Społeczne i przestrzenne determinanty wyboru przez uczniów miejsc nauki na poziomie ponadpodstawowym w Polsce

Adam Parol; Łukasz Gręda; Magdalena Bajer

doi:10.18778/1733-3180.36.04

Authors

Adam Parol Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej https://orcid.org/0000-0002-4969-4571
Łukasz Gręda Uniwersytet Warszawski, Wydział Geografii i Studiów Regionalnych https://orcid.org/0000-0003-2494-683X
Magdalena Bajer Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej https://orcid.org/0000-0001-5535-1316

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.36.04

Keywords:

school youth, education, secondary schools, spatial determinants, social determinants, educational attractiveness

Abstract

Polish regulations impose an obligation on youth to attend school until they reach the age of 18, and the running education institutions is the responsibility of county governments. At the same time, the lack of secondary schools’ regionalization and the existing diversity of educational offer lead to students’ commuting from outside the counties in which their schools are located. Therefore, examining the group of students attending secondary schools and their decisions regarding the location and nature of their education is a compelling area of study, especially in the context of cities on regional level, which functions extend beyond the county level in terms of secondary education. The article analyzes the impact of social and spatial factors on the choice of the place of education at the secondary level on plans after completing education at this stage and on plans after completing education at this stage. Authors also examined students' perceptions of the impact of the administrative status of city on the quality of educational offer. The analysis was based on a questionnaire survey of a group of high school, technical school and trade school students from ten Polish cities. Among the examined cities there were both voivodships’ capitals and non-voivodship cities on the regional level. Obtained results indicate that youth’s educational choices are primarily influenced by parents’ education status and the type of secondary educational institution, while the development of a city’s educational functions did not result in more frequent commutes from greater distances. Similarly, plans after completing school were primarily influenced by the type of attended school and parents’ educational status. There were also observed students' differing perceptions of cities in terms of their favoritism or marginalization. This article thus provides a multifaceted analysis that enhances the understanding of the reasons behind young people's specific spatial choices concerning their place of education.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Bajerski A., 2012, Ranga Poznania jako ośrodka nauki, [w:] T. Kaczmarek (red.), Pozycja konkurencyjna Poznania wśród metropolii polskich i europejskich, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań: 181–199.
Google Scholar

Bajerski A., Kisiała W., 2023, Wybrane czynniki kształtujące natężenie dojazdów do różnych typów szkół ponadpodstawowych w Poznaniu, „Czasopismo Geograficzne”, 94(2): 289–306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12657/czageo-94-12

Bański J., 2022, Rozważania na temat klasyfikacji małych miast – przegląd podejść badawczych i próba klasyfikacji wielokryterialnej, „Przegląd Geograficzny”, 94(2): 199–218.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2022.2.2

Bocheński T., Rydzewski T., 2020, Stolice byłych 49 województw w Polsce – wybrane zagadnienia rozwoju miast, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18276/978-83-7972-803-9

Centrum Badań i Edukacji Statystycznej GUS, 2018, Wskaźniki dostępności terytorialnej mieszkańców Polski do wybranych obiektów użyteczności publicznej, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
Google Scholar

Christaller W., 1963, Ośrodki centralne w południowych Niemczech, tłum. P. Eberhardt, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej”, 1: 1–72.
Google Scholar

Dej M., 2009, Zróżnicowanie postrzegania młodzieży wiejskiej przez mieszkańców miast Polski południowej, „Prace Geograficzne”, 121: 59–72.
Google Scholar

Dolińska A., Jończy R., Rokita-Poskart D., 2018, Pomaturalny eksodus młodzieży z Opolszczyzny w układzie przestrzennym regionu i kontekście wyludnienia województwa, referat na konferencji „Zamiary demograficzne a zmiany na rynku pracy – wymiar krajowy i regionalny województwa opolskiego”, Opole, 7 grudnia 2018 r.
Google Scholar

Dolińska A., Jończy R., Rokita-Poskart D., 2020b, Post-secondary-school migration of young people to large regional centres as a factor of depopulation and disharmonious regional development in Poland, „European Research Studies Journal”, 23(3): 260–279.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35808/ersj/1637

Dolińska A., Jończy R., Śleszyński P., 2020a, Migracje pomaturalne w województwie dolnośląskim wobec depopulacji regionu i wymogów zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar

Flejterski S., Panasiuk A., Perenc J., Rosa G., 2005, Współczesna ekonomika usług, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Gałęska U., 2013, Rola rodziny w wyborach edukacyjno-zawodowych młodzieży, „Wychowanie w Rodzinie”, 8(2): 267–282.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.61905/wwr/171138

Grabowska M., Jończy R., 2013, Edukacyjny, zarobkowy i definitywny exodus młodzieży z obszarów peryferyjnych Dolnego Śląska i jego skutki dla zrównoważonego rozwoju regionalnego, ALTA2, Wrocław.
Google Scholar

Guzik R., 2003, Przestrzenna dostępność szkolnictwa ponadpodstawowego, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Google Scholar

Ilnicki D., 2014, Usługi w polskiej literaturze przedmiotu. Ujęcie chronologiczno-tematyczne, „Space – Society – Economy”, 13: 203–246.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-3180.13.12

Kaczmarczyk P., 2018, Młodzi w dobie migracyjnej zmiany, [w:] K. Szafraniec (red.), Młodzi 2018: cywilizacyjne wyzwania: edukacyjne konieczności, A Propos Serwis Wydawniczy Anna Sikorska-Michalak, Warszawa: 53–81.
Google Scholar

Kiniorska I., Brambert P. (red.), 2021, Migracje pomaturalne na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego, „Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN”, 10/202, Warszawa.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24425/140262

Kozakiewicz M., 1983, Podstawowe czynniki nierówności szans oświatowych, „Edukacja”, 1: 12–21.
Google Scholar

Łątka A., 2014, Zróżnicowanie przestrzenne egzaminu uczniów klas szóstych w województwie pomorskim w 2013 roku, „Regiony Nadmorskie”, 22: 160–167.
Google Scholar

Mazurek J., 2014, Plany zawodowe i prokreacyjne młodzieży akademickiej Koszalina wobec sytuacji na rynku pracy, „Regiony Nadmorskie”, 22: 133–147.
Google Scholar

Mirkowska P.P., 2018, Drogi społeczno-zawodowe młodych kobiet migrujących z małych miejscowości do Warszawy, „Prace o Młodych”, 8/2018, Warszawa.
Google Scholar

Nalaskowski F., Dejna D., 2020, O uczelni wyższej jako ratunku dla upadającego miasta – na przykładzie Grudziądza, „Przegląd Pedagogiczny”, 2: 126–141.
Google Scholar

Parol A.R., 2020, Dopasowanie hierarchii ośrodków miejskich i powiązań funkcjonalnych do wydzieleń terytorialnych szczebla powiatowego na Pomorzu Środkowym, „Słupskie Prace Geograficzne”, 17: 123–146.
Google Scholar

Parol A.R., Gręda Ł., 2024, Potencjalne zmiany w obecnym podziale kraju na województwa a opinia młodzieży szkolnej z wybranych ośrodków regionalnych, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego”, 38(1): 76–99.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.381.5

Parol A.R., Gręda Ł., Wrona K., 2023, Percepcja przez młodzież szkolną funkcji i rangi wybranych ośrodków regionalnych, „Przegląd Geograficzny”, 95(4): 397–420.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2023.4.3

Pytlak M., 2008, Zamierzenia maturzystów grodziskich szkół średnich, „Rocznik Żyrardowski”, 7: 495–526.
Google Scholar

Rydz E., 1980, Pochodzenie uczniów zamiejscowych a strefa wpływu szkół ponadpodstawowych miasta Słupska, „Rocznik Słupski”, 2: 145–158.
Google Scholar

Rydz E., 1990, Funkcje Koszalina i Słupska w regionalnej sieci osadniczej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk.
Google Scholar

Rydz E., Zaleski J., 1992, Rola i funkcje Słupska na tle sieci osadniczej Środkowego Wybrzeża, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Słupsku, Słupsk.
Google Scholar

Sobala-Gwosdz A., 2023, Pozycja miast jako ośrodków centralnych, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa – Kraków.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.51733/opm.2022.04

Sołtys J., 2013, Usługi publiczne jako czynnik miastotwórczy i wyznacznik rangi miasta w sieci osadniczej na przykładzie małych miast Polski Północnej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica”, 15(3): 3–19.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1508-1117.15.01

Sołtys J., Dorocki S., 2018, Rozmieszczenie usług jako podstawa rozpoznawania ośrodków podregionalnych w Polsce i ich hierarchii, „Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego”, 32(3): 237–251.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.323.15

Stępniak M., Wiśniewski R., Goliszek S., Marcińczak S., 2017, Dostępność przestrzenna do usług publicznych w Polsce, „Prace Geograficzne”, 261, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa.
Google Scholar

Suchodolski B., 1984, Perspektywy i zadania oświaty, „Edukacja”, 3: 28–41.
Google Scholar

Szafraniec K., 2014, Między wsią a miastem. Przestrzeń edukacyjna a aspiracje i wybory edukacyjne młodzieży wiejskiej, [w:] K. Dej, K. Janas, O. Wolski (red.), Współpraca miejsko-wiejska w Polsce. Uwarunkowania i potencjał, Instytut Rozwoju Miast, Kraków: 85–98.
Google Scholar

Szmielińska-Pietraszek P., Szymańska W., 2011, Rola Słupska w kształceniu młodzieży wiejskiej regionu słupskiego, „Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna”, 14: 31–42. Świerzbowska-Kowalik E., 2016, Wykształcenie środowisk rodzinnych i miejsce zamieszkania jako wyznaczniki szans na podjęcie studiów, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, 2(16): 108–135.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/rrpr.2011.14.04

Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz.U. 1998 nr 91 poz. 578).
Google Scholar

Wendt J., 2001, Geografia władzy w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
Google Scholar

Żurawski T., 2011, Świadomość wychowawcza a wykształcenie rodziców, „Pedagogika rodziny”, 1(2): 185–194.
Google Scholar

https://licea.perspektywy.pl/2020/rankings (dostęp: 30.05.2024).
Google Scholar

https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-pracy/opracowania/przeplywy-ludnosci-zwiazane-z-zatrudnieniem-w-2016-r-,20,1.html (dostęp: 21.01.2024).
Google Scholar

https://stat.gov.pl/statystyki-eksperymentalne/obszary-funkcjonalne-oraz-dostepnosc-terytorialna/notatka-z-pracy-metodologicznej-dojazdy-uczniow-do-szkol-w-polsce,13,1.html (dostęp: 30.05.2024).
Google Scholar

https://technika.perspektywy.pl/2020/rankings (dostęp: 30.05.2024).
Google Scholar