Zagadka społeczeństwa terapeutycznego: historia, konteksty, praktyka

Łukasz Andrzejewski

doi:10.18778/1733-8069.13.1.03

Authors

Łukasz Andrzejewski Instytut Psychologii, Wydział Nauk Pedagogicznych, Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, ul. Strzegomska 55, 53-611 Wrocław

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.13.1.03

Keywords:

therapeutic society, medicalization, therapeutic culture, healthism, health policy

Abstract

The article is an attempt to contextual presentation and critical analysis of the idea, as well as phenomenon of the therapeutic society. Starting from three methodological reservations with respect to Katie Wright’s (2010) comprehensive study, I try to show a brief history of the therapeutic society in the perspective of social and cultural change since the late 60s. The well-known theoreticians of “therapeutic shift”, Thomas Szasz, Philip Rieff, and James L. Nolan Jr., see the therapeutic society as an alarming phenomenon deeply related to American psychiatry and psycho-politics of 60s and 70s. In this paper, I try to present another approach. First part is devoted to the analysis of the transformation of contemporary therapeutic and medical culture. In the second part, commenting Peter D. Kramer’s Listening to Prozac, I trace the origins, as well as crucial symptoms of the therapeutic society. In next part, I focus on the Robert Crawford’s idea of healthism that I see as a parallel phenomenon to the therapeutic society. Then, according to the idea of Health in All Policies, I consider the possibilities of positive and more integrative interpretation of the therapeutic society. In the final part, I present and comment the crucial element of this paper. Based on the political reading, I present The Polish Cancer Control Strategy 2014- 2024 as a new form of therapeutic society primarily focused on solidarity between healthy majority and sick minority.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Łukasz Andrzejewski, Instytut Psychologii, Wydział Nauk Pedagogicznych, Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, ul. Strzegomska 55, 53-611 Wrocław

Łukasz Andrzejewski, adiunkt w Instytucie Psychologii DSW we Wrocławiu, zainteresowany politycznymi aspektami ochrony zdrowia, szczególnie chorób przewlekłych. Autor Polityki Nowotworowej (2012). Stypendysta m.in. MNiSW, Fundacji Kościuszkowskiej oraz Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu. Prezes Fundacji Polska Liga Walki z Rakiem.

References

Andrzejewski Łukasz (2012) Polityka nowotworowa. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Andrzejewski Łukasz (2015) Antropologiczne zwierciadło psychiatrii. „Prace Kulturoznawcze”, nr 18, s. 207–221.
Google Scholar

Attwood Tony (2006) Zespół Aspergera. Wprowadzenie. Przełożyła Małgorzata Łamacz. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Balog James E (2009) The Moral Justification for a Compulsory Human Papillomavirus Vaccination Program. „American Journal of Public Health”, vol. 99, no. 4, s. 616‒622.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2105/AJPH.2007.131656

Beck Ulrich (2004) Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności. Przełożył Stanisław Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Google Scholar

Beck Ulrich, Giddens Anthony, Scott Lash (2009) Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności. Przełożył Jacek Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Blackburn Georg L. (2011) The Medicalization of Obesity Individual, Economic, and Medical Consequences. „Virtual Mentor. American Medical Association Journal of Ethics”, vol. 13, no. 12, s. 890‒895.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1001/virtualmentor.2011.13.12.pfor1-1112

Borowiec Agnieszka, Lignowska Izabella (2012) Czy ideologia healthismu jest cechą dystynktywną klasy średniej w Polsce? „Kultura i Społeczeństwo”, nr 2, s. 95‒112.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/v10276-012-0025-1

Conrad Peter (2007) The Medicalization of Society. On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders. Baltimore: The John Hopkins University Press.
Google Scholar

Crawford Robert (1980) Healthism and the Medicalization of Everyday Life. „International Journal of Health Services”, vol. 10, no. 3, s. 365‒388.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2190/3H2H-3XJN-3KAY-G9NY

Crawford Robert (2006) Health as a Meaningful Social Practice. „Health”, vol. 10, no. 4, s. 401‒420.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1363459306067310

De Vita Vincent T., Chu Edward (2008) A History of Cancer Chemotherapy. „Cancer Res.”, vol. 68(21), s. 8643‒8653.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1158/0008-5472.CAN-07-6611

Domaradzki Jan (2013) Extra Medicinam Nulla Salus Medicine as a Secular Religion. „Polish Sociological Review”, no. 181, s. 21‒38.
Google Scholar

Eliott Carl (2004) Better than Well: American Medicine Meets the American Dream. New York: W. W. Norton & Company.
Google Scholar

Foucault Michel (1999) Narodziny kliniki. Przełożył Paweł Mrówczyński. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Wykłady z Collège de France 1978/1979. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Frances Allan (2013) Saving Normal. An Insider’s Revolt Against Out-of-Control Psychiatric Diagnosis, DSM-5, Big Pharma, and the Medicalization of Ordinary Life. New York: HarperCollins.
Google Scholar

Gabiś Tomasz, Rolik Mateusz (2012) Kilka uwag o państwie terapeutycznym. „Nowa Debata” [dostęp 29 stycznia 2017 r.]. Dostępny w Internecie http://nowadebata.pl/2012/03/18/kilka-uwag-o-panstwie-terapeutycznym-2/
Google Scholar

Ghossain Anthony, Ghossain Michael E. (2009) History of Mastectomy Before and After Halsted. „Lebanese Medical Journal”, vol. 57(2), s. 65‒71.
Google Scholar

Guyatt Gordon H. (1991) Evidence-Based Medicine. „American College of Physicians Journal”, vol. A-16, s. 111.
Google Scholar

Horowitz Irwing Louis (2000) From the Therapeutic Society to the Regulatory State: Theoretical Issues in Studying Privacy and Publicity. „Knowledge, Technology & Policy”, vol. 13, no. 3, s. 93–103.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s12130-000-1023-9

Jacyno Małgorzata (2007) Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Naukowe PWN.
Google Scholar

Jassem Jacek, Kozierkiewicz Adam, Krzakowski Maciej (2016) Wojna z rakiem. „Menedżer Zdrowia”, nr 3, s. 24‒29.
Google Scholar

Klawiter Maren (2008) The Biopolitics of Breast Cancer. Changing Cultures of Disease and Activism. Minneapolis, London: University of Minesota Press.
Google Scholar

Kramer Peter D. (1993) Listening to Prozac: A Psychiatrist Explores Antidepressant Drugs and the Remaking of the Self. New York: Viking/Penguin.
Google Scholar

Kramer Peter D. (2014) Why Doctors Need Stories. „New York Times”, October 14th.
Google Scholar

Kwiatkowska-Moskalewicz Katarzyna (2016) Szczerbata Ameryka. Ponad 100 milionów Amerykanów nie może sobie pozwolić na usługi dentystyczne [dostęp 29 stycznia 2017]. Dostępny w Internecie http://wiadomosci.wp.pl/kat,1356,title,Szczerbata-Ameryka-Ponad-100-mln-Amerykanow-nie-moze-sobie-pozwolic-na-uslugi-dentystyczne,wid,18290932,wiadomosc.html?ticaid=1184c8
Google Scholar

Lane Christopher (2007) Shyness: How Normal Behavior Became a Sickness. New Haven, London: Yale University Press.
Google Scholar

Lasch Christopher (2015) Kultura narcyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań. Przełożyli Grzegorz Ptaszek i Aleksander Skrzypek. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie SEDNO.
Google Scholar

Lemke Thomas (2010) Biopolityka. Przełożył Tomasz Dominiak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Google Scholar

Leppo Kimmo, Ollila Eeva, Peña Sebatian, Wismar Mathias, Cook Sarah (2013) Health in All Policies. Seizing Opportunities, Implementing policies. World Health Organization. Region Office for Europe [dostęp 3 września 2016]. Dostępny w Internecie http://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0007/188809/Health-in-All-Policies-final.pdf
Google Scholar

Luhrmann Tanya Marie (2000) Of Two Minds: The Growing Disorder in American Psychiatry. New York: Knopf.
Google Scholar

Luyten Jeroen, Engelen Bart, Beutels Philippe (2014)The Sexual Ethics of HPV Vaccination for Boys. „HEC Forum”, vol. 26, no. 1, s. 27‒42.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10730-013-9219-z

Manning Philip, Ray George (1993) Shyness, Self-Confidence, and Social Interaction. „Social Psychology Quarterly”, vol. 56, no. 3, s. 178‒192.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2786777

Mavissakalian Matig R., Perel James M. (2000) The Side Effects Burden of Extended Imipramine Treatment of Panic Disorder. „Journal of Clinical Psychopharmacology”, vol. 50, no. 5, s. 547‒555.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1097/00004714-200010000-00010

Metodyka pomiaru kosztów pośrednich w polskim systemie ochrony zdrowia (2013) EY Polska [dostęp 4 września 2016 r.]. Dostępny w Internecie http://www.ey.com/Publication/vwLUAssets/Raport_Metodyka_pomiaru_kosztow_posrednich_17.09/$FILE/Raport_Metodyka%20pomiaru%20kosztow%20posrednich_17.09.pdf
Google Scholar

Nasierowski Tadeusz (1996) Psychiatria polityczna w Rosji sowieckiej do 1951. „Postępy Psychiatrii i Neurologii”, t. 5, s. 453‒470.
Google Scholar

Nolan James L. jr (1998) The Therapeutic State: Justifying Government at Century’s End. New York: New York University Press.
Google Scholar

Raz Mical (2013) The Lobotomy Letters: The Making of American Psychosurgery. Rochester, NY: University of Rochester Press.
Google Scholar

Rettig Richard A. (1977) Cancer Crusade: The Story of the National Cancer Act of 1971. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Rieff Philip (1966) Triumph of the Therapeutic. Uses of Faith after Freud. New York: Harper&Row.
Google Scholar

Rose Nikolas (2011) Polityka życia samego. Przełożyli Agnieszka Kowalczyk i Maciej Szlinder. „Praktyka Teoretyczna”, nr 2‒3, s. 187‒209.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/prt.2011.3.8

Searight Russel H., McLaren Lesley A. (1998) Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: The Medicalization of Misbehavior. „Journal of Clinical Psychology in Medical Settings”, vol. 5, no. 4, s. 467‒495.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1026263012665

Shorter Edward (2005) Historia psychiatrii. Od zakładu dla obłąkanych po erę Prozacu. Przełożył Piotr Turski. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna.
Google Scholar

Sontag Susan (2016) Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Przełożył Jarosław Anders. Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Google Scholar

Studenski Ryszard, Studenska Anna (2010) Nieśmiałość a ocena funkcjonowania w sytuacjach niewymagających ekspozycji społecznej. „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica”, nr 14, s. 3‒17.
Google Scholar

Środa Magdalena (2013) Indywidualizm i jego krytycy. Warszawa: Wydawnictwo Aletheia
Google Scholar

Szasz Thomas S. (1977) The Theology of Medicine. The Political-Philosophical Foundations of Medical Ethics. New York: Harper and Row.
Google Scholar

Szasz Thomas S. (1984) The Therapeutic State. Psychiatry in the Mirror of Current Events. Amherst, NY: Prometheus Books.
Google Scholar

Szasz Thomas S. (2001) The Therapeutic State. „The Independent Review”, vol. 5, no. 4, s. 485‒521.
Google Scholar

Waligórska Anna, Strzęsak Erwin (2015) Niedźwiedzia przysługa. Pacjent na szybkiej ścieżce onkologicznej. „Menedżer Zdrowia”, t. 8, s. 64‒67.
Google Scholar

Walt Gill (1994) Health Policy: An Introduction to Process and Power. London: Zed Books.
Google Scholar

Wieczorkowska Magdalena (2012) Medykalizacja społeczeństwa w socjologii amerykańskiej. „Przegląd Socjologiczny”, vol. 62, nr 2, s. 31–56.
Google Scholar

Wieczorkowska Magdalena (2015) Medykalizacja wyglądu – nowy wymiar zdrowego ciała.„Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica”, nr 55, s. 93‒109.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.55.06

Włodarczyk Włodzimierz C. (2014) Współczesna polityka zdrowotna. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Wolters Kluwers.
Google Scholar

Wright Katie (2010) The Rise of the Therapeutic Society. Psychological Knowledge & the Contradictions of Cultural Change. Washington, DC: New Academia Publishing.
Google Scholar

Wysocki Mirosław J., Miller Maria (2003) Paradygmat Lalonde’a, Światowa Organizacja Zdrowia i nowe zdrowie publiczne. „Przegląd Epidemiologiczny”, t. 57, s. 505‒512.
Google Scholar