych” (1943)
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.15.07Słowa kluczowe:
Helena Radlińska, publicystyka wojenna, Grupy Szturmowe Szarych Szeregów, II wojna światowa, przekaz pokoleniowyAbstrakt
Artykuł prezentuje główne tematy tekstów publicystycznych, napisanych prawdopodobnie przez Helenę Radlińską na łamach pisma konspiracyjnego „Pismo Młodych”, adresowanego do Grup Szturmowych Szarych Szeregów. Wyłonione tematy, odwołujące się do głównych pojęć pedagogiki społecznej Radlińskiej, zostały wyodrębnione w efekcie przeprowadzonej jakościowej analizy treści. Synteza treści adresowanych do młodzieży walczącej i ich instruktorów prowadzi do konkluzji dotyczącej przekazu pokoleniowego, jaki Radlińska kierowała do młodszej generacji walczącej z okupantem podczas II wojny światowej. Tekst odsłania mniej znaną kartę twórczości publicystycznej uczonej z okresu wojennego.
Bibliografia
Andrukowicz W. (2009) Różnojednia, czyli (po)nowoczesna koncepcja dydaktyki komplementarnej Bronisława F. Trentowskiego, „Chowanna”, tom jubileuszowy, s. 91‒110.
Google Scholar
Anonimowy (1943a) O samokształceniu, „Pismo Młodych”, nr 3(8), s. 5–6.
Google Scholar
Anonimowy (1943b) O istocie pracy społecznej, „Pismo Młodych”, nr 3(8), s. 1–2.
Google Scholar
Anonimowy (1943c) Rola obserwacji w dniu dzisiejszym, „Pismo Młodych”, nr 11(16), s. 6–7.
Google Scholar
Anonimowy (1943d) Jak i co notować?, „Pismo Młodych”, nr 8(13), s. 6–7.
Google Scholar
Anonimowy (1943e) O doborze książek, „Pismo Młodych”, nr 7(12), s. 6–7.
Google Scholar
Anonimowy (1943f) O czytaniu, „Pismo Młodych”, nr 6(11), s. 6–8.
Google Scholar
Anonimowy (1943g) Jak się uczyć, „Pismo Młodych”, nr 10(15), s. 4–6.
Google Scholar
Anonimowy (1943h) Prawo do twórczości, „Pismo Młodych”, nr 22(27), s. 3–4.
Google Scholar
Anonimowy (1943i) O miłości bohaterskiej, „Pismo Młodych”, nr 12(17), s. 1.
Google Scholar
Anonimowy (1943j) Rzeczywistość i teraźniejszość, „Pismo Młodych”, nr 9(14), s. 1–2.
Google Scholar
Anonimowy (1943k) Fachowiec czy amator, „Pismo Młodych”, nr 1(6), s. 5–7.
Google Scholar
Anonimowy (1943l) 22 stycznia 1863, „Pismo Młodych”, nr 2(7), s. 1–2.
Google Scholar
Anonimowy (1943ł) 6 sierpnia 1914, „Pismo Młodych”, nr 13(18), s. 1–2.
Google Scholar
Anonimowy (1943m) Co się wiąże z reformą rolną, Pismo Młodych”, nr 14(19), s. 5–6.
Google Scholar
Antosz A. (2007) Irena Drozdowicz-Jurgielewiczowa. Studium pedagogiczne, Warszawa‒Radom, Uniwersytet Warszawski, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji.
Google Scholar
Bibliografia prac Heleny Radlińskiej 1897–1947 / oprac. w roku 1937 przez słuchaczów grupy bibliotekarskiej Sekcji Społeczno-Oświatowej Wydziału Pedagogicznego Wolnej Wszechnicy Polskiej, R. Rudzińska (red.), uzup. w roku 1947 przez J. Wojciechowską (1947), Łódź, Nakładem byłych słuchaczów Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej.
Google Scholar
Bogusławska A. (1971) Helena Radlińska w czasie drugiej wojny światowej i potem, „Zeszyty Historyczne”, t. 200, z. 19, s. 147–164.
Google Scholar
Brodowska H. (1958) Z dziejów kształcenia pracowników społeczno-oświatowych, 1925‒1952, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki Humanistyczno-Społeczne”, seria I, z. 10, s. 121‒169.
Google Scholar
Broniewski S. (1983) Całym życiem. Szare Szeregi w relacji naczelnika, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Cyrański B. (2012) Aksjologiczne podstawy pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej. Przykład zastosowania interpretacji hermeneutycznej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Graneheim U. H., Lundman B. (2004) Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness, „Nurse Education Today”, nr 24 (2), s. 105–112, https://doi.org/10.1016/j.nedt.2003.10.001
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1016/j.nedt.2003.10.001
Hulewicz J. (1964) Wstęp. Helena Radlińska ‒ historyk oświaty w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Pisma Pedagogiczne, t. III, Radlińska H., wstęp J. Hulewicz, wybór i oprac. W. Wyrobkowa-Pawłowska, komentarz W. Wyrobkowa-Pawłowska, J. Wojciechowska, Wrocław-Warszawa-Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, seria: Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, t. VIII, s. V‒XXIX.
Google Scholar
Kamiński A. (1974) Piśmiennictwo publicystyczne i popularyzatorskie Heleny Radlińskiej w latach okupacji (1940‒1944), „Roczniki Biblioteczne”, r. XVIII, z. 1–2, s. 191‒213.
Google Scholar
Kamińska-Jatczak I. (2019a) Helena Radlińska w latach 1939–1945 – historia zrekonstruowana ze wspomnień „Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 8(1), s. 179–210, https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.08.12
Kamińska-Jatczak I. (2019b) „Nigdy nie pisałam tak wiele jak w dniach i bezsennych nocach tej epoki”. Analiza działalności pisarskiej Heleny Radlińskiej w okresie okupacji w: Dziedzictwo idei i pęknięcia międzypokoleniowe w pedagogice polskiej. Wprowadzenie do problemu, L. Witkowski (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s. 221‒233.
Google Scholar
Kirszak J. (2008) Związek Walki Czynnej, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, nr 5–6, s. 29‒35.
Google Scholar
Lepalczyk I. (1994/95) Helena Radlińska o nauczaniu historii, popularyzacji i badaniach historycznych w: Helena Radlińska. Człowiek i wychowawca, I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), Warszawa, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, s. 33–47.
Google Scholar
Lepalczyk I. (2001) Helena Radlińska. Życie i twórczość, Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Marynowicz-Hetka E. (2019) Helena Radlińska i jej pokolenie historyczne: uwspólnianie doświadczeń i wzajemność oddziaływań w: Dziedzictwo idei i pęknięcia międzypokoleniowe w pedagogice polskiej. Wprowadzenie do problemu, L. Witkowski (red.), Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek, s.106‒122.
Google Scholar
Miąso J. (1990) Tajne nauczanie w Królestwie Polskim w świetle dokumentów władz rosyjskich, „Rozprawy z dziejów oświaty”, t. XXXIII/90, s. 47‒85.
Google Scholar
Mikołajewicz W. (1994) Wychowanie poza wymiar jednego pokolenia, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Paedagogica et Psychologica”, Helena Radlińska – portret pedagoga (rozprawy, wspomnienia, materiały), I. Lepalczyk, B. Wasilewska (red.), oprac. H. Brodowska, z. 34, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 103–112.
Google Scholar
Pawłowski I. (1976) Geneza i działalność Organizacji Spiskowo-Bojowej PPS 1904-1905, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo.
Google Scholar
Pełczyńska W. (1971) Helena Radlińska w latach 1913-1921, „Zeszyty Historyczne”, z. 19, t. 200, s. 132‒142.
Google Scholar
Podp. H. Orsza (1913) Z metodyki nauczania historyi w szkole. Cele nauczania historyj, „Ruch Pedagogiczny”, r. 2, nr 8, s. 165‒169.
Google Scholar
Podp. H. Orsza-Radlińska (1927) Kształcenie pracowników społecznych, „Praca i Opieka Społeczna”, r. 7, nr 1, s. 100‒107.
Google Scholar
Podp. W.O. (1947) O pewnych formach samokształcenia na konferencjach rejonowych. (Wywiad z Profesor Heleną Radlińską), „Życie Szkoły”, r. 2, nr 10(21), s. 274‒278.
Google Scholar
Podp. Z. Rudnicki (1943) Odbudowa i przebudowa, „Pismo Młodych”, nr 6(1), s. 1‒4.
Google Scholar
Radlińska H. (1927) Jak się kształcić samemu? w: Książka pamiątkowa dla uczniów kończących klasę VII warszawskich publicznych szkół powszechnych w roku 1927, Warszawa, Komitet Zakończenia Roku Szkolnego przy Inspekt. Szkol. i Radzie Szkol. Okręg. w Warszawie, s. 93‒103.
Google Scholar
Radlińska H. (1928) Podstawy i metody samokształcenia, „Polska Oświata Pozaszkolna”, r. V, nr 2, s. 77‒80.
Google Scholar
Radlińska H. (1933) O współpracę historyków i pedagogów, „Wiadomości Historyczno-Dydaktyczne”, r. 1, z. 3/4, s. 134‒138.
Google Scholar
Radlińska H. (1934) Punkt widzenia pedagogiki społecznej, „Chowanna”, r. 5, z. 5, s. 209‒214.
Google Scholar
Radlińska H. (1935) Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej, Warszawa, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” Spółka Akcyjna Związku Nauczycielstwa Polskiego.
Google Scholar
Radlińska H. (1936) Wychowanie dorosłych w: Encyklopedia Wychowania. t. 1, Wychowanie, cz. 2, S. Łempicki, W. Gottlieb, B. Suchodolski, J. Włodarski (red.), Warszawa, Wydawnictwo „Nasza Księgarnia” Spółka Akcyjna Związku Nauczycielstwa Polskiego, s. 814‒837.
Google Scholar
Radlińska H. (1938) O wartości życia ludzkiego. (Odczyt wygłoszony w Polskim Radio), „Życie Młodych. Miesięcznik poświęcony opiece nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą”, r. VII/I, s. 84‒89.
Google Scholar
Radlińska H. (1939) Praca społeczna w czasie wojny, „Życie Młodych. Miesięcznik poświęcony opiece nad macierzyństwem, dziećmi i młodzieżą”, r. VII/II, nr 5–6, s. 140‒154.
Google Scholar
Radlińska H. (1946) Czynnik ludzki, „Oświata i Kultura”, r. 2, nr 10, s. 557‒565.
Google Scholar
Radlińska H. (1946) Zasięg wychowania. Dawne poglądy i nowe doświadczenia, „Ruch Pedagogiczny”, r. XXX, nr 1, s. 35–40.
Google Scholar
Radlińska H. (1947) Samokształcenie, „Rzeczy Ciekawe. Miesięcznik Popularno-Naukowy”, r. II, nr 6(18), s. 1−5.
Google Scholar
Radlińska H. (1948) Pracownik społeczny. (Odczyt wygłoszony w auli Uniwersytetu Łódzkiego z cyklu: Zawody), „Oświata i Kultura”, r. 4, nr 5-6, s. 175‒186.
Google Scholar
Radlińska H. (1949) Materiały do dziejów walki o duszę ludu (1864–1913). (Fragmenty przedmowy spalonej książki H. Radlińskiej i B. Śliwińskiej) w: Studia z dziejów kultury, H. Barycz, J. Hulewicz (red.), Warszawa, Nakład Gebethnera i Wolffa, s. 517–537.
Google Scholar
Radlińska H. (1961) Egzamin z pedagogiki społecznej w: Pedagogika społeczna, Pisma Pedagogiczne, H. Radlińska, wstęp R. Wroczyński, A. Kamiński, oprac. i koment. W. Wyrobkowa-Delawska, Pisma Pedagogiczne, t. I, Wrocław-Warszawa-Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, seria: Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, t. V, s. 357‒395.
Google Scholar
Radlińska H. (1964) Listy o nauczaniu i pracy badawczej w: Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Pisma Pedagogiczne, t. III, H. Radlińska, wstęp J. Hulewicz, wybór i oprac. W. Wyrobkowa-Pawłowska, komentarz W. Wyrobkowa-Pawłowska, J. Wojciechowska, Wrocław‒Warszawa‒Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, seria: Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, t. VIII, s. 329‒478.
Google Scholar
Radlińska H. (1979) Samokształcenie w Domu Ludowym w: Oświata i Kultura Wsi Polskiej. Wybór Pism, H. Radlińska, oprac. H. Brodowska, L. Wojtczak, wstęp H. Brodowska, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, s. 249‒256.
Google Scholar
Ratajczak W. (2006) Teodor Tomasz Jeż. (Zygmunt Miłkowski) i wiek XIX, Poznań, Wydawnictwo „Poznańskie Studia Polonistyczne”.
Google Scholar
Smolińska-Theiss B. (2015) Pedagogika społeczna w Polsce z perspektywy zjazdów pedagogicznych, „Pedagogika Społeczna”, nr 2(56), s. 39–51.
Google Scholar
Theiss W. (1997) Radlińska, wyd. drugie, popr. i rozszerz., Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Theiss W. (2017) Wanda Wyrobkowa-Pawłowska: życie jako służba społeczna, „Pedagogika Społeczna”, nr 1(63), r. XVI, s. 67‒82, https://doi.org/10.14746/psn.2021.1.04
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14746/psn.2021.1.04
Trentowski B. F. (1844) Trzy Siestrzany rodzące się na łonie prawdoświeci, będące wszystkich loicznych zasad podstawami, t.j. względna różnia, bezwzględna jednia i filozoficzna różnojednia, w: Myślini czyli całokształt loiki narodowej, B. F. Trentowski, t.1, Poznań, Nakładem Autora u N. Kamieńskiego i Spółki, s. 91‒106.
Google Scholar
Wiśniewska M. (1977) Pismo Młodych 1943, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, t. XVI, nr 2, s. 75−97.
Google Scholar
Wiśniewska M. (1987) Harcerz, żołnierz, obywatel… Szkice o prasie Szarych Szeregów, Warszawa, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza.
Google Scholar
Wiśniewska M. (1998) Wychowanie patriotyczne w organizacjach młodzieżowych lat 1939-1945 – „Co posiada cenę życia nie może być wodą”, „Niepodległość i Pamięć”, nr 10, s. 231–248.
Google Scholar
Wojtczak L. (1974) Bibliografia Heleny Radlińskiej, „Roczniki Biblioteczne”, r. XVIII, z. 1–2, s. 105–164.
Google Scholar
Wroczyński R. (1961) Wstęp w: Pedagogika społeczna, Pisma Pedagogiczne, t. 1, wstęp R. Wroczyński, A. Kamiński, oprac. i koment. W. Wyrobkowa-Delawska, Wrocław-Warszawa-Kraków, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, seria: Źródła do dziejów myśli pedagogicznej, t. V, s. V‒XIX.
Google Scholar
Jarosiński M. (2009) Demonstracja PPS na Placu Grzybowskim w Warszawie - 1904 rok, Dzieje.pl. Portal historyczny, https://dzieje.pl/aktualnosci/demonstracja-pps-na-placu-grzybowskim-w-warszawie-1904-rok [dostęp: 09.02.2022].
Google Scholar
Wiśniewska Maria Halina (2000) teczka sygn. 2455/WSK, mpis, Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, https://kpbc.umk.pl/Content/201666/Wisniewska_Maria_Halina_2455_WSK.pdf [dostęp: 10.02.2022].
Google Scholar
