Transwersalna analiza aktywności i paradygmat transformacji

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.13.05

Słowa kluczowe:

transversale analyse des activités, paradigme de la transformation, pédagogie sociale, raison transversale

Abstrakt

Treść tego artykułu pokazuje, w jaki sposób transwersalne podejście do analizy aktywności i paradygmat transformacji, obecne w twórczości Jeana-Marie Barbiera, przenikają perspektywę społeczno-pedagogiczną. Artykuł ujawnia także transformacje aktywności mentalnych w zderzeniu z nowymi konceptami. W tekście omówione są kolejno: – ramy epistemologiczne i metodologiczne podejścia transwersalnego oraz jego związki z paradygmatem transformacji; – koncepcja transwersalnej analizy aktywności oraz jej związki z transwersalnym paradygmatem transformacji w pedagogice społecznej. W odniesieniu do kluczowej koncepcji Wolfganga Welscha, „rozumu transwersalnego”, analizowana jest kategoria transwersalności. Podkreśla się znaczące cechy rozumu transwersalnego: napięcia i transformacje, co powoduje, że jego obraz jest hybrydalny i paradoksalny: wywołuje napięcia, ale i istnieje dzięki nim. W rezultacie wprowadza się w tekście kolejną kategorię: „proces transkulturowości”, który sprzyja konstruowaniu wymiaru transwersalnego i poznaniu mechanizmów transformacji. Z tego powodu ta kategoria wydaje się być atrakcyjna dla odkrycia złożoności paradygmatu : „myśląc transformacje” (pensée transformation). Ramy epistemologiczne i metodologiczne procesu transformacji aktywności opisują trzy kategorie: „długie trwanie” (longue durée), „zerwanie” (rupture), nieciągłość (discontinuité), wzbogacone o związki trwania i zmiany; złożoności, dwoistości i powiązań wzajemnych (liens conjoints). Na ich tle i w odniesieniu do nich omawiana jest koncepcja transwersalnej analizy aktywności, opracowana przez Jeana-Marie Barbiera. Stanowi to naturalne przejście do omówienia cech charakterystycznych transwersalnego paradygmatu transformacji, obecnego w pedagogice społecznej. W zakończeniu tekstu dominuje teza o ewolucyjnym i zmiennym wymiarze myślenia o transformacjach. Charakterystyczne są zerwania paradygmatyczne, także personalne i instytucjonalne, jednak dominująca w każdym procesie transformacji nieciągłość (discontinuité) stanowi „rezerwuar trwania”, dzięki któremu idee istnieją i mogą odnawiać się. Stanowisko to zawarte na zakończenie tego artykułu określa też epistemologiczny wymiar transwersalnego paradygmatu transformacji, omawianego ze społeczno-pedagogicznego punktu widzenia.

Biogram autora

Ewa Marynowicz-Hetka - Université de Lodz, Pologne

Marynowicz-Hetka Ewa, pedagog społeczny, profesor nauk humanistycznych, emerytowany profesor Uniwersytetu Łódzkiego, doktor honoris causa Uniwersytetu w Ostrawie. Zainteresowania badawcze obejmują: namysł nad podstawami działania pedagoga społecznego w polu praktyki; kształcenie do profesji społecznych i działania w polu pracy socjalnej/społecznej; epistemologiczne i metodologiczne przesłanki konstruowania narzędzi analizy aktywności w polu praktyki. Pełni funkcję redaktora naczelnego czasopisma „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne” wydawanego przez Wydział Nauk o Wychowaniu UŁ i Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Bibliografia

Bachelard G. (2002 [1938]) Kształtowanie umysłu naukowego. Przyczynek do psychoanalizy wiedzy obiektywnej, trad. D. Leszczyński, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Barbier J.-M. (2006) Działanie w kształceniu i pracy socjalnej. Analiza podejść, trad. G. Karbowska, Katowice, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, coll. BPS.
Google Scholar

Barbier J.-M. (2016) Leksykon analizy aktywności. Konceptualizacje zwyczajowych pojęć, trad. et élaboration E. Marynowicz-Hetka, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Barbier J.-M. (2017) Vocabulaire d’analyse de l’activité, Penser les conceptualisations ordinaires, 2e édition revue et augmentée, Paris, Presses Universitaire de France.
Google Scholar

Barbier J.-M. (2018) Penser en termes de transformation in : J.-M. Barbier, M. Durand (coord.), avec la collaboration de C. Cohen, M.-L. Vitali, Représenter/transformer. Débats en analyse des activités, Paris, L’Harmattan : 11–23.
Google Scholar

Barbier J.-M. (2020) La transformation continue par les sujet des rapports qu᾽ils établissent avec/entre les composantes de leur activité in : Comprendre/transformer Débats en éducation et Formation, J. Thievenaz, J.-M. Barbier, F. Saussez (dir.), Bern, Berlin, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Peter Lang : 9–17.
Google Scholar

Barbier J.-M., Durand M. (2003) L’activité : un objet intégrateur pour les sciences sociales ? « Recherche & Formation », n° 42, L’analyse de l’activité. Approches situées, J.-M. Barbier, M. Durand (dir.) : 99–117, https://doi.org/10.3406/refor.2003.1831
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3406/refor.2003.1831

Barbier J.-M., Galatanu O. (2006) Jednostkowość działania: kilka narzędzi analizy in : J.-M. Barbier, Działanie w kształceniu i pracy socjalnej. Analiza podejść, trad. G. Karbowska, Katowice, Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, coll. BPS : 145–174.
Google Scholar

Braudel F. (1949) La Méditerranée et le monde méditerranéen à l’époque de Philippe II, Paris, Armand Colin.
Google Scholar

Braudel F. (1997 [1958]) Les Écrits de Fernand Braudel, vol. 2 : Les Ambitions de l’histoire, Paris, De Fallois.
Google Scholar

Braudel F. (1999 [1971]) Historia i trwanie, trad. B. Geremek, W. Kula, Warszawa, Czytelnik.
Google Scholar

Dewey J. (1968 [1947]) Expérience et éducation, trad. M. A. Carroi, Paris, Librairie Armand Colin.
Google Scholar

Foucart J. (2016) Fluidité sociale et conceptualisations de l’entre-deux. Systèmes semichaotiques, réseaux et transactions sociales, Essai, Aix en Provence, Les éditions Persée.
Google Scholar

Jullien F. (2009) Les transformations silencieuses, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle.
Google Scholar

Jullien F. (2017) Une seconde vie. Commencer véritablement d’exister, Paris, Éditions Grasset.
Google Scholar

Leszczyński D. (2002) Filozofia nauki Gastona Bachelarda in : G. Bachelard, Kształtowanie umysłu naukowego, trad. D. Leszczyński, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria : 328–377.
Google Scholar

Kubicki R. (1998) O skoku do Królestwa Rozumu Transwersalnego in : Filozoficzne konteksty rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, deuxième partie, R. Kubicki (dir.), Poznań, Wydawnictwo Fundacji Humaniora : 161–168.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2006) Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki. Wykład, vol. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2008) Towards the transversalism of social pedagogy, trans. B. Przybylska in : Reframing the Social. Social Work and Social Policy in Europe/Reframing des Sozialen. Soziale Arbeit und Sozialpolitik in Europe/Reframing del Sociale. Lavoro Sociale e Politica Sociale nell’Europa, F. W. Seibel, H.-U. Otto, G. F. Friesenhahn (Hrsg.), Boskovice 2008, Albert : 85–102.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2016) Konceptualizacje zwyczajowych ram myślenia o aktywności-na marginesie pracy nad tekstem in : J.-M. Barbier, Leksykon analizy aktywności. Konceptualizacje zwyczajowych pojęć, trad. et élaboration E. Marynowicz-Hetka, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego : 271–289.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2019) Pedagogika społeczna. Pojmowanie aktywności w polu praktyki, Łódź 2019, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E. (2020) Social Pedagogy. Comprehending activity in the field practice, trad. M. Hinton, Beau Bassin, Lambert Academic Publising.
Google Scholar

Marynowicz-Hetka E., Laot F. F. (2018) Éducation des adultes et progrès social selon Helena Radlińska in : Pionnières de l’éducation des adultes. Perspectives internationales, F. F. Laot, C. Solar (dir.), Paris, L’Harmattan : 163–182.
Google Scholar

Radlińska H. (1935) Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego. Szkice z pedagogiki społecznej, Warszawa, Nasza Księgarnia.
Google Scholar

Skarga B. (2009) Tercet metafizyczny, Kraków, Wydawnictwo Znak.
Google Scholar

Theiss W. (1984) Helena Radlińska, Warszawa, Wydawnictwo „Żak”.
Google Scholar

Welsch W. (1998a) Transkulturowość. Nowa koncepcja kultury in : Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha, trad. B. Susła, J. Wietecki, R. Kubicki (dir.), Poznań, Wydawnictwo Fundacji Humaniora : 195–222.
Google Scholar

Welsch W. (1998b) Wielość a niezróżnicowanie in : Filozoficzne konteksty koncepcji rozumu transwersalnego. Wokół koncepcji Wolgana Welscha, trad. B. Susła, J. Wietecki, R. Kubicki (dir.), Poznań, Wydawnictwo Fundacji Humaniora : 97–100.
Google Scholar

Welsch W. (2015) L’esthétique de Schiller reconsidérée. « La Beauté est liberté dans le phénomène » ou l’esthétique comme enjeu pour pensée moderne, trad. L. Marcucci, « Nouvelle revue d’esthétique », n° 15 : 83–92, https://doi.org/10.3917/nre.015.0083
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3917/nre.015.0083

Witkowski L. (2013) Przełom dwoistości w pedagogice polskiej. Historia, teoria, krytyka, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Witkowski L. (2014) Niewidzialne środowisko. Pedagogika kompletna Heleny Radlińskiej jako krytyczna ekologia idei, umysłu i wychowania. O miejscu pedagogiki w przełomie dwoistości w humanistyce, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Bachelard G. (1967 [1934]) La formation de ľesprit scientifique. Contribution à une psychanalyse de la connaissance objective, 5e édition, Paris, Librairie philosophique J. VRIN, Coll. Bibliothèque des textes philosophiques, http://dx.doi.org/doi:10.1522/030331552 [consulté : 19.01.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1522/030331552

Barbier J.-M. (2018a) Expérience, transformation de soi, construction du moi, affirmation du je, “The Conversation FR”, http://theconversation.com/experiencetransformation-de-soi-construction-du-moi-affirmation-du-je-88935 [consulté : 10.01.2018].
Google Scholar

Barbier J.-M., Dutoit M. (2021) Apprendre : Être plus grand dans sa tête, https://www.innovation-pedagogique.fr/article8610.html [consulté : 13.01.2021].
Google Scholar

Opublikowane

2021-10-29

Jak cytować

Marynowicz-Hetka, E. (2021). Transwersalna analiza aktywności i paradygmat transformacji. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 13(2), 48–65. https://doi.org/10.18778/2450-4491.13.05

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>