Stosunek człowieka do doznań słuchowych a świadomość własnego ciała i cielesności. Perspektywa ekologii akustycznej

Magdalena Sasin

doi:10.18778/2450-4491.14.05

Autor

Magdalena Sasin Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0003-4760-0460

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.14.05

Słowa kluczowe:

ekologia akustyczna, ciało, cielesność, głębokie słuchanie, uważność

Abstrakt

Celem artykułu jest przedstawienie powiązań pomiędzy zagadnieniem ciała i cielesności w kulturze współczesnej a refleksją i praktyką ekologii akustycznej. W koncepcji ekologii akustycznej Raymonda Murraya Schafera (1933–2021), stanowiącej punkt wyjścia prezentowanych rozważań, można odnaleźć wiele treści wskazujących na znaczenie kontaktu z ciałem i subiektywnej oceny jego dobrostanu. Szczególną rolę odgrywają zaplanowane przez myśliciela ćwiczenia tzw. „czyszczenia uszu” oraz spacery dźwiękowe i inne sposoby rozwijania wrażliwości akustycznej. Rozwijanie wrażliwości na dźwięki – wszelkiego rodzaju bodźce akustyczne, nie tylko dźwięki stricte muzyczne – autorka uznaje za szczególnie ważne w sytuacji nadmiaru bodźców i zmysłowego przestymulowania współczesnego człowieka.

Biogram autora

Magdalena Sasin - Uniwersytet Łódzki

Magdalena Sasin – adiunkt w Katedrze Edukacji Artystycznej i Pedagogiki Twórczości na Wydziale Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego. Zainteresowania naukowe: edukacja estetyczna i artystyczna, edukacja medialna, arteterapia, ekologia akustyczna. Prowadzi badania z zakresu popularyzacji kultury w mediach regionalnych, muzyki współczesnej dla dzieci, popularyzacji sztuki w blogosferze, nowych metod edukacji muzycznej dzieci, działalności instytucji kulturalnych. Posiada doświadczenie pedagogiczne, dziennikarskie, w zakresie promocji w instytucji kultury.

Bibliografia

Ball S. J. (1999) Foucault i edukacja. Dyscypliny i wiedza, tłum. K. Kwaśniewicz, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Basiński K. (2020) Podstawy działania ludzkiego systemu słuchowego w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 47–62.
Google Scholar

Bauman Z. (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Bernat S. (2009) Perspektywy ekologii dźwiękowej w Polsce, „Problemy Ekologii Krajobrazu”, t. 25, s. 175–182.
Google Scholar

Błajet P. (2006a) Ciało jako kategoria pedagogiczna. W poszukiwaniu integralnego modelu edukacji, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK.
Google Scholar

Błajet P. (2006b) O potrzebie edukacji cielesnej dorosłych, „Rocznik Andragogiczny”, s. 28–46.
Google Scholar

Bojańczyk J. (2020) W milczeniu, „Do Rzeczy”, nr 48/401, s. 88–89.
Google Scholar

Czech A. (2013) Ordynaci i trędowaci. Społeczne role instrumentów muzycznych, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Čapek S. M. (2020) Upodobanie do ciszy, „Kultura Współczesna”, nr 3, s. 12–23.
Google Scholar

Dziuban A. (2013) Starzejące się ciało w społeczeństwie somatycznym, „Zeszyty Pracy Socjalnej”, t. 18, nr 1, s. 13–25.
Google Scholar

Foucault M. (2020) Nadzorować i karać, tłum. T. Komendant, Warszawa, Wydawnictwo Aletheia.
Google Scholar

Gibała-Kapecka B., Kamisiński T., Kapecki T. (2019) O dźwięku, akustyce i hałasie w przestrzeni miasta, Kraków, Wydawnictwo Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.
Google Scholar

Gwizdalanka D. (1987) Strojenie trąb jerychońskich. Rewaloryzacja homo musicus, „Ruch Muzyczny”, nr 24, s. 20–21.
Google Scholar

Kapelański M. (1999) Koncepcja „pejzażu dźwiękowego” (soundscape) w pismach R. Murraya Schafera, praca magisterska napisana w Instytucie Muzykologii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999, maszynopis w bibliotece Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Internecie, https://static1.squarespace.com/static/50b19a2ae4b01c11f0ef421b/t/51439234e4b0d8ae42620f76/1363382836313/M.+Kapelanski+-+Pisma+Schafera.pdf [dostęp: 27.09.2021].
Google Scholar

Konieczna-Nowak L. (2020) Muzykoterapia, czyli pogranicza nauki i sztuki. Praktyka, teoria, stan badań w: Psychologia muzyki, M. Chełkowska-Zacharewicz, J. Kaleńska-Rodzaj (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 153–174.
Google Scholar

Kornas-Biela D. (1998) Prenatalne uwarunkowania rozwoju mowy w: Opieka logopedyczna od poczęcia, B. Rocławski (red.), Gdańsk, Glottispol, s. 13–24.
Google Scholar

Kubiak-Jabłońska D. (2014) Ciało jako kategoria pedagogiczna, „Roczniki Pedagogiczne” nr 1, s. 69–85.
Google Scholar

Losiak R. (2015) Malowniczość pejzażu dźwiękowego. O pewnym aspekcie estetycznego doświadczenia audiosfery, „Teksty Drugie”, 5, s. 45–57.
Google Scholar

Matyja J. R. (2011) Ciało ożywiane muzyką, „Avant” 2/1, s. 193–197.
Google Scholar

Merleau-Ponty M. (1993) Fenomenologia percepcji. Fragmenty, tłum. praca zbiorowa, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Młodkowski J. (1998) Aktywność wizualna człowieka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Oliveros P. (2005) Deep Listening. A Composer’s Sound Practice, iUniverse.
Google Scholar

Pikała A., Sasin M. (2016) Arteterapia. Scenariusze zajęć, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-014-6

Pułka P. (2010) Dźwiękoterapia misami tybetańskimi i gongami, „Sztuka Leczenia”, nr 3–4, t. 21, s. 57–66.
Google Scholar

Rokicki J. (2011) Ciało w koncepcji Michela Foucaluta w: Kulturowe emanacje ciała, M. Banaś, K.
Google Scholar

Warmińska (red.), Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 151–164.
Google Scholar

Sasin M. (2019a) Ekologia akustyczna – nieobecny dyskurs w pedagogice, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, tom 22, nr 1 (85), s. 31–48.
Google Scholar

Sasin M. (2019b) Kształtowanie środowiska dźwiękowego jako wyraz kreatywności dzieci. Perspektywa ekologii akustycznej, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 22, nr 3 (87), s. 71–83.
Google Scholar

Schafer R. M. (1967) Ear cleaning. Notes for an experimental music course, Clark & Cruickshank, BMI Canada Limited.
Google Scholar

Schafer R. M. (1982) Muzyka środowiska, tłum. D. Gwizdalanka, „Res Facta. Teksty o muzyce współczesnej”, nr 9, s. 288–315.
Google Scholar

Schafer R. M. (1992) A Sound Education. 100 Excercises in Listening and Sound-Making, Indian River, Ontario, Arkana Editions.
Google Scholar

Schreiber E. (2012) Muzyka i metafora. Koncepcje kompozytorskie Pierre’a Schaeffera, Raymonda Murraya Schafera i Gerarda Griseya, Warszawa, Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Shilling C. (2021) Socjologia ciała, tłum. M. Skowrońska, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Shusterman R. (2016) Myślenie ciała. Eseje z zakresu somaestetyki, tłum. P. Poniatowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”.
Google Scholar

Sierzputowski K. (2019) Ciała w dźwięku. Wydarzenie muzyczne w perspektywie somatoestetycznej, „Miscellanea Anthropologica et Sociologica”, nr 20(2), s. 70–82.
Google Scholar

Szpunar M (2008) Kultura obrazu a ikonosfera internetu, „Studia Medioznawcze”, nr 3(34), s. 104–124.
Google Scholar

Sztumski W. (2010) Ekologia ciszy jako element sozologii systemowej wzmacniający koncepcję rozwoju zrównoważonego, „Problemy Ekorozwoju”, t. 5, nr 2, s. 61–68.
Google Scholar

Szulc W. (2011) Arteterapia: narodziny idei, ewolucja teorii, rozwój praktyki, Warszawa, Difin.
Google Scholar

Trybalska G., Namysłowski G., Morawski K. (1997) Hałas i jego wpływ na organizm człowieka, „Audiofonologia”, t. 11, s. 295–301.
Google Scholar

Wierszyłowski J. (1970) Psychologia muzyki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zielińska L. (1995) Rozmowa z R. Murrayem Schaferem, „Monochord. De musica acta, studia et commentarii”, nr 8–9, s. 13–21.
Google Scholar

Lisok M. (2019) Dźwięk pożyczony od kogoś innego – o projekcie „Głębokie słuchanie” w: Głębokie słuchanie. Deep Listening, eadem (red.), Katowice, Galeria Sztuki Współczesnej BWA, s. 6–17, https://issuu.com/790065/docs/glebokie_sluchanie_book_web [dostęp: 30.09.2021].
Google Scholar

International Year of Sound, https://sound2020.org [dostęp: 28.09.2021].
Google Scholar