Jakiej płci są piłkarzy(n)ki? Żeński futbol i antropologia zaangażowana

Wika Krauz

doi:10.18778/1733-8069.17.1.05

Authors

Wika Krauz Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UW, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Nauki o Kulturze i Religii https://orcid.org/0000-0003-3322-9533

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.1.05

Keywords:

anthropology of sport, football, gender anthropology, community arts, engaged anthropology

Abstract

The article concerns the author’s “Foosball Figurines” project – a queer-feminist art intervention and a game facility created with the local community in Poznań. The project emerged following a two-years-long ethnographic research (2016-2018) about the marginalization of female football in Poland. I applied the methodology and theory of engaged anthropology (Scheper-Hughes 1995) as well as action research perceived as community arts (Červinková 2012; Bishop 2015; Rakowski 2018), simultaneously subjecting these research trends to critical reflection. This article shows how an initiative that combines research and action helps to capture the voices of discriminated soccer players. This project is a response to the binary gender division and inequality in football, the symbolic violence (Bourdieu, Wacquant 2001), and the unjustified degradation experienced by the female soccer players of the Kotwica Kórnik club. In the paper herein, I put forward the thesis that football is a social lens that shows how the gender order within the Polish society is shaped.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Wika Krauz, Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych UW, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Nauki o Kulturze i Religii

Wika Krauz, mgr, absolwentka Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych UW. Główne obszary zainteresowań naukowych: antropologia płci i seksualności, sportu, twarzy i ciała, socjologia i antropologia medycyny, feminizm, badania w działaniu, sztuka ze społecznością, autoetnografia.

References

Augé Marc (2011) Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Przełożył Roman Chymkowski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Birrell Susan (1988) Discourses on the Gender/Sport Relationship: From Women in Sport to Gender Relations. „Exercise and Sport Sciences Reviews”, vol. 16, s. 459−502.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1249/00003677-198800160-00017

Bishop Claire (2015) Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni. Przełożył Jacek Staniszewski. Warszawa: Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana.
Google Scholar

Bourdieu Pierre, Wacquant Loic J. D. (2001) Zaproszenie do socjologii refleksyjnej. Przełożyła Anna Sawisz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Butler Judith (2008) Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości. Przełożyła Karolina Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Caudwell Jayne (2003) Sporting Gender: Women’s Footballing: Bodies as Sites/Sights for the (Re)Articulation of Sex, Gender, and Desire. „Sociology of Sport”, vol. 20, s. 371–386.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.20.4.371

Červinková Hana (2012) Badania w działaniu i zaangażowana antropologia edukacyjna. „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, t. 1, nr 57, s. 7−15.
Google Scholar

Collier Jane Fishburne, Rosaldo Michelle Z., Yanagisako Sylvia (2007) Czy rodzina istnieje? Nowe ujęcia antropologiczne [w:] Renata E. Hryciuk, Agnieszka Kościańska, red., Gender. Perspektywa antropologiczna, t. 1. Organizacja społeczna. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 60−75.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323551300.pp.60-75

Connell Raewyn, Messerschmidt James W. (2005) Hegemonic masculinity: Rethinking the concept. „Gender and Society”, vol. 19, no. 6, s. 829−859.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891243205278639

Connell Raewyn (2013) Socjologia płci. Płeć w ujęciu globalnym. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 15–60.
Google Scholar

Criado Perez Caroline (2020) Niewidzialne kobiety. Jak dane tworzą świat skrojony pod mężczyzn. Przełożyła Anna Sak. Kraków: Karakter.
Google Scholar

de Certeau Michel (2008) Wynaleźć codzienność: sztuki działania. Przełożyła Katarzyna Thiel-Jańczuk. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Dufur Mikaela J., Linford Matthew K. (2010) Title IX: Consequences for Gender Relations in Sport. „Sociology Compass”, vol. 4/9, s. 732−748.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1751-9020.2010.00317.x

Dzik Aleksandra (2008) Kobieta w męskim świecie – konflikt czy spójność ról? Studium socjologiczne kobiet uprawiających „męskie” sporty. Na przykładzie wspinaczki wysokogórskiej, narciarstwa wysokogórskiego oraz ekstremalnych rajdów przygodowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 4, nr. 1, s. 116−135.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.4.1.05

Engels Fryderyk (1884) The Origin of the Family, Private Property and the State. Chicago: Charles H. Kerr & Company.
Google Scholar

Fasting Kari (2003) Small country – Big Results. Women’s Football in Norway. „Soccer and Society”, vol. 4, no. 2-3, s. 149−161.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14660970512331390885

Fine Michelle, Bertram Corrine (1999) Sexing the globe [w:] D. Epstein, J. Sears, eds., A dangerous knowing: Sexuality, pedagogy and popular culture. London: Cassell, s. 153−163.
Google Scholar

Firestone Sulamith (1970) Dialectic of Sex: A Case for Feminist Revolution. New York: Morrow.
Google Scholar

Firth Raymond (2004) Czy antropologia społeczna ma przyszłość? [w:] Marian Kempny, Ewa Nowicka, red., Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Warszawa: PWN, s. 24–25.
Google Scholar

Grabowska Magdalena (2013) Od „gender” do „transgender”: ewolucja kategorii płci społeczno-kulturowej w naukach społecznych i prawie międzynarodowym. Warszawa: Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej.
Google Scholar

Grześkowiak Kamila (2014) Kto kopie jak baba? Renegocjowanie pozycji kobiet w sporcie na przykładzie piłki nożnej [w:] Michał Buchowski, Małgorzata Z. Kowalska, red., Nie tylko piłka w grze. Antropologiczne reprezentacje EURO 2012. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, s. 143–161.
Google Scholar

Hammersley Martyn, Atkinson Paul (2001) Metody badań terenowych. Przełożył Sławomir Dymczyk. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Hillier Lynne (2005) Safe Spaces: The Upside of the Image Problem for Same Sex Attracted Young Women Playing Australian Rules Football. „Football Studies”, vol. 8, s. 51−64.
Google Scholar

Hryciuk Renata, Korolczuk Elżbieta (2012) Pożegnanie z Matką Polką? Dyskursy, praktyki i reprezentacje macierzyństwa we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323511175.pp.7-26

Izdebska Karolina (2018) Budowanie i splatanie, czyli społeczność jako „twórcza materia”. Z zapisków badaczki [w:] Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska, red., Sztuka ze społecznością. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 98−115.
Google Scholar

Jacobs Barbara (2004) The Dick, Kerr’s Ladies. London: Robinson.
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2006) Kobiety i piłka nożna. „Czas Kultury”, t. 2, s. 18−38.
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2013) Sport kobiet i mężczyzn: uwarunkowania, różnice, granice. „Człowiek i Społeczeństwo”, t. 36, s. 7−10.
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2015) Dlaczego kobiety nie oglądają piłki nożnej kobiet [w:] R. Kossakowski, J. Kurowski, J. Nowakowski, red., Modern futbol a świat kibiców. Pszczółki: Wydawnictwo Orbis Exterior, s. 71−88.
Google Scholar

Kościańska Agnieszka (2004) Ku odpowiedzialności. Etnologia w Polsce: tradycje i wyzwania. „Maszyna interpretacyjna. Pismo kulturalno-społeczne”, t. 6−7, nr 19−20, s. 12−13.
Google Scholar

Ogrodzka Dorota (2020) Pytania o kobiecość we wsiach Zaława i Cukrówka „Kultura oddolna” [dostęp 27 września 2020]. Dostępny w Internecie: https://kulturaoddolna.pl/pytania-o-kobiecosc/
Google Scholar

Pawłowska Kinga (2017) The Power of the Weak: Strategies of Power and Tactics of Resistance in Organization. “Social Studies: Theory and Practice”, t. 3, s. 39−60.
Google Scholar

Pfister Gertrude (2011) Women in Sport – Gender Relations and Future Perspectives [w:] Richard Giulianotti, ed., Sociology of Sport, vol. 2. Social Divisions and Conflicts in Sport. Los Angeles, London, New Delhi, Singapore, Washington: SAGE, s. 57−74.
Google Scholar

Plińska Weronika, Rakowski Tomasz (2010) Etnografia jako działanie społeczne/animacja kultury. „Prace Etnograficzne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 38, s. 85–93.
Google Scholar

Rakowski Tomasz (2013) Etnografia/animacja/sztuka. Obrona metodologiczna. „Stan rzeczy”, t. 4, s. 38−63.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51196/srz.4.4

Rakowski Tomasz (2018) Wieś, podmiotowości, działanie: sztuka wśród społeczności (community arts) [w:] Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska, red., Sztuka ze społecznością. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 74−96.
Google Scholar

Scheper-Hughes Nancy (1995) The Primacy of the Ethical. Propositions for a Militant Anthropology. „Current Anthropology”, vol. 36, s. 409−440.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/204378

Sochacki Łukasz (2010) Antropologia zaangażowana (?). „Prace etnograficzne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, t. 38, s. 7−16.
Google Scholar

Songin-Mokrzan Marta (2013) Antropologia zaangażowana w Polsce. Poza postmodernistyczną koncepcję nauki. „Lud”, t. 97, s. 111−132.
Google Scholar

Songin-Mokrzan Marta (2014) Zwrot ku zaangażowaniu. Strategie konstruowania nowej tożsamości antropologii. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Google Scholar

Stokfiszewski Igor (2018) Sprawczość wspólnoty. W stronę radykalnego programu sztuki ze społecznością [w:] Jaśmina Wójcik, Igor Stokfiszewski, Izabela Jasińska, red., Sztuka ze społecznością. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 14−51.
Google Scholar

Struzik Justyna (2012) Publiczna socjologia queer. „Studia Humanistyczne AGH”, t. 11/2, s. 93−103.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7494/human.2012.11.2.93

Suchocka Agnieszka (2011) Przemoc symboliczna jako element ukrytego programu kształcenia polskiej szkoły. „Zeszyty Naukowe AMW”, t. 4, s. 293−302.
Google Scholar

Williams Jean (2007) A Beautiful Game: International Perspectives on women’s football. Oxford: Berg.
Google Scholar

Wójcik Jaśmina, Stokfiszewski Igor, Jasińska Izabela, red. (2018) Sztuka ze społecznością. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar