Duszący dym odpalonych rac. O wyzwaniach w etnografii subkultury kibiców piłkarskich

Radosław Kossakowski; Dominik Antonowicz; Tomasz Szlendak

doi:10.18778/1733-8069.8.3.01

Autor

Radosław Kossakowski Uniwersytet Gdański, Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa, 80-952 Gdańsk, ul. Bażyńskiego 4
Dominik Antonowicz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Tomasz Szlendak Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.3.01

Słowa kluczowe:

kibice, obserwacja uczestnicząca, doświadczanie, liminalność

Abstrakt

Artykuł traktuje o perypetiach etnograficznych, czyli kłopotliwych sytuacjach terenowych, dylematach metodologicznych, etycznych i technicznych w toku eksploracji świata zaangażowanych kibiców holenderskiej drużyny piłkarskiej FC Twente Enschede. Z myślą o usprawnieniu działań badaczy podejmujących w przyszłości podobnie niełatwe zadania etnograficzne wskazuje się tu wielowymiarowe konsekwencje badania subkultury kibiców piłkarskich. Narracja zogniskowana jest na czterech kwestiach. Pierwsza to trudności z akcesem do wspólnoty kibiców piłkarskich. Druga to niebezpieczeństwa (fizyczne, emocjonalne i prawne) związane z doświadczaniem wspólnoty meczowej i pozameczowej. Kwestia trzecia to konsekwencje tak radykalnej etnografii dla tożsamości badacza, wynikające z prowadzenia badań w trybie „pełnego zanurzenia”. Kwestia czwarta to wpływ trzech pierwszych trudności (uzyskiwania dostępu do zamkniętej grupy, niebezpieczeństw pełnego zaangażowania w działania grupy i przemian w obrębie tożsamości „zanurzonego”) na wewnętrzną trafność i zewnętrzną rzetelność opisu etnograficznego.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Radosław Kossakowski - Uniwersytet Gdański, Instytut Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa, 80-952 Gdańsk, ul. Bażyńskiego 4

Radosław Kossakowski, dr socjologii, adiunkt w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się na socjologii sportu, społecznym fenomenie kibicowania, kulturze konsumpcji. Autor książek: Diamentowa Droga (2010) i Budda w kulturze konsumpcji (2011) oraz licznych artykułów naukowych i popularno-naukowych.

Dominik Antonowicz - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Dominik Antonowicz, adiunkt w Instytucie Socjologii UMK w Toruniu. Zajmuje się m.in. badaniem społecznego fenomenu kibicowania oraz przemianami we współczesnym sporcie. Jest współautorem kilku artykułów poświęconych kibicowaniu, m.in.: Kibice jako wspólnota niewidzialnej religii (z Łukaszem Wrzesińskim) oraz Ostatni bastion antykonsumeryzmu? Kibice industrialni w dobie komercjalizacji sportu i Piłkarz jako marka i peryferyjny kibic jako aborygen. O wybranych społecznych konsekwencjach komercjalizacji sportu (oba wraz z Tomaszem Szlendakiem i Radosławem Kossakowskim).

Tomasz Szlendak - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Tomasz Szlendak, prof., dyrektor Instytutu Socjologii UMK w Toruniu. Zajmuje się socjologią kultury, konsumpcji i rodziny oraz psychologią ewolucyjną. Opublikował m.in. Architektonikę romansu (2002), Zaniedbaną piaskownicę (2003), Supermarketyzację (2004) i Socjologię rodziny (2010). Jest członkiem redakcji ,,Studiów Socjologicznych” i członkiem rady naukowej czasopisma ,,Kultura i Edukacja”. Był stypendystą Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej oraz tygodnika ,,Polityka”. Prowadzi ‒ mieszane metodologicznie ‒ badania nad przemianami obyczajów, aktywnością kulturalną, seksualnością i jakością życia.

Bibliografia

Angrosino Michael (2010) Badania etnograficzne i obserwacyjne. Przełożyła Maja Brzozowska-Brywczyńska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Antonowicz Dominik, Kossakowski Radosław, Szlendak Tomasz (2011) Ostatni bastion antykonsumeryzmu? Kibice industrialni w dobie komercjalizacji sportu. „Studia Socjologiczne”, nr 3 (202), s. 113‒139.
Google Scholar

Armstrong Gary (1993) Like that Desmond Morris? [w:] Dick Hobbs, Tim May, eds., Interpreting the Field: Accounts of Ethnography. Oxford: Clarendon, s. 3‒39.
Google Scholar

Barthes Roland (1997) Przyjemność tekstu. Przełożyła Adriana Lewańska. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Becker Howard S. (1958) Problems of inference and proof in participant observation. „American Sociological Review”, vol. 23, no. 6, s. 652‒660.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2089053

Becker Howard S. (2009) Outsiderzy. Studia z socjologii dewiacji. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Csíkszentmihályi Mihály (2005) Przepływ. Psychologia optymalnego doświadczenia. Przełożyła Magdalena Wajda-Kacmajor. Taszów: Biblioteka Moderatora.
Google Scholar

Dudała Jerzy (2004) Fani-chuligani. Rzecz o polskich kibolach. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
Google Scholar

End Christian M. i in. (2003) Sport fans’ attitudes toward war analogies as descriptors for sport. „Journal of Sport Behavior”, vol. 26, no. 4, s. 356‒367.
Google Scholar

Giulianotti Richard (1995) Participant Observation and Research into Football Hooliganism: Reflections on the Problems of Entrée and Everyday Risks. „Sociology of Sport Journal”, vol. 12, no. 1, s. 1‒20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1123/ssj.12.1.1

Gizińska Katarzyna (2011) Motocyklistki. Socjologiczne spojrzenie na kobiety i stereotypy w motoświecie. „Ikonosfera”, nr 3 [dostęp 11 października 2012 r.]. Dostępny w Internecie http://www.ikonosfera.umk.pl/fileadmin/pliki/ikonosfera_3_Katarzyna_Gizinska_Motocyklistki.pdf
Google Scholar

Goffman Erving (2005) Piętno. Rozważania o zranionej tożsamości. Przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Gold Raymond L. (1958) Roles in sociological field observations. „Social Forces”, vol. 36, no. 3, s. 217‒223.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/2573808

Hammersley Martyn, Atkinson Paul (2000) Metody badań terenowych. Przełożył Sławomir Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Hughson John, Inglis David, Free Marcus (2005) The Uses of Sport. A Critical Study. Abingdon: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780203501191

Konecki Krzysztof T. (2010) W stronę socjologii jakościowej: badanie kultur, subkultur i światów społecznych [w:] Jacek Leoński, Magdalena Fiternicka-Gorzko, red., Kultury, subkultury i światy społeczne w badaniach jakościowych. Szczecin: Volumina.pl, s. 17‒37.
Google Scholar

Kossakowski Radosław, Antonowicz Dominik, Szlendak Tomasz (w druku) Piłkarz jako marka i peryferyjny kibic jako aborygen. O wybranych społecznych konsekwencjach komercjalizacji sportu. „ Kultura i Społeczeństwo”, nr 3.
Google Scholar

Lemert Edwin (1967) Human Deviance, Social Problems and Social Control. New York: Prentice-Hall.
Google Scholar

Miles Matthew B., Huberman Michael A. (2000) Analiza danych jakościowych. Przełożył Stanisław Zabielski. Białystok: Wydawnictwo Trans Humana.
Google Scholar

Park Robert (1928) Human migration and the marginal man. „The American Journal of Sociology”, vol. 23, no. 6, s. 881‒893.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1086/214592

Sahaj Tomasz (2007) Fani futbolowi. Historyczno-społeczne studium zjawiska kibicowania. Poznań: AWF.
Google Scholar

Simmel Georg (2006) Most i drzwi. Wybór esejów. Przełożyła Maria Łukasiewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Turner Victor W. (1969) The Ritual Process: Structure and Anti-Structure. Chicago: Aldine.
Google Scholar

Wyka Anna (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar