Zastosowanie wywiadów fokusowych w badaniach nad pamięcią zbiorową

Łukasz Skoczylas; Anna Weronika Brzezińska,; Małgorzata Fabiszak

doi:10.18778/1733-8069.12.4.04

Autor

Łukasz Skoczylas Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań
Anna Weronika Brzezińska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89 D, 61-614 Poznań
Małgorzata Fabiszak Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.4.04

Słowa kluczowe:

pamięć i tożsamość zbiorowa, badania fokusowe, dziedzictwo kulturowe

Abstrakt

Artykuł ma charakter metodologiczny i skupia się na omówieniu zastosowania metody wywiadów fokusowych w badaniach nad pamięcią zbiorową. Na początku krótko przedstawione są założenia metodologiczne tego typu badań, a następnie omówione są podstawowe pojęcia teoretyczne dotyczące pamięci zbiorowej, które wskazują na celowość badań pamięci zbiorowej poprzez wywiady grupowe. Dalej podane są przykłady ich zastosowań na przykładzie literatury przedmiotu, a na końcu szczegółowo zaprezentowano metodologię dwóch niezależnych badań nad pamięcią zbiorową przeprowadzonych w Poznaniu. Artykuł kończy analiza SWOT zastosowania wywiadów fokusowych w badaniach nad pamięcią zbiorową.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Łukasz Skoczylas - Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań

Łukasz Skoczylas, dr, adiunkt w Instytucie Socjologii UAM. Zainteresowania badawcze: pamięć społeczna, jej nośniki oraz implanty, socjologia turystyki. Kierownik grantu NCN „Dynamika relacji pomiędzy nośnikiem a treścią pamięci społecznej”, autor monografii Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy.

Anna Weronika Brzezińska, - Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89 D, 61-614 Poznań

Anna Weronika Brzezińska, dr, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM. Zainteresowania badawcze: dziedzictwo kulturowe i jego transformacje w wymiarach lokalnym i regionalnym, aktywizacja społeczności lokalnych, miejsca pamięci i społeczny kontekst ich funkcjonowania, edukacja regionalna. Autorka artykułów poświęconych m.in. społecznemu kontekstowi funkcjonowania Muzeum Stutthof w Sztutowie oraz stosunkowi do dziedzictwa kulturowego na obszarach o przerwanej ciągłości kulturowej na Żuławach. Obecnie główny wykonawca w grancie NCN „Pamięć i tożsamość w krajobrazie miejskim. Studium przypadku na przykładzie Poznania”.

Małgorzata Fabiszak - Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

Małgorzata Fabiszak, dr hab., profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na Wydziale Anglistyki. W latach 2012‒2015 profesor wizytujący na Uniwersytecie Wiedeńskim. Zainteresowania badawcze: pamięć i tożsamość zbiorowa, formy upamiętnień. Autorka artykułów i książek nt. dyskursu prasowego dotyczącego wojny, tożsamości i migracji analizowanych w ramach studiów nad dyskursem, językoznawstwa kognitywnego, teorii metafory. Była członkiem polskiego zespołu badawczego w projekcie „MEDIVA: Media dla różnorodności i integracji imigrantów” finansowanego przez Radę Europy. Obecnie jest kierownikiem grantu NCN „Pamięć i tożsamość w krajobrazie miejskim. Studium przypadku na przykładzie Poznania”.

Bibliografia

Achugar Mariana, Fernández Amparo, Morales Nicolás (2013) Re/ Constructing the Past: How Young People Remember the Urugwayan Dictatorship. „Discourse and Society”, vol. 24, no. 3, s. 265‒288.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926512471758

Assmann Jan (1995) Egyptian Solar Religion. New York: Routledge.
Google Scholar

Assmann Jan (1997) Moses the Egyptian: The Memory of Egypt in Western Monotheism. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Google Scholar

Assmann Jan (2003) Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa. „Pamięć. Borussia. Kultura – Historia – Literatura”, t. 29, s. 11‒16.
Google Scholar

Babbie Earl (2005) Badania społeczne w praktyce. Przełożył Witold Betkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Barbour Rosaline (2011) Badania fokusowe. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bednarek Stefan (2010) Jeśli nie „miejsca pamięci”, to co? O badaniach pamięci. „Kultura Współczesna”, t. 1, s. 100‒109.
Google Scholar

Benjamin Walter (1969) The Storyteller [w:] Hannah Arendt, ed., Illuminations. New York: Schocken, s. 83‒109.
Google Scholar

Bruck Peter A., Stockner Günther (1996) Die ganz Normale Vielfätigkeit des Lesens. Zur Rezeption von Boulevardzeitungen. Münster: Lit Verlag.
Google Scholar

Cichocki Ryszard, Podemski Krzysztof (1999) Miasto wświadomości swoich mieszkańców. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar

Cuc Alexandru i in. (2006) On the Formation of Collective Memories: The Role of a Dominant Narrator. „Memory & Cognition”, vol. 34, no. 4, s. 752‒762.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3758/BF03193423

Daniłowicz Paweł, Lisek-Michalska Jolanta (2007) Fokus – zogniskowany wywiad grupowy. Zarys metody [w:] Jolanta Lisek-Michalska, Paweł Daniłowicz, red., Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11‒32.
Google Scholar

Dörnyei Zoltán (2007) Research Methods in Applied Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Freud Sigmund (1939) Moses and Monotheism. New York: Vintage.
Google Scholar

Golka Marian (2009) Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Halbwachs Maurice (1950) La mémoire collective. Paris: Presses Universitaires de France.
Google Scholar

Hirst William, Manier David (2008) Towards a Psychology of Collective Memory. „Memory”, vol. 16, no. 3, s. 183‒200.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09658210701811912

Hirszowicz Maria, Neyman Elżbieta (2001) Społeczne ramy niepamięci. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 3–4, s. 23‒48.
Google Scholar

Kaczmarek Jerzy (2002) Poznań w fotografii i świadomości mieszkańców. „Przegląd Zachodni”, t. 3, s. 48‒61.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2007) Ramy społeczne pamięci. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 3–4, s. 3‒23.
Google Scholar

Kończal Kornelia, Wawrzyniak Joanna (2011) Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, nieciągłości. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 4, s. 11‒64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2

Kula Marcin (2002) Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: DiG.
Google Scholar

Kula Marcin (2004) Między przeszłością a przyszłością: o pamięci, zapominaniu i przewidywaniu. Poznań: PTPN.
Google Scholar

Kula Marcin (2008) O co chodzi w historii? Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2008) Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Meinhof Ulrike H., Galasiński Dariusz (2000) Photography, Memory, and the Construction of Identities on the Former East-West German Border. „Discourse Studies”, vol. 2, no. 3, s. 323‒353.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1461445600002003004

Nijakowski Lech M. (2006) Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Nijakowski Lech M. (2008) Polska polityka pamięci – esej socjologiczny. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Nowak Jacek (2011) Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej. Kraków: Nomos.
Google Scholar

Olick Jeffrey K. (1999) Collective Memory: The Two Cultures. „Sociological Theory”, vol. 17, no. 3, s. 338‒348.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/0735-2751.00083

Olick Jeffrey K. (2007) The Politics of Regret: On Collective Memory and Historical Responsibility. New York, London: Routledge.
Google Scholar

Pomian Krzysztof (2006) Historia. Nauka wobec pamięci. Lublin: UMCS.
Google Scholar

Schwartz Barry (2000) Abraham Lincoln and the Forge of American Memory. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Skoczylas Łukasz (2014) Pamięć społeczna – jej liderzy i odbiorcy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Szacka Barbara (2000a) Pamięć społeczna [w:] Władysław Kwaśniewicz, red., Encyklopedia socjologiczna, t. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 52‒55.
Google Scholar

Szacka Barbara (2000b) Pamięć zbiorowa i wojna. „Przegląd Socjologiczny”, t. 49, nr 2, s. 11‒28.
Google Scholar

Szacka Barbara (2001) Pamięć społeczna a identyfikacja narodowa [w:] Aleksandra Jasińska-Kania, red., Trudne sąsiedztwa. Z socjologii konfliktów narodowościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 37‒46.
Google Scholar

Szacka Barbara (2006) Czas przeszły – pamięć – mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Szacka Barbara (2006/2007) Polish Remembrance of World War II. „International Journal of Sociology”, vol. 36, no. 4, s. 8‒26.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2753/IJS0020-7659360401

Szpociński Andrzej (2003) Miejsca pamięci. „Pamięć. Borussia. Kultura – Historia – Literatura”, t. 29, s. 17‒23.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2005) Wobec przeszłości: pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2006) Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Szpociński Andrzej (2008) Miejsca pamięci. „Teksty drugie”, t. 4, s. 11‒20.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2009) Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2006) Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Traba Robert, red. (2009) Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Wodak Ruth, Krzyżanowski Michał (2011) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Google Scholar

Wodak Ruth i in. (2009) The Discursive Construction of National Identity. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar

Wolff-Powęska Anna (2011) Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945-2010). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Znaniecki Florian (1931) Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Instytutu Socjologicznego.
Google Scholar

Znaniecki Florian, Ziółkowski Janusz (1984) Czym jest dla ciebie miasto Poznań? Dwa konkursy: 1928/1964. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar