Wybrane problemy etyczne w naukowych badaniach na zlecenie. Refleksje etnografki

Adrianna Surmiak

doi:10.18778/1733-8069.12.3.08

Autor

Adrianna Surmiak

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.3.08

Słowa kluczowe:

problemy etyczne, badania jakościowe, naukowe badania na zlecenie, kodeks etyki socjologa, kodeks etyki antropologa

Abstrakt

W artykule omawiam problemy etyczne, które dotyczą uczciwości, wykorzystywania badanych oraz ochrony poufności, prywatności i anonimowości w kontekście naukowych badań na zlecenie. Ich analiza wydaje mi się istotna zarówno ze względu na rosnące znaczenie badań kontraktowych, jak i niewielkie zainteresowanie tym zagadnieniem w literaturze przedmiotu z nauk społecznych i humanistycznych. Odwołuję się do własnych doświadczeń prowadzenia badań jakościowych na zlecenie (głównie wywiadów częściowo ustrukturyzowanych i obserwacji) w pięciu naukowych projektach badawczych zrealizowanych w latach 2012–2015. Ze względu na charakter wymienionych badań oraz zastosowane w nich metody badawcze w analizie problemów etycznych sięgam do wybranych kodeksów etyki socjologa oraz antropologa.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Adrianna Surmiak

Adrianna Surmiak, doktor, antropolog społeczny i socjolog. Autorka książki Antropologia kłamstwa. O sposobach interpretacji kłamstwa na przykładzie społeczności katolickiego Ośrodka Interwencji Kryzysowej (Nomos, Kraków 2015). Publikowała między innymi w „Kulturze i Społeczeństwie”, „Critical Studies in Education”, „Leisure Studies”. Zainteresowana badawczo przede wszystkim tematyką prostytucji, moralności (w szczególności kłamstwem) oraz etyką i metodologią badań jakościowych.

Bibliografia

American Anthropological Association (2012) Statement on Ethics: Principles of Professional Responsibility [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://ethics.aaanet.org
Google Scholar

Association of Social Anthropologist of the UK and the Commonwealth (2011) Ethical Guidelines for Good Research Practice [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.theasa.org
Google Scholar

American Sociological Association (1997) Code of Ethics and Policies [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.asanet.org
Google Scholar

Ellis Carolyn (1995) Emotional and ethical quagmires in returning to the field. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 24, no. 1, s. 68–98.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/089124195024001003

Clark Tom (2010) On ‘being researched’: why do people engage with qualitative research? „ Qualitative R esearch”, v ol. 1 0, no. 4, s. 399–419.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1468794110366796

Collinson Jacquelyn A. (2003) Working at a Marginal ‘Career’: the Case of UK Social Science Contract Researchers. „Sociological Review”, vol. 51, no. 3, s. 405–422.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1467-954X.00427

Collinson Jacquelyn A. (2004) Occupational Identity on the Edge: Social Science Contract Researchers in Higher Education. „Sociology”, vol. 38, no. 2, s. 313–329.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0038038504040866

Damianakis Thecla, Woodford Michael R. (2012) Qualitative Research With Small Connected Communities: Generating New Knowledge While Upholding Research Ethics. „Qualitative Health Research”, vol. 22, no. 5, s. 708–718.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1049732311431444

Denise Dear V. (2010) How much difference can current policy make to professional contract researchers? „International Journal for Researcher Development”, vol. 1, no. 4, s. 257–268.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1108/1759751X201100022

Fine Gary A. (2010) Dziesięć kłamstw etnografii – dylematy etyczne w terenie. Przełożyli Justyna Banaszczyk i in. [w:] Katarzyna Kaniowska, Noemi Modnicka, red., Etyczne problemy badań antropologicznych. Wrocław, Łódź: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 87–112.
Google Scholar

Frankfurt Harry G. (2008) O wciskaniu kitu. Przełożyła Hanna Pustuła. Warszawa: Czuły Barbarzyńca.
Google Scholar

Główny Urząd Statystyczny (2014) Szkoły wyższe i ich finanse w 2013. Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
Google Scholar

Goode Erich (1996) The Ethics of Deception in Social Research: A Case Study. „Qualitative Sociology”, vol. 19, no. 1, s. 11–33.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF02393246

Goode Jackie (2006) Research Identities: Reflections of a Contract Researcher. „Sociological Research Online”, vol. 11, no. 2 [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.socresonline.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5153/sro.1389

Hammersley Martyn, Atkinson Paul (2000) Metody badań terenowych. Przełożył Sławomir Dymczyk. Poznań: Zysk i S-ka.
Google Scholar

Harney Briani in. (2014) University research scientists as knowledge workers: contract status and employment opportunities. „The International Journal of Human Resource Management”, vol. 25, no. 16, s. 2219–2233.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09585192.2011.561241

Head Emma (2009) The ethics and implications of paying participants in qualitative research. „The International Journal of Social Research Methodology”, vol. 12, no. 4, s. 335–344.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13645570802246724

Hockey John (2004) Working to Return to Employment: the Case of UK Social Science Contract Researchers. „Studies in Higher Education”, vol. 29, no. 5, s. 559–574.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/0307507042000261544

International Sociological Association (2001) Code of Ethics [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.isa-sociology.org
Google Scholar

Kaiser Karen (2009) Protecting Respondent Confidentiality in Qualitative Research. „Qualitative Health Research”, vol. 19, no. 11, s. 1632–1641.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1049732309350879

Kwiek Marek (2014) Przyszłość uniwersytetów w Europie: motywy dyskusji i ich polskie konteksty. „Nauka i Szkolnictwo Wyższe”, nr 1–2, s. 71–90.
Google Scholar

Kwiek Marek (2013) Knowledge Production in European Universities. States, Markets, and Academic Entrepreneurialism. Frankfurt, New York: Peter Lang.
Google Scholar

de Laine Marlene (2000) Fieldwork, participation and practice: ethics and dilemmas in qualitative research. London: Sage Publications.
Google Scholar

Lee Tracey i in. (2006) Reconfiguring Contract Research? Career, Work and Learning in a changing Employment Landscape. Paper presented at SRHE Annual Conference. Beyond Boundaries: New Horizons for Research into Higher Education, Brighton, United Kingdom [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://vmdev1.eprints.org/19922/1/YeadonLeeSRes_inHE_Conf_paper_Brighton_Dec_06.pdf
Google Scholar

Leszczyński Adam (2015) Biegnij doktorku, biegnij. Niepiękny świat młodych naukowców. „Gazeta Wyborcza”, 10 stycznia [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/magazyn/1,143014,17229870,Biegnij__doktorku__biegnij__Niepiekny_swiat_mlodych.html
Google Scholar

Lignou Sapfo, Edwards Sarah J. L. (2012) Manipulation in medical research: can it be morally justified? „Research Ethics”, vol. 8, no. 1, s. 9–23.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1747016112437319

Lugosi Peter (2006) Between Overt and Covert Research: Concealment and Disclosure in an Ethnographic Study of Commercial Hospitality. „Qualitative Inquiry”, vol. 12, no. 3, s. 541–561.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1077800405282801

Marzano Marco (2007) Informed Consent, Deception, and Research Freedom in Qualitative Research. A Cross – Cultural Comparison. „Qualitative Inquiry”, vol. 13, no. 3, s. 417–436.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1077800406297665

Motrenko Justyna (2012) Prekariusz w akademii. Nietypowe zatrudnienie pracowników nauki w kontekście reformy nauki i szkolnictwa wyższego. „Polityka Społeczna”, nr 9, s. 23–27.
Google Scholar

Murphy Elizabeth, Dingwall Robert (2001) The Ethics of Ethnography [w:] Paul Atkinson i in., eds., Handbook of Ethnography. Los Angeles, Londyn, New Delhi, Singapore: Sage, s. 339–351.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781848608337.n23

Państwowa Akademia Nauk (2001) Dobre obyczaje w nauce. Zbiór zasad i wytycznych [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.paleo.pan.pl
Google Scholar

Plankey-Videla Nancy (2012) Informed Consent as Process: Problematizing Informed Consent in Organizational Ethnographies. „Qualitative Sociology”, vol. 35, no. 1, s. 1–21.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11133-011-9212-2

Polskie Towarzystwo Socjologiczne (2012) Kodeks etyki socjologa [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.pts.org.pl
Google Scholar

Ripley Elizabeth B. D. (2006) A Review of Paying Research Participants: It’s time to move beyond the ethical debate. „Journal of Empirical Research on Human Research Ethics”, vol. 1, no. 4, s. 9–20.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/jer.2006.1.4.9

Russell Margaret L., Moralejko Donna G., Burgess Ellen D. (2000) Paying research subjects: participants’ perspectives. „Journal of Medical Ethics”, vol. 26, s. 126–130.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1136/jme.26.2.126

Rykiel Zbigniew (2014) Szaleństwo czy metoda? Modernizacja przez biurokratyzację i prekaryzację. „Przestrzeń Społeczna”, nr 2 (8), s. 7–60.
Google Scholar

Scheper-Hughes Nancy (1982) Saints, scholars, and schizophrenics. Mental Illness in Rural Ireland. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press.
Google Scholar

Schrag Brian (2009) Piercing the Veil: Ethical Issues in Ethnographic Research. „ Science and Engineering Ethics”, vol. 15, no. 2, s. 135–160.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s11948-008-9105-2

Singer Eleanor, Couper Mick P. (2008) Do Incentives Exert Undue influence on Survey Participation? Experimental Evidence. „Journal of Empirical Research on Human Research Ethics”, vol. 3, no. 3, s. 49–56.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/jer.2008.3.3.49

Szadkowski Krystian (2014) The Long Shadow of Doctoral Candidate Status. Case Study – Poland. „Social Work & Society”, vol. 12, no. 2, s. 1–17.
Google Scholar

Tilbury Farida (2007)„Piggy in the Middle”: the Liminality of the Contract Researcher in Funded “Collaborative” Research. „Sociological Research Online”, vol. 12, no. 6 [dostęp 23 września 2015 r.]. Dostępny w Internecie: http://www.socresonline.org
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5153/sro.1644

Tyldum Guri (2012) Ethics or access? Balancing informed consent against the application of institutional, economic or emotional pressures in recruiting respondents for research. „International Journal of Social Research Methodology”, vol. 15, no. 3, s. 199–210.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13645579.2011.572675

Zavisca Jane R. (2007) Ethics in Ethnographic Fieldwork. „Forum for Anthropology and Culture”, no. 4, s. 127–146.
Google Scholar