„Przygotować się do działania”, skoordynowany program badań inspirowany ideą „myślenie-transformacja”, pilotowany przez Katedrę UNESCO Instytutu Katolickiego w Paryżu

Abstrakt

Tekst przedstawia ramy programu badawczego zainicjowanego przez Katedrę UNESCO ICP „Formation Professionnelle, Construction Personnelle, Transformations sociales”. Celem tego programu jest stworzenie przestrzeni wymiany naukowej między badaczami i praktykami (professionnels) zainteresowanymi konstruowaniem „aktywności możliwych”. Opiera się on na tradycjach badań w dziedzinie analizy aktywności w związku z konstruowaniem podmiotów. Jego celem jest identyfikacja i analiza procesu konstruowania przez podmioty działające możliwych aktywności we wszystkich sytuacjach charakteryzujących się niepewnością sytuacji/działania i jej/jego możliwych transformacji. Szczególne zainteresowanie odnosi się do sytuacji niepewnych lub nieznanych dla podmiotów indywidualnych i kolektywnych, na przykład dotyczy to sytuacji rozwoju kryzysu. Zespół badawczy stawia pytanie: jak podmioty przygotowują się do działania, uwzględniając z jednej strony biegłość w konstruowaniu ich doświadczenia, z drugiej zaś ich zaangażowanie w działanie? Odpowiedź na to pytanie interesuje przedstawicieli wszystkich zawodów sfery społecznej, którzy oddziałują na drugiego z zamiarem zmiany jego dotychczasowej aktywności oraz wpływają na istotę zaangażowania podmiotów w ich własną transformację. Wyraża ją np. podjęcie aktywności twórczej, terapeutycznej, własnej działalności (auto-entreprise) czy też co nazywa się zarządzaniem sobą (entreprise de soi) itp. Analizując kontekst tego projektu, autorzy przyjmują, że coraz więcej sytuacji profesjonalnych charakteryzuje się sytuacjami niepewności: nie wiadomo z góry, co należałoby uczynić i z tego powodu trudno jest przygotować się do działania jedynie na podstawie antycypacji czy posiadanych kompetencji. Przygotowanie się do działania staje się coraz częściej pracą niewidoczną i z tego powodu proces ten jest słabo rozpoznany w działalności profesjonalnej. Zwykle podejście do tych „możliwych sytuacji” nie wynika tylko z analizy aktywności w dosłownym sensie, ale także z analizy doświadczeń, których podmioty nie mają świadomości. Uczestnictwo w badaniach sprzyja ich uświadomieniu i wyjaśnieniu zdarzeń dla siebie i dla drugiego. Chodzi tutaj o rozpoznanie takich sytuacji aktywności podmiotu, jak np. transformacja percepcji sytuacji działania; symulacja sytuacji, które mogą się zdarzyć; konstruowanie nowych, możliwych działań; transformacja reprezentacji siebie samego w działaniu. Analiza tych zagadnień jest w sposób transwersalny ważna dla każdej aktywności człowieka. Wymaga poszukiwania argumentów dla działania nie tylko w kategoriach wiedzy, zdolności, umiejętności czy kompetencji, relacji między podmiotami a wcześniej zdefiniowanymi aktywnościami, ale zwrócenia się w kierunku analizy procesu konstruowania „możliwych aktywności”.