Is Atheism a Religion? On Socio-Anthropologic Cognitive Imperialism and Problems That Follow

Radosław Tyrała

doi:10.18778/1733-8069.13.1.06

Autor

Radosław Tyrała Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Humanistyczny, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.13.1.06

Słowa kluczowe:

ateizm, niewiara, definicje religii, konstruktywizm, etyka badań naukowych

Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie problemów natury konceptualizacyjnej z definiowaniem osób niereligijnych oraz etycznych konsekwencji tych problemów. Na początku wskazuję na często występujące zjawisko traktowania ateizmu jako rodzaju religii. Źródeł tego faktu upatruję w spotykanej wśród socjologów religii tendencji do stosowania inkluzywnych i funkcjonalnych definicji religii. Z punktu widzenia badacza nie religii i niereligijności jest to problem, dlatego też postuluję używanie w tym kontekście definicji religii postulowanych przez samych badanych aktorów, na ogół mających charakter substancjalny. W praktyce badawczej przekłada się to na wybór autodeklaracji jako kryterium definicyjnego niereligijności.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Radosław Tyrała - Akademia Górniczo Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie, Wydział Humanistyczny, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków

Radosław Tyrała, PhD in sociology, an assistant professor in the Faculty of Humanities at AGH University of Science and Technology in Kraków. His academic interests are focused on sociology of religion and non-religion, sociology of knowledge, sociology of social movements and sociology of medicine (currently he is working on the research project on anti-vaccination movement). The author (in Polish) of the following books: A Taxon Too Many: Race as a Debatable Category (Warszawa: Oficyna Naukowa, 2005), Opposite Poles of Evolutionism: Arms Race between Science and Religion (Kraków: NOMOS, 2007) and Everyday Life Without God. A Sociology of Atheism and Unbelief (Kraków: NOMOS. 2014). The last one was awarded by The Stanisław Ossowski Prize in 2014.

Bibliografia

Batorski, Dominik. 2009. “Korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych.” Pp. 281-309 in Diagnoza Społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków, edited by Janusz Czapiński, Tomasz Panek. Warsaw: Rada Monitoringu Społecznego.
Google Scholar

Beckford, James. 2006. Teoria społeczna a religia. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Berger, Peter L. 1997. Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Bernardes, Jon. 1993. “Responsibilities in Studying Postmodern Families.” Journal of Family Issues 14(1):35-49.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0192513X93014001004

Blackford, Russell and Udo Schüklenk. 2014. 50 mitów o ateizmie. Warsaw: Wydawnictwo CiS.
Google Scholar

Borowik, Irena. 1997. “Socjologia religii Petera L. Bergera.” Pp. 7-25 in Święty baldachim. Elementy socjologicznej teorii religii, edited by Peter L. Berger. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Bullivant, Stephen. 2013. “Defining ‘Atheism.’” Pp. 11-21 in The Oxford Handbook of Atheism, edited by Stephen Bullivant and Michael Ruse. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199644650.001.0001

Cragun, Ryan T. and Joseph H. Hammer. 2011. “‘One Person’s Apostate Is Another Person’s Convert’: What Terminology Tells Us About Pro-religious Hegemony in the Sociology of Religion.” Humanity and Society 35:149-175.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/016059761103500107

Cupitt, Don. 1998. Po Bogu. O przyszłości religii. Warsaw: Wydawnictwo WAB.
Google Scholar

de Botton, Alain. 2013. Religion for Atheists. A Non-Believer’s Guide to the Uses of Religion. London: Penguin.
Google Scholar

Demerath, N. J. III. 1984. “Program i prolegomena socjologii irreligii.” Pp. 362-373 in Socjologia religii. Wybór tekstów, edited by Franciszek Adamski. Cracow: WAM.
Google Scholar

Dobbelaere, Karel. 2003. “Socjologiczna analiza definicji religii.” Pp. 139-153 in Socjologia religii. Antologia tekstów, edited by Władysław Piwowarski. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Durkheim, Émile. 1990. Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii. Warsaw: PWN.
Google Scholar

Durkheim, Émile. 2000. Zasady metody socjologicznej. Warsaw: WN PWN.
Google Scholar

Dworkin, Ronald. 2014. Religia bez Boga. Warsaw: Aletheia.
Google Scholar

Flynn, Tom, (ed.). 2007. The New Encyclopedia of Unbelief. Amherst, NY: Prometheus Books.
Google Scholar

Furseth, Inger and Pål Repstad. 2006. An Introduction to the Sociology of Religion. Classical and Contemporary Perspectives. Aldershot, Burlington: Ashgate.
Google Scholar

Grabowska, Mirosława. 1990. “Wywiad w badaniu zjawisk ‘trudnych.’ Przypadek polskiej religijności.” Kultura i Społeczeństwo 1:51-64.
Google Scholar

Guja, Jowita. 2009. “Główne problemy filozoficznej krytyki religii.” Studia Humanistyczne 7:133-146.
Google Scholar

Heelas, Paul. 2002. “The Spiritual Revolution: From ‘Religion’ to ‘Spirituality.’” Pp. 412-436 in Religions in the Modern World. Traditions and Transformations, edited by Linda Woodhead et al. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Imos, Rafał. 2007. Wiara człowieka radzieckiego. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Kehrer, Günter. 1997. Wprowadzenie do socjologii religii. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Konecki, Krzysztof T. 2005 Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno – symboliczna analiza społecznego świata właścicieli zwierząt domowych. Warsaw: Scholar.
Google Scholar

Kula, Marcin. 2003. Religiopodobny komunizm. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Latour, Bruno. 2005. Reassembling the Social – An Introduction to Actor-Network Theory. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Libiszowska-Żółtkowska, Maria. 2004. “Definicje socjologiczne religii.” Pp. 66-69 in Leksykon socjologii religii. Zjawiska – badania – teorie, edited by Maria Libiszowska-Żółtkowska and Janusz Mariańskired. Warsaw: VERBINUM.
Google Scholar

Luckmann, Thomas. 2006. Niewidzialna religia. Problem religii we współczesnym społeczeństwie. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Martin, Michael. 2007. “Atheism and Religion.” Pp. 217-232 in The Cambridge Companion to Atheism, edited by Michael Martin. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CCOL0521842700.014

Omyliński, Janusz. n.d. Ateizm stał się już religią? Retrieved September 10, 2015 http://natemat.pl/32659,ateizm-stal-sie-juz-religia
Google Scholar

Pasquale, Frank L. 2007. “The ‘Nonreligious’ in the American Northwest.” Pp. 41-58 in Secularism and Secularity: Contemporary International Perspectives, edited by Barry A. Kosmin and ArielaKeysar. Hartford, CI: Institute for the Study of Secularism in Society & Culture.
Google Scholar

Stopes-Roe, Harry. 2007. “Religion.” Pp. 644-647 in The New Encyclopedia of Unbelief, edited by Tom Flynn. Amherst. NY: Prometheus Books.
Google Scholar

Szlendak, Tomasz. 2011. Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warsaw: WN PWN.
Google Scholar

Tyrała, Radosław. 2013. “Pozareligijna duchowość (polskich) niewierzących.” Studia Humanistyczne AGH 12(1):67-79.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7494/human.2013.12.3.67

Tyrała, Radosław. 2014a. Bez Boga na co dzień. Socjologia ateizmu i niewiary. Cracow: NOMOS.
Google Scholar

Tyrała, Radosław. 2014b. “Piętno a (de)materializacja kultury niereligijnej.” Studia Humanistyczne AGH 2:135-152.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7494/human.2014.13.2.135

Tyrała, Radosław. 2015. “Ateista, agnostyk, niewierzący… Socjologii nie-religii problemy z terminologią.” Studia Socjologiczne 1:149-181.
Google Scholar

Vernon, Glenn M. 1968. “The Religious ‘Nones’: A Neglected Category.” Journal for the Scientific Study of Religion 7(2)219-229.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/1384629

Weber, Max. 2002. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Warsaw: WN PWN.
Google Scholar