Doświadczenie pandemii COVID-19 z perspektywy koncepcji biegu życia
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.19.4.07Słowa kluczowe:
badania jakościowe, koncepcja biegu życia, pandemia COVID-19, młodzi dorośli, rodzice, seniorzyAbstrakt
W artykule poruszono kwestie dotyczące wieloaspektowości skutków pandemii COVID-19 obserwowanych w Polsce, rozpatrywanych w perspektywie koncepcji biegu życia. Celem analiz było przede wszystkim uchwycenie różnorodności doświadczenia pandemii, a zwłaszcza jej wpływu na losy, dążenia, a także postawy osób będących w różnych fazach życia: młodych dorosłych, którzy osiągnęli już samodzielność, rodziców mieszkających ze swoimi dziećmi oraz seniorów. W tym świetle kluczowe było ustalenie, w jaki sposób okres pandemii COVID-19 w Polsce, przypadający na lata 2020–2022, powszechne zagrożenie związane z nową chorobą, ale też samo podjęcie szeroko rozumianych indywidualnych i zbiorowych działań mających na celu ochronę przed zakażeniem, wywarły wpływ na podejmowane przez ludzi decyzje, postrzeganie własnej sytuacji (ale też sytuacji innych), dokonywane wybory i sposób reagowania na otaczającą rzeczywistość. Kluczowe w tym kontekście są podobieństwa i różnice reakcji osób znajdujących się na różnych etapach życia na otaczającą ich rzeczywistość. Podstawą empiryczną zaprezentowanych analiz i wniosków stały się dane i materiały zgromadzone głównie w ramach realizacji projektu pt. „Społeczne skutki pandemii. Wybrane kategorie społeczno-demograficzne w perspektywie stylów życia – badanie podłużne”, przeprowadzonego w 2022 r. przez badaczy z IFiS PAN. Wywiady przeprowadzone w 2022 r. były ostatnim powrotem do tych samych rozmówców, z którymi rozmawiano w 2020 i 2021 roku.
Pobrania
Bibliografia
Binder Piotr (2022), Praca zdalna w czasie pandemii i jej implikacje dla rodzin z dziećmi – badanie jakościowe, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. XVIII, nr 1, s. 82–110, https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.1.05
Google Scholar
Binder Piotr, Bojar Hanna, Karkowska Marta (2021), Społeczne skutki pandemii w perspektywie stylów życia, „Cyklicznik”, nr 2, s. 5–9, https://ifispan.pl/wp-content/uploads/2021/12/cyklicznik-nr-2_2021.pdf (dostęp: 1.10.2022).
Google Scholar
Bishop Libby (2014), Re-using Qualitative Data: A Little Evidence, On-going Issues and Modest Reflections, „Studia Socjologiczne”, nr 3, s. 167–176.
Google Scholar
Bishop Libby, Kuula-Luumi Arja (2017), Revisiting Qualitative Data Reuse: A Decade On, „SAGE Open”, vol. 7(1), https://doi.org/10.1177/2158244016685136
Google Scholar
Centrum Badania Opinii Społecznej (2020), Opinie i Diagnozy nr 46: Pandemia koronawirusa w opiniach Polaków, https://www.cbos.pl/PL/publikacje/diagnozy/046.pdf (dostęp: 1.10.2022).
Google Scholar
Długosz Piotr (red.) (2021), Trauma pandemii COVID-19 w polskim społeczeństwie, Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.
Google Scholar
Elder Glen H. (1998), The life course as developmental theory, „Child Development”, vol. 69(1), s. 1–12, https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06128.x
Google Scholar
Elder Glen H., Kirkpatrick Johnson Monica, Crosnoe Robert (2003), The emergence and development of life course theory, [w:] Jeylan T. Mortimer, Michael J. Shanahan (red.), Handbook of the Life Course, New York–Boston–Dordrecht–London–Moscow: Kluwer Academic Publishers, s. 3–19.
Google Scholar
Gawin Dariusz (red.) (1999), Homo eligens: społeczeństwo świadomego wyboru. Księga jubileuszowa ku czci Andrzeja Sicińskiego, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar
Geert Paul van (1994), Dynamic systems of development: Change between complexity and chaos, New York: Harvester Wheatsheaf, https://www.paulvangeert.nl/publications_files/Dynamic%20systems%20of%20development%201994%20b.pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Giddens Anthony (2002), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Giele Janet Z., Elder Glen H. (1998), Life Course Research: Development of a Field, [in:] Janet Z. Giele, Glen H. Elder (red.), Methods of Life Course Research: Qualitative and Quantitative Approaches, Thousand Oaks: SAGE Publications, Inc., chapter 1.
Google Scholar
Głowacka Maja, Helak Monika, Łukianow Małgorzata, Orchowska Justyna, Mazzini Mateusz (2022), Pamiętniki pandemii, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar
Główny Inspektorat Sanitarny (b.r.), https://www.gov.pl/web/gis (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny (2023), Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w grudniu 2022 roku, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-w-grudniu-2022-roku,2,134.html (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Gumuła Wiesław (red.) (2021), Dzienniki stanu pandemii (czytane z perspektywy socjologii codzienności), Kraków: Instytut Literatury i Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Google Scholar
Jaskulska Sylwia, Marciniak Mateusz, Jankowiak Barbara, Klichowski Michał (2022), Edukacja zdalna w czasie pandemii COVID-19 w doświadczeniach polskich uczniów i uczennic: codzienność i wizja przyszłości szkoły, „Edukacja Międzykulturowa”, nr 1(16), s. 151–163, https://doi.org/10.15804/em.2022.01.10
Google Scholar
Kajta Justyna, Pustułka Paula (2023), Międzypokoleniowy przekaz wartości i wizji dobrego życia w rodzinie. Porównanie perspektyw młodych dorosłych i ich rodziców, „Studia BAS”, t. 3(75), s. 97–118, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2023.13
Google Scholar
Karkowska Marta (2021), Mikrospołeczne podstawy (nie)skuteczności prawa. Reakcje na pandemiczne zakazy, nakazy i zalecenia w związku z rozprzestrzenianiem się COVID-19, [w:] Katarzyna Andrejuk, Izabela Grabowska, Marta Olcoń-Kubicka, Iwona Taranowicz (red.), Zmiana społeczna, pandemia, kryzys. Konteksty empiryczne i teoretyczne, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa, s. 313–336, https://ifispan.pl/wp-content/uploads/2021/08/Zmiana_spoleczna_pandemia_kryzys_red.Andrejuk_i_in..pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Karkowska Marta (2022), Między literą prawa a praktyką. Reakcje na odgórne regulacje związane z rozprzestrzenianiem się COVID-19 w latach 2020 i 2021, „Studia BAS”, t. 1(69), s. 9–28.
Google Scholar
Kaźmierska Kaja (2014), Autobiograficzny wywiad narracyjny – kwestie etyczne i metodologiczne w kontekście archiwizacji narracji, „Studia Socjologiczne”, t. 214, nr 3, s. 221–238.
Google Scholar
Kiersztyn Anna (2015), Niepewne uczestnictwo – młodzi na polskim rynku pracy w latach 2008–2013, Warszawa: Zespół Porównawczych Analiz Nierówności Społecznych, Instytut Filozofii i Socjologii PAN, https://polpan.org/wp-content/uploads/2014/05/POLPAN_raport_Niepewne-uczestnictwo.pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Koronawirus w Polsce (SARS-CoV-2) (2023), https://koronawirusunas.pl (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Mayer Karl Ulrich (2009), New Directions in Life Course Research, „Annual Review of Sociology”, vol. 35, s. 413–433, https://www.imprs-life.mpg.de/25814/062_mayer_k_u.pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Mayer Karl Ulrich (2022), Aspects of a sociology of the pandemic: Inequalities and the life course, „Vienna Yearbook of Population Research”, vol. 20, s. 15–37, https://doi.org/10.1553/populationyearbook2022.per01
Google Scholar
Ministerstwo Zdrowia (b.r.), https://www.gov.pl/web/zdrowie (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Mitchell Barbara A. (2003), Life Course Theory, [w:] James J. Ponzetti (red.), The International Encyclopedia of marriage and Family Relationships, New York: Macmillan Reference, s. 1051–1055.
Google Scholar
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 1 lutego 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii, obowiązywał w Polsce stan epidemii (Dz.U. z 2022 r., poz. 340).
Google Scholar
Pittman Joe F., Blanchard David (1996), The Effects of Work History and Timing of Marriage on the Division of Household Labor: A Life-Course Perspective, „Journal of Marriage and Family”, vol. 58(1), s. 78–90, https://doi.org/10.2307/353378
Google Scholar
Pittman Joe F., Solheim Catherine A., Blanchard David (1996), Stress as a Driver of the Allocation of Housework, „Journal of Marriage and the Family”, vol. 58(2), s. 456–468, https://doi.org/10.2307/353509
Google Scholar
Posłuszny Łukasz, Kubicki Paweł, Olcoń-Kubicka Marta, Felczak Joanna (2020), Społeczny obraz życia codziennego na wsi w pamiętnikach z czasu koronawirusa, „Wieś i Rolnictwo”, nr 3(188), s. 185–203, https://doi.org/10.7366/wir032020/09
Google Scholar
Purkey Eva, Bayoumi Imaan, Davison Colleen M., Watson Autumn (2022), Directed content analysis: A life course approach to understanding the impacts of the COVID-19 pandemic with implications for public health and social service policy, „PLoS ONE”, vol. 17(12), e0278240, https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0278240 (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Pustułka Paula, Radzińska Jowita, Kajta Justyna, Sarnowska Justyna, Kwiatkowska Agnieszka, Golińska Agnieszka (2021), Transitions to adulthood during COVID-19: Background and early findings from the ULTRAGEN project, „Youth Working Papers”, no. 4, https://swps.pl/images/STRUKTURA/centra-badawcze/mlodzi-w-centrum/dokumenty/Working-Paper_Final_201221.pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 14 czerwca 2023 r. w sprawie odwołania na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego (Dz.U. z 2023 r., poz. 1118).
Google Scholar
Serwis Rzeczypospolitej Polskiej (b.r.), Informacje dla seniorów, https://www.gov.pl/web/koronawirus/informacje-dla-seniorow (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Settersten Richard A., Bernardi Laura, Härkönen Juho, Antonucci Toni C., Dykstra Pearl A., Heckhausen Jutta, Kuh Diana, Mayer Karl Ulrich, Moen Phyllis, Mortimer Jeylan T., Mulder Clara H., Smeeding Timothy M., Lippe Tanja van der, Hagestad Gunhild O., Kohli Martin, Levy René, Schoon Ingrid, Thomson Elizabeth (2020), Understanding the effects of Covid-19 through a life course lens, „Advances in Life Course Research”, vol. 45, 100360, https://doi.org/10.1016/j.alcr.2020.100360
Google Scholar
Siciński A. (2002), Styl życia, kultura, wybór: szkice, Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar
Siciński A. (red.) (1988), Style życia w miastach polskich (u progu kryzysu), Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Teachman Jay D., Call Vaughn R.A. (1996), The Effect of Military Service on Educational, Occupational, and Income Attainment, „Social Science Research”, vol. 25(1), s. 1–31, https://doi.org/10.1006/ssre.1996.0001
Google Scholar
Thompson Paul (2000), Re-using Qualitative Research Data: a Personal Account, „Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research”, vol. 1(3), https://doi.org/10.17169/fqs-1.3.1044
Google Scholar
Verd Joan M., López Martí (2011), The Rewards of a Qualitative Approach to Life-Course Research. The Example of the Effects of Social Protection Policies on Career Paths [61 paragraphs], „Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research”, vol. 12(3), https://www.qualitative-research.net/index.php/fqs/article/view/1753/3259 (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
World Health Organization (2018), The life-course approach: from theory to practice. Case stories from two small countries in Europe, Regional Office for Europe, https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/342210/9789289053266-eng.pdf (dostęp: 18.06.2023).
Google Scholar
Opublikowane
Wersje
- 2024-01-16 - (2)
- 2023-11-30 - (1)
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
