Badacz jako artysta, artysta jako badacz. Założenia metodologiczne działań artystycznych w procesie badawczym ABR (art-based-research)

Joanna Bielecka-Prus

doi:10.18778/1733-8069.16.2.02

Autor

Joanna Bielecka-Prus UMCS https://orcid.org/0000-0001-7748-9156

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.16.2.02

Słowa kluczowe:

sztuka w badaniach jakościowych, ABR, metodologia badań jakościowych

Abstrakt

Postmodernizm, podważając założenia epistemologiczne pozytywizmu i hermeneutyki, wywarł ogromny wpływ na metodologię badań jakościowych. Zatarciu ulegają nie tylko gatunki, ale także granice między dyscyplinami, tak jak to jest w przypadku działań artystycznych w procesie badawczym (ABR – art-based-research), w których badacz posługuje się środkami artystycznymi na różnych etapach zbierania, analizy i prezentacji danych. Problem łączenia sztuki z działaniami badawczymi można rozpatrywać na wielu płaszczyznach. W tym artykule chciałabym skupić się na: 1. Wyjaśnieniu głównych założeń epistemologicznych i metodologicznych badań opartych o sztukę; 2. Omówieniu funkcji ABR w społecznym konstruowaniu wiedzy; 3. Wskazaniu kryteriów, które pozwalają ocenić jakość ABR, oraz trudności, jakie wiążą się z prowadzeniem tego typu badań.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Joanna Bielecka-Prus - UMCS

Joanna Bielecka-Prus, doktor socjologii, pracuje w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół metodologii badań jakościowych (w tym badania wizualne, performatyka, analiza dyskursu), współczesnych teorii socjologicznych, socjologii migracji oraz socjologii edukacji. Jest autorką i współautorką ponad pięćdziesięciu publikacji naukowych w języku polskim i angielskim.

Bibliografia

Ackroyd Judith, O’Toole John (2010) Performing Research: Tensions, Triumphs and Trade-Offs of Ethnodrama. Stoke-on-Trent: Trentham Books.
Google Scholar

Atkinson Paul (1992) Understanding Ethnographic Texts. London: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412986403

Bagley Carl, Cancienne Mary Beth, eds. (2002) Dancing the Data. New York: Peter Lang Publishing, Inc.
Google Scholar

Barone Tom, Eisner Elliot W. (2012) Arts Based Research. London: Sage.
Google Scholar

Benedyktowicz Zbigniew (1995) Mit – literatura – antropologia kultury. „Konteksty”, nr 3(4), s. 3–4.
Google Scholar

Bielecka-Prus Joanna (2013) Paradygmat partycypacyjny w naukach społecznych. Wykorzystywanie danych wytworzonych przez badanych w analizie jakościowej. „Rocznik Lubuski”, t. 39, nr 1, s. 29–51.
Google Scholar

Bielecka-Prus Joanna (2018) Obcy wśród obcych. Etnografowie w polu badawczym [w:] Tomasz Michał Korczyński, red., Swój-obcy-wróg. Wędrówki w labiryntach kultur. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 81–101.
Google Scholar

Bochner Arthur P. (2000) Criteria Against Ourselves. „Qualitative Inquiry”, vol. 6, no. 2, s. 266–272.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/107780040000600209

Bochner Arthur, Ellis Carolyn (2003). An Introduction to the Arts and Narrative Research: Art as Inquiry. “Qualitative Inquiry”, vol. 9, s. 506–514.
Google Scholar

Bonenberg Wojciech (2013) „Arts-Based Research” w prognozowaniu trendów rozwojowych architektury mieszkaniowej. „Środowisko Mieszkaniowe”, t. 11, s. 47–54.
Google Scholar

Brennan Teresa (1993) History after Lacan. London: Routledge.
Google Scholar

Bruner Edward M. (2011) Przeżycie i jego ekspresje [w:] Victor W. Turner, Edward M. Bruner, red., Antropologia doświadczenia. Przełożyły Ewa Klekot, Agnieszka Szurek. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 11–39.
Google Scholar

Bryda Grzegorz, Martini Natalia (2016) W stronę ontologii pola badań jakościowych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 4, s. 24–40.
Google Scholar

Burawoy Michael (2005) For Public Sociology. „American Sociological Review”, vol. 70, no. 1, s. 4–28.
Google Scholar

Cahnamann-Taylor Melisa, Siegesmund Richard, eds. (2008) Arts-Based Research in Education. Foundations For Practice. New York: Routledge.
Google Scholar

Chaplin Elizabeth (1994) Sociology and Visual Representation. London: Routledge.
Google Scholar

Clifford James (2000) O etnograficznej autokreacji: Conrad i Malinowski. „Konteksty”, nr 1–4, s. 80–105.
Google Scholar

Clifford James, Marcus George, eds. (1986) Writing Culture. The Politics and Poetics of Ethnography. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar

Clough Patricia T. (2000) Comments On Setting Criteria For Experimental Writing. „Qualitative Inquiry”, vol. 6, no. 2, s. 278–291.
Google Scholar

Coser Lewis (1963) Sociology Through Literature: an Introductory Reader. Englewood Cliffs, New York: Prentice-Hall.
Google Scholar

Czaja Dariusz (2004) Sygnatura i fragment: narracje antropologiczne. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Czekaj Rafał (2013) Krytyczna teoria sztuki Theodora W. Adorna. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Daykin Norma (2004) The Role of Music in an Arts-based Qualitative Inquiry. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 3, no. 2, s. 36–44.
Google Scholar

Denzin Norman (1997) Interpretive Ethnography: Ethnographic Practices for the 21st Century. Thousand Oaks, CA: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781452243672

Denzin Norman (2003) Performance Ethnography: Critical Pedagogy and The Politics of Culture. Thousand Oaks, CA: Sage.
Google Scholar

Denzin Norman, Lincoln Yvonna (2009) Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych [w:] Norman Denzin, Yvonna Lincoln, red., Metody badań jakościowych, t. 1, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 16–62.
Google Scholar

Eisner Elliot W. (1981) On The Differences Between Scientific and Artistic Approaches To Qualitative Research. „Visual Arts Research”, vol. 10, no. 4, s. 5–11.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3102/0013189X010004005

Eisner, Elliot W. (1997) The promise and perils of alternative forms of data representation. „Educational Researcher”, vol. 26, no. 6, s. 4−10.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3102/0013189X026006004

Eisner Elliot (2006) Does Arts-Based Research Have a Future? „Studies in Art Education”, vol. 48, no. 1, s. 9–18.
Google Scholar

Finley Susan (2003) Arts-Based Inquiry in QI: Seven Years from Crisis to Guerrilla Warfare. „Qualitative Inquiry”, vol. 9, no. 2, s. 281–296.
Google Scholar

Finley Susan (2009) Badania posługujące się sztuką. Rewolucyjna pedagogika oparta na performansie [w:] Norman Denzin, Yvonna Lincoln, red., Metody badań jakościowych, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 57–80.
Google Scholar

Frus, Phyllis (1994) The Politics and Poetics of Journalistic Narrative. New York: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511527159

Geertz Clifford (1990) O gatunkach zmąconych: nowe konfiguracje myśli społecznej. „Teksty Drugie: Teoria literatury, krytyka, interpretacja”, nr 2, s. 113–130.
Google Scholar

Geertz Clifford (2000) Wiedza lokalna. Dalsze eseje z zakresu antropologii interpretatywnej. Przełożyła Dorota Wolska. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Geertz Clifford (2005) Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Przełożyła Maria Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Glaser Barney (1978) Theoretical Sensitivity. San Francisco: The Sociology Press.
Google Scholar

Golka Marian (1995) Socjologia artysty. Poznań: Ars Nova.
Google Scholar

Golka Marian (2008) Socjologia sztuki. Warszawa: Difin.
Google Scholar

Gouzouasis Peter (2013) The Metaphor of Tonality in Artography. „The UNESCO Observatory E-Journal”, vol. 3, no. 1, s. 1–18.
Google Scholar

Gray Ross i in. (2000) The use of research-based theatre in a project related to metastatic breast cancer. „Health Expectations”, vol. 3, no. 2, s. 137–144.
Google Scholar

Irwin Rita L. (2004) A/r/tography as metonymic, metonymic, metissage [w:] Rita. L. Irwin, Alex de Cosson, eds., A/r/tography: Rendering self through arts based living inquiry. Vancouver: Pacific Educational Press, s. 27–38.
Google Scholar

Irwin Rita L., Springgay Stephanie (2008) A/r/tography as practice based research [ w:] Stephanie Springgay i i n., e ds., Being with A/r/tography. Rotterdam: Sense Publishers, s. xiii– xxvii.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789087903268

Irwin Rita L., de Cosson Alex, eds. (2004) A/R/Tography: Rendering Self Through Arts-Based Living Inquiry. Vancouver: Pacific Educational Press.
Google Scholar

James William (1904) Humanism and Truth. „Mind”, vol. 13, no. 52, s. 457–475.
Google Scholar

Kamiński Stanisław (1992) Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar

Kawalec Anna (2016) Osoba i Nexus. Alfreda Gella antropologiczna teoria sztuki. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Konecki Krzysztof (2008) Wizualna teoria ugruntowana. Rodziny kodowania wykorzystywane w analizie wizualnej. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 4, nr. 3, s. 89−115.
Google Scholar

Krąpiec Mieczysław A. (1979) Ja-człowiek. Zarys antropologii filozoficznej. Lublin: TN KUL.
Google Scholar

Lafrenière Darquise, Cox Susan M. (2012) ‘If you can call it a poem’: toward a framework for the assessment of arts-based works. „Qualitative Inquiry”, vol. 17, no. 4, s. 355–363.
Google Scholar

Lahman Maria K. E. (2011) I Am ALL Woma[e]n! „Qualitative Inquiry”, vol. 17, no. 2, s. 126–129.
Google Scholar

Lawrence-Lightfoot Sara (2005) Reflections on Portraiture: A Dialogue Between Art and Science. „Qualitative Inquiry”, vol. 11, no. 1, s. 3–15.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1077800404270955

Leavy Patricia (2018) Metoda spotyka sztukę. Praktyki badawcze oparte na sztuce. Przełożyły: Katarzyna Stanisz, Justyna Kucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Lepenis Wolf (1996) Niebezpieczne powinowactwa z wyboru. Eseje na temat historii nauki. Przełożyła Anna Zeidler-Janiszewska. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Lincoln Yvonna S. (1995) Emerging Criteria for Quality in Qualitative and Interpretive Research. „Qualitative Inquiry”, vol. 1, no. 3, s. 275–289.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/107780049500100301

McNiff Shaun (1998) Art-Based Research. London: Jessica Kingsley Publishers.
Google Scholar

Mienczakowski Jim (2001). Ethnodrama: Performed research—limitations and potential [w:] Paul Atkinson i in., eds., Handbook of ethnography. Thousand Oaks, CA: Sage, s. 468−476.
Google Scholar

Moeran Brian (1996) A Japanese Advertising Agency: An Anthropology of Media and Markets. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Mulkay Michael J. (1985) The Word and The World: Explorations in The Form of Sociological Analysis. London: Allen and Unwin.
Google Scholar

Piantanida Maria, L. McMahon Patricia, Garman Noreen B. (2003) Sculpting the Contours of Arts-Based Educational Research Within a Discourse Community. „Qualitative Inquiry”, vol. 9, no. 2, s. 182–191.
Google Scholar

Prendergast Monica (2006) Found poetry as literature review: Research poems on audience and performance. „Qualitative Inquiry”, vol. 12, no. 2, s. 369–388.
Google Scholar

Prendergast Monica i in. (2009) A Haiku Suite: The Importance of Music Making in The Lives of Secondary School Students. „Music Education Research”, vol. 11, no. 3, s. 303–317.
Google Scholar

Pryszmont-Ciesielska Martyna (2015) Between Performance and Action – About a Certain Variant of Research that Uses Art (In Connection with a Project about Excluded Mothers). „Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja”, nr 2(70), s. 97–105.
Google Scholar

Reale Giovanni (1997) Historia filozofii starożytnej. Tom II. Platon i Arystoteles. Przełożył Edward Iwo Zieliński. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Google Scholar

Reason Peter, Lincoln Yvonna S. (1996) Special Issue: Quality in Human Inquiry. „Qualitative Inquiry”, vol. 2, no. 1, s. 5–136.
Google Scholar

Sacks Oliver (1996) Mężczyzna, który pomylił swoją żonę z kapeluszem. Przełożyła Barbara Lindenberg. Poznań : Wydaw. Zysk i S-ka.
Google Scholar

Saldaña Johnny (2005) Ethnodrama: an Anthology of Reality Theatre. New York: AltaMira Press.
Google Scholar

Saldaña Johnny (2009) The Coding Manual for Qualitative Researchers. Los Angeles, CA: Sage Publications.
Google Scholar

Schneider Barbara (2005) Mothers Talk About Their Children with Schizophrenia: A Performance Autoethnography. „Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing”, vol. 12, no. 3, s. 333–340.
Google Scholar

Shostak Marjorie (1981) The Life and Words of a !Kung Woman. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Google Scholar

Stoller Paul, Olkes Cheryl (1987) In Sorcery’s Shadow: A Memoir of Apprenticeship Among the Songhay of Niger. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226098296.001.0001

Szkłowski Wiktor B. (1986) Sztuka jako chwyt [w:] Stefania Skwarczyńska, red., Teoria badań literackich za granicą. Antologia t. II, cz. III, wyb. Kraków: Znak, s. 95–111.
Google Scholar

Szpunar Magdalena (2018) (Nie)potrzebna wrażliwość. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Tamas Sophie (2008) Writing and Righting Trauma: Troubling the Autoethnographic Voice. „Forum Qualitative Sozialforschung / Forum: Qualitative Social Research”, vol. 10, no. 1, art. 22.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław (1970) Sztuka i język: dwa wieloznaczne wyrazy. „Studia Semiotyczne”, t. I, s. 11–22.
Google Scholar

Tuan Yi-Fu (1987) Przestrzeń i miejsce. Przełożyła Agnieszka Morawińska. Warszawa: PIW.
Google Scholar

Turner Victor W. (2011) Dewey, Dilthey i gra społeczna: szkic z zakresu antropologii doświadczenia [w:] Victor W. Turner, Edward M. Bruner, red., Antropologia doświadczenia. Przełożyły Ewa Klekot, Agnieszka Szurek. Kraków: Wydawnictwo UJ, s. 42–54.
Google Scholar

Watson Ashleigh (2016) Directions for Public Sociology: Novel Writing as a Creative Approach. „Cultural Sociology”, vol. 10, no. 4, s. 1–17.
Google Scholar

Żmijewski Artur (2007) Stosowane sztuki społeczne. „Krytyka Polityczna” nr 11/12, s. 11–24.
Google Scholar