Co może blokować wykorzystanie potencjału twórczego? Psychologiczne inhibitory  samorealizacji

Agnieszka Janiszewska

doi:10.18778/2450-4491.16.18

Auteurs

Agnieszka Janiszewska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6745-5040

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.18

Mots-clés :

teorie samorealizacji, syndrom oszusta, kompleks Jonasza, syndrom wysokiego maku, mentalność kraba

Résumé

W artykule przywołuję wybrane definicje i teorie samorealizacji z obszaru pedagogiki i psychologii (zwłaszcza psychologii pozytywnej). Odwołuję się też do kilku teorii potrzeb, które zawierają jako osobną kategorię potrzebę samorealizacji. Następnie dokonuję kompilacji zaproponowanych przez przedstawicieli wspomnianych dyscyplin (zwłaszcza Abrahama Maslowa) lub analizowanych przez współczesnych badaczy-psychologów inhibitorów procesu samorealizacji, takich jak: syndrom oszusta, kompleks Jonasza, syndrom wysokiego maku, mentalność kraba. Opisane inhibitory dotyczą zwłaszcza obszaru interakcji międzyludzkich i ujawniać się mogą w ramach grup społecznych, takich jak np. środowiska pracy.

Biographie de l'auteur

Agnieszka Janiszewska, Uniwersytet Łódzki

Agnieszka Janiszewska – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego na kierunku pedagogika, pisze pracę doktorską na temat „przymusu tworzenia” przy Katedrze Edukacji Artystycznej i Pedagogiki Twórczości Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ. Zainteresowania naukowe obejmują tematykę twórczości artystycznej, procesu twórczego, osobowości twórczej oraz samorealizacji.

Références

Adler A. (1986) Sens życia, tłum. M. Kreczowska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Aydın G. Z., Oğuzhan G. (2019) The “Crabs in a Bucket” Mentality in Healthcare Personnel: A Phenomenological Study, “Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi”, nr 12(4), s. 618–630, https://doi.org/10.17218/hititsosbil.628375
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17218/hititsosbil.628375

Bulloch H. C. M. (2017) Ambivalent Moralities of Cooperation and Corruption: Local Explanations for (under)Development on a Philippine Island, “The Australian Journal of Anthropology”, nr 28(1), s. 56–71, https://doi.org/10.1111/taja.12173
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/taja.12173

Clance P. R., Imes S. (1978) The Imposter Phenomenon in High Achieving Women: Dynamics and Therapeutic Intervention, “Psychotherapy: Theory, Research & Practice”, nr 15(3), s. 241–247, https://doi.org/10.1037/h0086006
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0086006

Czapiński J. (red.) (2004) Psychologia pozytywna, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Dąbrowski K. (1979) Dezintegracja pozytywna, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
View in Google Scholar

Filarowska M., Schier K. (2018) Zespół impostora, czyli o poczuciu intelektualnej fałszywości, „Psychoterapia”, nr 185(2), s. 35–45.
View in Google Scholar

Frankl V. E. (2019) Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa, Wydawnictwo Czarna Owca.
View in Google Scholar

Gottlieb M., Chung A., Battaglioli N., Sebok‐Syer S. S., Kalantari A. (2020) Impostor Syndrome among Physicians and Physicians in Training: A Scoping Review, “Medical Education”, nr 55(2), s. 116–124, https://doi.org/10.1111/medu.13956
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/medu.13956

Górniewicz J., Rubacha K. (1993) Droga do samorealizacji czyli w poszukiwaniu tożsamości, Toruń, Wydawnictwo C&T.
View in Google Scholar

Gromkowska-Melosik A. (2014) Pedagogika ekologiczna w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, cz. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Holt J. (2018) When Einstein Walked with Gödel: Excursions to the Edge of Thought, New York, Farrar, Straus and Giroux.
View in Google Scholar

Jančina M., Kubicka D. (2014) Kierowanie własnym rozwojem. Kontekst teoretyczny zjawiska, „Psychologia Rozwojowa”, nr 19(4), s. 31–48, https://doi.org/10.4467/20843879PR.14.023.2962
View in Google Scholar

Kaufman S. B. (2020) Transcend: The New Science of Self-Actualization, [wersja Kindle], Los Angeles, TarcherPerigee.
View in Google Scholar

Kocowski T. (1982) Potrzeby człowieka. Koncepcja systemowa, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
View in Google Scholar

Langford J., Clance P. R. (1993) The Impostor Phenomenon: Recent Research Findings Regarding Dynamics, Personality and Family Patterns and their Implications for Treatment, “Psychotherapy”, nr 30(3), s. 495–501, https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495

Lasquety-Reyes J. (2016) In Defense of Hiya as a Filipino Virtue, “Asian Philosophy”, nr 26(1), s. 66–78, https://doi.org/10.1080/09552367.2015.1136203
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09552367.2015.1136203

LaVelle J. M., Jones N.D., Donaldson S. I. (2022) Addressing the Elephant in the Room: Exploring the Impostor Phenomenon in Evaluation, “American Journal of Evaluation”, nr 0(0). https://doi.org/10.1177/10982140221075243
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/10982140221075243

Limont W. (2013) „Stań na ramionach gigantów”, czyli uczeń zdolny jako problem wychowawczy, „Psychologia Wychowawcza”, nr 45(3), s. 125–138, https://doi.org/10.5604/00332860.1094506
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/00332860.1094506

Limont W. (2014) „Inny świat? Czy nieznany ich własny?” Potencjał rozwojowy, wzmożona pobudliwość psychiczna a zdolności, „Psychologia Wychowawcza”, nr 47(5), s. 9–27, [online:] https://e-psychologiawychowawcza.pl/resources/html/article/details?id=139185 (dostęp: 22.08.2022).
View in Google Scholar

Łuczaj K. (2021) Doznawanie klasy w perspektywie mikrosocjologicznej. Przypadek pracowników naukowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 17(2), s. 6–25, https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.01
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.01

Mancl A. C., Penington B. (2011) Tall Poppies in the Workplace: Communication Strategies Used by Envious Others in Response to Successful Women, “Qualitative Research Reports in Communication”, no. 12(1), pp. 79–86, https://doi.org/10.1080/17459435.2011.601701
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17459435.2011.601701

Maslow A. (1971) The Farther Reaches of Human Nature, New York, Penguin Group.
View in Google Scholar

Maslow A. (1986) W stronę psychologii istnienia, tłum. I. Wyrzykowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
View in Google Scholar

Maslow A. (2006) Motywacja i osobowość, tłum. J. Radzicki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Obuchowski K. (1986) Wprowadzenie w: A. Adler, Sens życia, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
View in Google Scholar

Obuchowski K. (2000) Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.
View in Google Scholar

Peeters B. (2003) The Tall Poppy Syndrome: On the Re-Emergence in Contemporary Australia of an Ancient Greek and Latin Motive, “Classicvm”, nr 29(2), s. 22–26.
View in Google Scholar

Piechowski M. M. (2015) „Jak ptak, wysokim lotem”: wzmożone pobudliwości psychiczne u osób zdolnych, „Psychologia Wychowawcza”, nr 8, s. 122–137, https://doi.org/10.5604/00332860.1178712
View in Google Scholar

Pietrasiński Z. (1990) Rozwój człowieka dorosłego, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
View in Google Scholar

Pietrasiński Z. (2008) Ekspansja pięknych umysłów, Warszawa, Wydawnictwo CIS.
View in Google Scholar

Rank O. (1968) Art and Artist: Creative Urge and Personality Development, New York, Agathon Press.
View in Google Scholar

Robinson K., Aronica L. (2017) Uchwycić żywioł, tłum. A. Baj, Gliwice, Element.
View in Google Scholar

Rogers C. R. (1991) Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, tłum. A. Dodziuk, E. Knoll, Wrocław, Thesaurus Press.
View in Google Scholar

Stephen E. C. (2009) Kierkegaard: An Introduction, Cambridge, Cambridge University Press.
View in Google Scholar

Stiegler B. (2009) The Theater of Individuation: Phase-Shift and Resolution in Imondon and Heidegger, “Parrhesia”, nr 7, s. 46–57.
View in Google Scholar

Szasz T. (1960) The Myth of Mentall Illness, “American Psychologists”, nr 15, s. 113–118, https://doi.org/10.1037/h0046535
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0046535

Szmidt K. J. (2010) ABC kreatywności, Warszawa, Difin.
View in Google Scholar

Szmidt K. J. (2013) Pedagogika twórczości, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
View in Google Scholar

Therivel W. A. (1999) Why Mozart and Not Salieri, “Creativity Research Journal”, nr 12(1), s. 67–76, https://doi.org/10.1207/s15326934crj1201_8
View in Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1207/s15326934crj1201_8

Wróblewska M. (2014) Kompetencje twórcze w dorosłości. Uwarunkowania. Rozwój. Indywidualizacja, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
View in Google Scholar

Zamiara K. (1995) Materiały z historii psychologii, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
View in Google Scholar

Poulsen B. (2012) Revisiting the Myth of Mental Illness and Thomas Szasz, “Psychology Today”, https://www.psychologytoday.com/us/blog/reality-play/201209/revisiting-the-myth-mental-illness-and-thomas-szasz (dostęp: 22.08.2022).
View in Google Scholar

Spacey S. (2015) Crab Mentality, Cyberbullying and “Name and Shame” Rankings, https://www.semanticscholar.org/paper/Crab-Mentality%2C-Cyberbullying-and-%22Name-and-Shame%22-Spacey/3e43a0f74b4111c41513f2e0d0a13c92e79efb18 (dostęp: 22.08.2022).
View in Google Scholar