Zjawisko „przymusu tworzenia” artystów a gratyfikacja potrzeb niższego rzędu i samorealizacji w odniesieniu do klasycznej teorii hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa

Agnieszka Janiszewska

doi:10.18778/2450-4491.18.17

Autor

Agnieszka Janiszewska Uniwersytet Łódzki https://orcid.org/0000-0001-6745-5040

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.18.17

Słowa kluczowe:

potrzeba tworzenia, przymus tworzenia, samorealizacja, teoria hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie wyników badań nad zjawiskiem „przymusu tworzenia” u artystów w kontekście klasycznej teorii hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa (1995b). Badania miały charakter eksploracyjny i jakościowy, a ich celem było opracowanie charakterystyki wspomnianego zjawiska oraz rozpoznanie jego znaczenia dla procesu samorealizacji badanych jednostek. W publikacji koncentruję się na aspekcie analiz empirycznych, które dotyczyły związku przymusu tworzenia z samorealizacją, oraz doświadczanych przez artystów konfliktów między zaspokojeniem przymusu tworzenia a potrzebami niższego rzędu (w szczególności potrzeby bezpieczeństwa materialnego, przynależności i miłości).

Biogram autora

Agnieszka Janiszewska - Uniwersytet Łódzki

Agnieszka Janiszewska – doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych Uniwersytetu Łódzkiego na kierunku pedagogika, pisze pracę doktorską na temat „przymusu tworzenia” przy Katedrze Edukacji Artystycznej i Pedagogiki Twórczości Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ. Zainteresowania naukowe obejmują tematykę twórczości artystycznej, procesu twórczego, osobowości twórczej oraz samorealizacji.

Bibliografia

Boniwell I. (2022) Psychologia pozytywna w pigułce, Warszawa, Zwierciadło.
Google Scholar

Brylowska N. (2020) Zawód artysta, Gdańsk, Instytut Kultury Miejskiej.
Google Scholar

Csíkszentmihályi M. (2008) Flow. The Psychology of Optimal Experience, New York, NY, Harper Perennial.
Google Scholar

Cudowska A. (1997) Orientacje życiowe współczesnych studentów, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Google Scholar

Cudowska A. (2004) Kształtowanie twórczych orientacji życiowych w procesie edukacji, Białystok, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Google Scholar

Cudowska A. (2017) Twórcze orientacje życiowe. Zdrowie i dobrostan, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Denzin N. (1978) The Research Act w: Symbolic Interaction. A Reader in Social Psychology, G. J. Manis, B. L. Meltzer (red.), s. 58–68, Boston, MA, Allyn & Bacon.
Google Scholar

Glăveanu V. P. (2023) Kreatywność, red. nauk. K. J. Szmidt, tłum. T. Tesznar, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Golka M. (2012) Socjologia artysty nowożytnego, Poznań, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Gołaszewska M. (1984) Zarys estetyki, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Janiszewska-Szczepanik A. (2020) What do You Really Teach When You Teach Creativity to Adults?, „Creativity. Theories–Research–Applications”, t. 7, nr 1, s. 73–91, https://doi.org/10.2478/ctra-2020-0005
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2478/ctra-2020-0005

Kaufman S. B. (2020) Transcend: The New Science of Self-actualization, New York, NY, Tarcher-Perigee.
Google Scholar

Kocowski T. (1978) Potrzeby człowieka. Koncepcja systemowa, Wrocław, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej.
Google Scholar

Kocowski T. (1982) Potrzeby człowieka. Koncepcja systemowa, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo PAN.
Google Scholar

Konecki K. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Konecki K. T. (2018) Advances in Contemplative Social Research, Łódź–Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Jagiellonian University Press.
Google Scholar

Korniłowicz K. (1976) Pomoc w tworzeniu jako zadanie pracy kulturalnej w: Pomoc społeczno-kulturalna dla młodzieży pracującej i dorosłych. Wybór pism, wybór i opr. O. Czerniawska, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Krajewski M., Schmidt F. (2017) Co to znaczy być artystą/artystką?, „Kultura i Społeczeństwo”, t. 61, nr 1, s. 71–99, https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.1.4
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2017.61.1.4

Kubinowski D. (2011) Jakościowe badania pedagogiczne: filozofia, metodyka, ewaluacja, Lublin, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar

Kubinowski D. (2016) Istota jakościowych badań pedagogicznych – wprowadzenie, „Jakościowe Badania Pedagogiczne”, t. 1, nr 1, s. 5–14, https://doi.org/10.18276/jbp.2016.1.1-01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/jbp.2016.1.1-01

Maslow A. H. (1971) The Farther Reaches of Human Nature, New York, NY, Viking Press.
Google Scholar

Maslow A. H. (1986) W stronę psychologii istnienia, tłum. I. Wyrzykowska, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Pax”.
Google Scholar

Maslow A. (1995a) Postawa twórcza w: Materiały z historii psychologii, K. Zamiara (red.), tłum. L. Cichowicz, s. 256–279, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Maslow A. (1995b) Teoria hierarchii potrzeb w: Materiały z historii psychologii, K. Zamiara (red.), tłum. S. Mika, s. 256–279, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Maslow A. H. (2006) Motywacja i osobowość, tłum. J. Radzicki, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Nowara-Matusik N. (red.) (2019) Jeszcze o artyście (i sztuce): w literaturze, kulturze i nieopodal, Katowice, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Google Scholar

Obuchowski K. (2000) Galaktyka potrzeb. Psychologia dążeń ludzkich, Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Piirto J. (2004) Understanding Creativity, Scottsdale, AZ, Great Potential Press.
Google Scholar

Pufal-Struzik I. (2006) Podmiotowe i społeczne warunki twórczej aktywności artystów, Kielce, Wydawnictwo Wszechnicy Świętokrzyskiej.
Google Scholar

Rogers C. R. (1995) Co to znaczy stać się osobą? w: Materiały z historii psychologii, K. Zamiara (red.), tłum. W. Głogowiec, Poznań, Instytut Kulturoznawstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Sobocińska M. (2019) Tożsamość, rola i mit artysty jako uwarunkowania jego wizerunku, „Zarządzanie w kulturze”, t. 20, nr 2, s. 143–155, https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.010.10527
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4467/20843976ZK.19.010.10527

Szmidt K. J. (2001) Twórczość i pomoc w tworzeniu w perspektywie pedagogiki społecznej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Szmidt K. J. (2013) Pedagogika twórczości, Sopot, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Urbaniak-Zając D. (2016) W poszukiwaniu teorii działania profesjonalnego pedagogów. Badania rekonstrukcyjne, Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls.
Google Scholar

Urbaniak-Zając D. (2019) Empiryczne badania jakościowe w pedagogice w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), s. 354–371, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar