Instrumenty typu ETC jako nowe instrumenty finansowe na GPW w Warszawie – wyzwania regulacyjne w aspekcie porównawczym

Abstrakt

Cel artykułu. W niniejszym artykule podjęto tematykę instrumentów finansowych typu ETC (ang. Exchange-Traded Commodities). Przyczynkiem do tej analizy było wprowadzenie pierwszego takiego instrumentu do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie w sierpniu 2023 r., co stanowiło znaczący krok w ewolucji rynku kapitałowego w Polsce. Koncentrując się na regulacjach wprowadzonych przez GPW w Warszawie, przeanalizowano adekwatność środków mających na celu ochronę nabywców instrumentów typu ETC. Analiza ta objęła również perspektywę i rynek europejski, dostarczając porównawczego spojrzenia na krajowe rozwiązania. Przeanalizowano konstrukcję instrumentu, ramy regulacyjne, genezę oraz zasady działania ETC, rozróżniając te instrumenty od funduszy typu ETF. Pomimo podobieństw, instrumenty typu ETC różnią się bowiem znacznie pod względem struktury i charakteru prawnego od funduszy typu ETF. W szczególności nie są one zharmonizowane na poziomie europejskim, co wpływa na ochronę inwestorów. Ta różnica skłania do postawienia pytań dotyczących skuteczności istniejących regulacji dla zapewnienia bezpieczeństwa inwestorów i pewności obrotu, nie tylko na gruncie Polski.

Metoda badawcza. Aby odpowiedzieć na te pytania, w podjętej analizie dokonano przeglądu literatury, analizy aktów prawnych oraz danych rynkowych. Zastosowano analizę porównawczą, aby zbadać funkcję w obrocie, konstrukcję oraz aspekty regulacyjne funkcjonowania instrumentów typu ETC w porównaniu do ETF-ów, ze szczególnym uwzględnieniem mechanizmów ochrony inwestorów. Dodatkowo, porównano regulacje obowiązujące w zakresie instrumentów typu ETC na kluczowych giełdach europejskich w odniesieniu do rozwiązań wdrożonych przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie.

Wyniki badań. Przeprowadzona analiza prowadzi do wniosku, że brak zharmonizowanych regulacji dla instrumentów typu ETC stanowi istotne wyzwanie dla inwestorów. W praktyce są oni, niejednokrotnie w kluczowych aspektach, chronieni na poziomie zbliżonym do inwestorów w ETF-y. Nie są to jednak uniwersalne i zagwarantowane regulacyjnie standardy, na których inwestorzy mogliby polegać. Rekomendowane jest zatem ujednolicenie terminologiczne instrumentów pasywnego inwestowania, które powinno pociągać za sobą harmonizację podstawowych zasad konstrukcji danych instrumentów i ich obrotu. W odniesieniu do instrumentów typu ETC na GPW w Warszawie, wprowadzone rozwiązania przewyższają pod względem ochrony inwestorów odpowiedniki obserwowane na niektórych innych rynkach UE. Niemniej jednak, postulowane są dalsze zmiany regulaminowe, który mogłaby przyczynić się do dalszego rozwoju rynku instrumentów typu ETC w Polsce.