Niewidzące spojrzenie: niepełnosprawność wzroku jako zasób w pracy meksykańskich artystów
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.3.07Słowa kluczowe:
studia o niepełnosprawności, sztuka, Meksyk, zasób, niepełnosprawność wzrokuAbstrakt
Studia o niepełnosprawności to dyscyplina rozwijająca się prężnie, ale najczęściej koncentrująca się na świecie anglosaskim. W swoich poszukiwaniach badacze tego nurtu zazwyczaj skupiają się na dekonstruowaniu powszechnych stereotypów i odkrywaniu systemowej dyskryminacji. Choć podejmowanych jest coraz więcej inicjatyw typu disability pride, to wydaje się, że wciąż afirmatywne podejście do niepełnosprawności jest w mniejszości. Artykuł jest propozycją wyjścia poza wspomniane powyżej schematy. Wkraczając w krąg kultury latynoamerykańskiej, autorka stara się zbadać, w jakim stopniu dotychczasowe ustalenia studiów o niepełnosprawności mają tam zastosowanie. Proponując rozpatrywanie niepełnosprawności w kategorii zasobu, chcę poszerzyć afirmatywne spojrzenie na niepełnosprawność.
Celem artykułu jest krytyczny namysł nad kreatywnym potencjałem niepełnosprawności wzroku, wykorzystywanym przez meksykańskich niewidomych i słabowidzących artystów w procesie twórczym. Na podstawie badań przeprowadzonych w latach 2020–2022 autorka argumentuje, że wykorzystują oni swoją niepełnosprawność jako zasób w działalności twórczej. Wyróżnia cztery aspekty działania niepełnosprawności wzroku jako zasobu w pracy artystycznej: inspirację, reprezentację, nieokulocentryczną wyobraźnię oraz dostępność.
Pobrania
Bibliografia
Alaniz, José. 2014. Death, Disability, and the Superhero: The Silver Age and Beyond. Jackson, MS: University Press of Mississippi.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.14325/mississippi/9781628461176.001.0001
Angrosino, Michael. 2007. Doing Ethnographic and Observational Research. London: SAGE Publications.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4135/9781849208932
Antebi, Susan. 2009. Carnal Inscriptions: Spanish American Narratives of Corporeal Difference and Disability. New York, NY: Palgrave Macmillan.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1057/9780230621664
Barnes, Colin. 1991. Disabled people in Britain and discrimination: A case for antidiscrimination legislation. London: Hurst and Co.
Google Scholar
Bolt, David. 2014. The Metanarrative of Blindness: A Re-reading of Twentieth-Century Anglophone Writing. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.5725818
Bolt, David. 2015. “Not forgetting happiness: The tripartite model of disability and its application in literary criticism.” Disability & Society 30(7):1103–1117.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/09687599.2015.1071240
Bourdieu, Pierre. 1986. “The Forms of Capital.” Pp. 241–258 in Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, edited by J. Richardson. New York, NY: Greenwood. Retrieved May 7, 2022 https://www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/fr/bourdieu-forms-capital.htm#n11
Google Scholar
Bruce, Stanley L., Campbell R. McConnell and Sean M. Flynn. 2013. Essentials of Economics. New York, NY: McGraw Hill.
Google Scholar
Coleman, James S. 1990. Foundations of Social Theory. Cambridge, MA, London: The Belknap Press of Harvard University Press.
Google Scholar
Cooley Jessica and Ann M. Fox. 2014. “Disability Art, Aesthetics and Access: Creating Exhibitions in a Liberal Arts Setting.” Disability Studies Quarterly 34(1). Retrieved May 7, 2022 https://dsq-sds.org/article/view/3288/3530
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18061/dsq.v34i1.3288
Donoghue, Christopher. 2003. “Challenging the Authority of the Medical Definition of Disability.” Disability & Society 18:199–208.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/0968759032000052833
Dubiel, Monika. 2021. „«Piss On Pity!». O roli wulgaryzmów w języku ruchu na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami.” Pp. 167–187 in Poetyki protestu, edited by M. Kopcik, K. Kulpa, A. Piniewska, P. Sidorowicz and D. Ulicka. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323552567.pp.167-186
Finkelstein, Victor. 1980. Attitudes and Disabled People. New York, NY: World Rehabilitation Fund.
Google Scholar
Flick, Uwe. 2007. Designing Qualitative Research. London, Los Angeles, CA, New Delhi, Singapore, Washington D.C.: Sage Publications.
Google Scholar
Friedson, Eliot. 1965. “Disability as Social Deviance.” Pp. 71–99 in Sociology and Rehabilitation, edited by M.B. Sussman. New York, NY: Arno Press.
Google Scholar
Garland-Thomson, Rosemary. 1997. Extraordinary Bodies: Figuring Physical Disability in American Culture and Literature. New York, NY: Columbia University Press.
Google Scholar
Gilman, Greg. 2013. “Hollywood’s Disabled Actors Protest NBC’s ‘Ironside ’Casting – When Is It Their Turn?” The Wrap, May 20, 2013. Retrieved May 10, 2022 https://www.thewrap.com/hollywoods-disabled-react-ironside-casting-all-we-want-chance-91886/
Google Scholar
Goffman, Erving. 1963. Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
Google Scholar
Hadley, Bree and Donna McDonald. 2019. The Routledge Handbook of Disability Arts, Culture, and Media. Abingdon, New York, NY: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9781351254687
Hammersley, Martyn and Paul Atkinson. 1995. Ethnography: Principles in Practice. London: Routledge.
Google Scholar
Harris, Scott J. 2014. “Able-Bodied Actors and Disability Drag: Why Disabled Roles are Only for Disabled Performers.” RogerEbert.com, March 7, 2014. Retrieved May 11, 2022 https://www.rogerebert.com/features/disabled-roles-disabled-performers
Google Scholar
Hobfoll, Steven E. 2002. “Social and Psychological Resources and Adaptation.” Review of General Psychology 6(4):307–324.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1037/1089-2680.6.4.307
Hughes, Bill and Kevin Paterson. 1997. “The Social Model of Disability and the Disappearing Body: Towards a Sociology of Impairment.” Disability & Society 12(2):325–340.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/09687599727209
Johnson, Merri Lisa and Robert McRuer. 2014. “Introduction.” Journal of Literary & Cultural Disability Studies 8(2):127–147.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3828/jlcds.2014.12
Johnston, Kirsty. 2016. Disability Theatre and Modern Drama: Recasting Modernism. London, New York, NY: Bloomsbury.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.5040/9781408185179
Kleege, Georgina. 2018. More than Meets the Eye: What Blindness Brings to Art. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780190604356.001.0001
Konecki, Krzysztof. 2000. Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Kozinets, Robert V. 2010. Netnography: Doing Ethnographic Research Online. London, Thousand Oaks, CA, New Delhi: Sage Publications.
Google Scholar
Kuppers, Petra. 2003. Disability and Contemporary Performance: Bodies on the Edge. Abingdon, New York, NY: Routledge.
Google Scholar
Kuppers, Petra (ed.). 2019. Disability Arts and Culture Methods-and-Approaches. Bristol, Chicago, IL: Intellect-Books.
Google Scholar
Leslie, Paul J. 2014. Potential not Pathology. London: Karnac Books Ltd.
Google Scholar
Lin, Nan. 1982. “Social Resources and Instrumental Action”. Pp. 131–145 in Social Structure and Network Analysis, edited by P.V. Marsden, N. Lin. Beverly Hills, CA: Sage.
Google Scholar
Maldonado Ramírez, Jhonatthan. 2018. “Sexualidad y síndrome de Down: ¿Crees que ellos no quieren tocar y ser tocados?” Pp. 59–71 in La salud frente a las diversas sexualidades, edited by A.A. Ortega, A.V. Gatica. Fundación Arcoíris por el Respeto a la Diversidad Sexual.
Google Scholar
McRuer, Robert and Anna Mollow (eds.). 2012. Sex and Disability. Durham, London: Duke University Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1515/9780822394877
Mitchell, David T. and Sharon L. Snyder. 2000. Narrative Prosthesis: Disability and the Dependencies of Discourse. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.3998/mpub.11523
Oliver, Michael. 1996. Understanding Disability: From Theory to Practice. Basingstoke: Macmillan.
Google Scholar
Pritchett, August. n.d. “Should non-disabled actors play disabled characters?” URevolution.com. Retrieved May 15, 2022 https://www.urevolution.com/should-non-disabled-actors-play-disabled-characters/
Google Scholar
Siebers, Tobin. 2008. Disability Theory. Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.
Google Scholar
Silverman, David. 2005. Doing Qualitative Research. A Practical Handbook. London, Thousand Oaks, CA, New Delhi: Sage Publications.
Google Scholar
Stanislavski, Constantin. 1989. An Actor Prepares. Translated by E. Reynolds Hapgood. New York, NY: Routledge.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.4324/9780203827611
Swain, John and Sally French. 2000. “Towards an Affirmation Model of Disability.” Disability & Society 15(4):569–582.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/09687590050058189
Ślęzak, Izabela. 2021. “Zło konieczne, substytut, szansa – wykorzystanie komunikatora Skype w badaniach jakościowych.” Przegląd Socjologii Jakościowej 17(4):88–113.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.05
Taylor, Sunaura. 2017. Beasts-of-Burden: Animal and Disability Liberation. New York, NY: The New Press.
Google Scholar
Thompson, Hannah and Vanessa Warne. 2018. “Blindness Arts: An Introduction.” Disability Studies Quarterly 38(3). Retrieved May 7, 2022 https://dsq-sds.org/article/view/6480/5071
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18061/dsq.v38i3.6480
Trojanowska, Milena. 2020. “Komu wolno pójść na randkę? O seksualności osób z niepełnosprawnościami.” Przegląd Socjologii Jakościowej 16(3):56–69.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.3.04
Zimmermann, Erich W. 1933. World Resources and Industries. New York, NY: Harper & Brothers.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.