Co może blokować wykorzystanie potencjału twórczego? Psychologiczne inhibitory  samorealizacji

Agnieszka Janiszewska

doi:10.18778/2450-4491.16.18

Autor

Agnieszka Janiszewska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6745-5040

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.16.18

Słowa kluczowe:

teorie samorealizacji, syndrom oszusta, kompleks Jonasza, syndrom wysokiego maku, mentalność kraba

Abstrakt

W artykule przywołuję wybrane definicje i teorie samorealizacji z obszaru pedagogiki i psychologii (zwłaszcza psychologii pozytywnej). Odwołuję się też do kilku teorii potrzeb, które zawierają jako osobną kategorię potrzebę samorealizacji. Następnie dokonuję kompilacji zaproponowanych przez przedstawicieli wspomnianych dyscyplin (zwłaszcza Abrahama Maslowa) lub analizowanych przez współczesnych badaczy-psychologów inhibitorów procesu samorealizacji, takich jak: syndrom oszusta, kompleks Jonasza, syndrom wysokiego maku, mentalność kraba. Opisane inhibitory dotyczą zwłaszcza obszaru interakcji międzyludzkich i ujawniać się mogą w ramach grup społecznych, takich jak np. środowiska pracy.

Biogram autora

Agnieszka Janiszewska - Uniwersytet Łódzki

Agnieszka Janiszewska – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego na kierunku pedagogika, pisze pracę doktorską na temat „przymusu tworzenia” przy Katedrze Edukacji Artystycznej i Pedagogiki Twórczości Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ. Zainteresowania naukowe obejmują tematykę twórczości artystycznej, procesu twórczego, osobowości twórczej oraz samorealizacji.

Bibliografia

Adler A. (1986) Sens życia, tłum. M. Kreczowska, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Aydın G. Z., Oğuzhan G. (2019) The “Crabs in a Bucket” Mentality in Healthcare Personnel: A Phenomenological Study, “Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi”, nr 12(4), s. 618–630, https://doi.org/10.17218/hititsosbil.628375
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17218/hititsosbil.628375

Bulloch H. C. M. (2017) Ambivalent Moralities of Cooperation and Corruption: Local Explanations for (under)Development on a Philippine Island, “The Australian Journal of Anthropology”, nr 28(1), s. 56–71, https://doi.org/10.1111/taja.12173
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/taja.12173

Clance P. R., Imes S. (1978) The Imposter Phenomenon in High Achieving Women: Dynamics and Therapeutic Intervention, “Psychotherapy: Theory, Research & Practice”, nr 15(3), s. 241–247, https://doi.org/10.1037/h0086006
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0086006

Czapiński J. (red.) (2004) Psychologia pozytywna, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Dąbrowski K. (1979) Dezintegracja pozytywna, Warszawa, Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Filarowska M., Schier K. (2018) Zespół impostora, czyli o poczuciu intelektualnej fałszywości, „Psychoterapia”, nr 185(2), s. 35–45.
Google Scholar

Frankl V. E. (2019) Człowiek w poszukiwaniu sensu, tłum. A. Wolnicka, Warszawa, Wydawnictwo Czarna Owca.
Google Scholar

Gottlieb M., Chung A., Battaglioli N., Sebok‐Syer S. S., Kalantari A. (2020) Impostor Syndrome among Physicians and Physicians in Training: A Scoping Review, “Medical Education”, nr 55(2), s. 116–124, https://doi.org/10.1111/medu.13956
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/medu.13956

Górniewicz J., Rubacha K. (1993) Droga do samorealizacji czyli w poszukiwaniu tożsamości, Toruń, Wydawnictwo C&T.
Google Scholar

Gromkowska-Melosik A. (2014) Pedagogika ekologiczna w: Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, cz. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Holt J. (2018) When Einstein Walked with Gödel: Excursions to the Edge of Thought, New York, Farrar, Straus and Giroux.
Google Scholar

Jančina M., Kubicka D. (2014) Kierowanie własnym rozwojem. Kontekst teoretyczny zjawiska, „Psychologia Rozwojowa”, nr 19(4), s. 31–48, https://doi.org/10.4467/20843879PR.14.023.2962
Google Scholar

Kaufman S. B. (2020) Transcend: The New Science of Self-Actualization, [wersja Kindle], Los Angeles, TarcherPerigee.
Google Scholar

Kocowski T. (1982) Potrzeby człowieka. Koncepcja systemowa, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Langford J., Clance P. R. (1993) The Impostor Phenomenon: Recent Research Findings Regarding Dynamics, Personality and Family Patterns and their Implications for Treatment, “Psychotherapy”, nr 30(3), s. 495–501, https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/0033-3204.30.3.495

Lasquety-Reyes J. (2016) In Defense of Hiya as a Filipino Virtue, “Asian Philosophy”, nr 26(1), s. 66–78, https://doi.org/10.1080/09552367.2015.1136203
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09552367.2015.1136203

LaVelle J. M., Jones N.D., Donaldson S. I. (2022) Addressing the Elephant in the Room: Exploring the Impostor Phenomenon in Evaluation, “American Journal of Evaluation”, nr 0(0). https://doi.org/10.1177/10982140221075243
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/10982140221075243

Limont W. (2013) „Stań na ramionach gigantów”, czyli uczeń zdolny jako problem wychowawczy, „Psychologia Wychowawcza”, nr 45(3), s. 125–138, https://doi.org/10.5604/00332860.1094506
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5604/00332860.1094506

Limont W. (2014) „Inny świat? Czy nieznany ich własny?” Potencjał rozwojowy, wzmożona pobudliwość psychiczna a zdolności, „Psychologia Wychowawcza”, nr 47(5), s. 9–27, [online:] https://e-psychologiawychowawcza.pl/resources/html/article/details?id=139185 (dostęp: 22.08.2022).
Google Scholar

Łuczaj K. (2021) Doznawanie klasy w perspektywie mikrosocjologicznej. Przypadek pracowników naukowych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 17(2), s. 6–25, https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.2.01

Mancl A. C., Penington B. (2011) Tall Poppies in the Workplace: Communication Strategies Used by Envious Others in Response to Successful Women, “Qualitative Research Reports in Communication”, no. 12(1), pp. 79–86, https://doi.org/10.1080/17459435.2011.601701
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17459435.2011.601701

Maslow A. (1971) The Farther Reaches of Human Nature, New York, Penguin Group.
Google Scholar

Maslow A. (1986) W stronę psychologii istnienia, tłum. I. Wyrzykowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar

Maslow A. (2006) Motywacja i osobowość, tłum. J. Radzicki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Obuchowski K. (1986) Wprowadzenie w: A. Adler, Sens życia, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Obuchowski K. (2000) Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Peeters B. (2003) The Tall Poppy Syndrome: On the Re-Emergence in Contemporary Australia of an Ancient Greek and Latin Motive, “Classicvm”, nr 29(2), s. 22–26.
Google Scholar

Piechowski M. M. (2015) „Jak ptak, wysokim lotem”: wzmożone pobudliwości psychiczne u osób zdolnych, „Psychologia Wychowawcza”, nr 8, s. 122–137, https://doi.org/10.5604/00332860.1178712
Google Scholar

Pietrasiński Z. (1990) Rozwój człowieka dorosłego, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”.
Google Scholar

Pietrasiński Z. (2008) Ekspansja pięknych umysłów, Warszawa, Wydawnictwo CIS.
Google Scholar

Rank O. (1968) Art and Artist: Creative Urge and Personality Development, New York, Agathon Press.
Google Scholar

Robinson K., Aronica L. (2017) Uchwycić żywioł, tłum. A. Baj, Gliwice, Element.
Google Scholar

Rogers C. R. (1991) Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe, tłum. A. Dodziuk, E. Knoll, Wrocław, Thesaurus Press.
Google Scholar

Stephen E. C. (2009) Kierkegaard: An Introduction, Cambridge, Cambridge University Press.
Google Scholar

Stiegler B. (2009) The Theater of Individuation: Phase-Shift and Resolution in Imondon and Heidegger, “Parrhesia”, nr 7, s. 46–57.
Google Scholar

Szasz T. (1960) The Myth of Mentall Illness, “American Psychologists”, nr 15, s. 113–118, https://doi.org/10.1037/h0046535
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/h0046535

Szmidt K. J. (2010) ABC kreatywności, Warszawa, Difin.
Google Scholar

Szmidt K. J. (2013) Pedagogika twórczości, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Therivel W. A. (1999) Why Mozart and Not Salieri, “Creativity Research Journal”, nr 12(1), s. 67–76, https://doi.org/10.1207/s15326934crj1201_8
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1207/s15326934crj1201_8

Wróblewska M. (2014) Kompetencje twórcze w dorosłości. Uwarunkowania. Rozwój. Indywidualizacja, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Google Scholar

Zamiara K. (1995) Materiały z historii psychologii, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
Google Scholar

Poulsen B. (2012) Revisiting the Myth of Mental Illness and Thomas Szasz, “Psychology Today”, https://www.psychologytoday.com/us/blog/reality-play/201209/revisiting-the-myth-mental-illness-and-thomas-szasz (dostęp: 22.08.2022).
Google Scholar

Spacey S. (2015) Crab Mentality, Cyberbullying and “Name and Shame” Rankings, https://www.semanticscholar.org/paper/Crab-Mentality%2C-Cyberbullying-and-%22Name-and-Shame%22-Spacey/3e43a0f74b4111c41513f2e0d0a13c92e79efb18 (dostęp: 22.08.2022).
Google Scholar