Rozum na barykadzie. Michel Foucault i intelektualizacja społecznego protestu

Karol Franczak

doi:10.18778/1733-8069.12.1.07

Autor

Karol Franczak Uniwersytet Łódzki

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.1.07

Słowa kluczowe:

Michel Foucault, intelektualizacja protestu, Groupe d’Information sur les Prisons, dyskurs, władza, sfera publiczna

Abstrakt

Celem artykułu jest przeglądowa analiza procesów tematyzowania i problematyzacji buntu, sprzeciwu i wybuchów społecznego niezadowolenia w dyskursie europejskich elit symbolicznych. Analiza trzech wymiarów intelektualizacji protestu służy odpowiedzi na pytanie, jak jest on kształtowany jako przedmiot intelektualnej dyskusji, w jaki sposób zyskuje uwagę intelektualistów, jak wspierają oni społeczny protest i czynią go przedmiotem publicznej uwagi. Drugim celem jest wskazanie paradoksów i dylematów intelektualizacji protestu na przykładzie publicznego zaangażowania Michela Foucaulta i współtworzonej przez niego inicjatywy Groupe d’Information sur les Prisons. Śledząc przypadek Foucaulta, autor przekonuje, że protest nie może uniknąć symbolicznego zawłaszczania przez tych, którzy mienią się jego największymi rzecznikami, a deklarujące krytycyzm elity pozostają często bezkrytyczne wobec samych siebie i własnych ideowych stanowisk.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Karol Franczak - Uniwersytet Łódzki

Karol Franczak – socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Zajmuje się problematyką władzy i komunikacji, sfery publicznej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor książki Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością (Universitas 2013). Publikował w czasopismach naukowych, m.in. „Kulturze i Społeczeństwie”, „Przeglądzie Socjologicznym” i „Societas/Communitas” oraz w prasie społeczno-kulturalnej, m.in. „Odrze” i „Tygodniku Powszechnym”.

Bibliografia

Blumer Herbert (1971) Social Problems as Collective Behavior. „Social Problems”, vol. 18, no. 3, s. 298‒306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/sp.1971.18.3.03a00020

Bourdieu Pierre (2004) Moment krytyczny. Przełożył Maciej Gdula. „Krytyka Polityczna”, nr 6, s. 66‒93.
Google Scholar

Bourdieu Pierre (2009) O telewizji. Panowanie dziennikarstwa. Przełożyły Karolina Sztandar-Sztanderska, Anna Ziółkowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Brich Cecile (2008) The Groupe d’Information sur les Prisons: The Voice of Prisoners? Or Foucault’s. „Foucault Studies”, no. 5, s. 26‒47.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.22439/fs.v0i5.1408

Bucholc Marta (2014) Pamiętacie mocny program? Współczesne losy mocnego programu socjologii wiedzy [w:] Maciej Gdula, Lech M. Nijakowski, red., Oprogramowanie rzeczywistości społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 209-233.
Google Scholar

Butler Judith (2008) Uwikłani w płeć. Przełożyła Karolina Krasuska. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Castells Manuel (2013) Sieci oburzenia i nadziei. Przełożyła Olga Siara. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2003) Trzy nurty socjologii przemocy jako odmiany dyskursu – o pułapkach czynienia przemocy wytłumaczalną. „Przegląd Socjologiczny”, tom 52, nr 1, s. 205‒233.
Google Scholar

Deleuze Gilles (1986) Foucault and the Prison. „History of the Present”, no. 2, s. 1‒2, 20‒21.
Google Scholar

Deleuze Gilles, Foucault Michel (1977) Intellectuals & Power [w:] Donald F. Bouchard, ed., Language, Counter-Memory, Practice. New York: Cornell University Press, s. 205‒217.
Google Scholar

Della Porta Donatella, Kriesi Hanspeter, Rucht Dieter (2009) Social Movements in a Globalizing World. London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar

Eribon Didier (2005) Foucault. Przełożył Jacek Levin. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Foucault Michel (1980) Truth and Power [w:] Colin Gordon, ed., Power/Knowledge. Selected Interviews and Other Writings 1972-1977 Michel Foucault. New York: Pantheon Books, s. 109‒133.
Google Scholar

Foucault Michel (1990) Qu’est-ce que la critique?, „Biulletin de la Société Française de Philosophie” nr 2, s. 35–63.
Google Scholar

Foucault Michel (1991) Remarks on Marks: Conversations with Duccio Trombadori. New York: Semiotext(e).
Google Scholar

Foucault Michel (1998a) Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Przełożył Tadeusz Komendant. Warszawa: Fundacja Aletheia.
Google Scholar

Foucault Michel (1998b) Trzeba bronić społeczeństwa. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Foucault Michel (2000) Seksualność i władza. Przełożyli Damian Leszczyński, Lotar Rasiński [w:] Damian Leszczyński, Lotar Rasiński, red., Filozofia, Historia, Polityka. Warszawa, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 201‒218.
Google Scholar

Foucault Michel (2001) Dits et écrits. Daniel Defert, François Ewald, eds., tom 1. Paris: Gallimard.
Google Scholar

Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Foucault Michel (2013) Polityczna funkcja intelektualisty. Przełożył Kajetan Maria Jaksender [w:] Bartłomiej Błesznowski, Kajetan Maria Jaksender, Krzysztof Matuszewski, red., Kim pan jest, profesorze Foucault? Kraków: Libron i Eperons-Ostrogi, s. 239‒246.
Google Scholar

Gandal Keith (1986) Intellectual Work as a Political Tool. „History of the Present”, no. 2, s. 6‒7, 15‒18.
Google Scholar

Hanisch Carol (1970) The Personal is Political [w:] Shulamith Firestone, Anne Koedt, eds., Notes From the Second Year: Women’s Liberation. Major Writings of the Radical Feminists. New York: Radical Feminism, s. 76-78.
Google Scholar

Heider Fritz (1958) Psychology of Interpersonal Relations. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/10628-000

Himmelfarb Gertrude (2007) Jeden naród, dwie kultury. Przełożył Piotr Bogucki. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Iyengar Shanto (1991) Is Anyone Responsible? How Television Frames Political Issues. Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226388533.001.0001

Johnston Hank, Noakes John A. (2005) Frames of Protest. Social Movements and the Framing Perspective. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers.
Google Scholar

Lakoff George (2011) Nie myśl o słoniu! Jak język kształtuje politykę. Przełożyli Anna Ewa Nita, Jacek Wasilewski. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Google Scholar

Mason Paul (2013) Skąd ten bunt? Przełożył Michał Sutowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Mohr Reinhard (2008) Miłość do rewolucji. O tym, co prawdziwe, a co fałszywe. Przełożyli Sława Lisiecka, Zdzisław Jaskuła [w:] Daniel Cohn-Bendit, Rüdiger Dammann, red., Maj ’68. Rewolta. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej, s. 29-47.
Google Scholar

Mouffe Chantal (2008) Polityczność. Przewodnik Krytyki Politycznej. Przełożyła Joanna Erbel. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar

Nedelmann Birgitta (1995) Schwierigkeiten soziologischer Gewaltanalyse. „Mittelweg 36”, t. 4 nr 3, s. 8‒17.
Google Scholar

Paczesny Jacek (2011) O niektórych problemach związanych z dyskursem antyrasistowskim. Na przykładzie sporu o oświadczenie sejmowe posła Górskiego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 7, nr 3, s. 1‒34.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.7.3.01

Paczesny Jacek (2014) Elity symboliczne o mowie nienawiści. Analiza debaty Zło może urosnąć [w:] Marek Czyżewski, Karol Franczak, Magdalena Nowicka, Jerzy Stachowiak, red., Dyskurs elit symbolicznych. Próba diagnozy. Warszawa: Sedno, s. 254‒290.
Google Scholar

Reisigl Martin, Wodak Ruth (2001) Discourse and Discrimination. London: Routledge.
Google Scholar

Schütz Alfred (1984) Potoczna i naukowa interpretacja ludzkiego działania. Przełożyła Dorota Lachowska [w:] Edward Mokrzycki, red., Kryzys i schizma, tom 1. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, s. 137‒192.
Google Scholar

Sontheimer Kurt (2008) Zmiany świadomości politycznej w konsekwencji studenckiego protestu. Przełożył Leszek Żyliński [w:] Joanna Jabłkowska, Leszek Żyliński, red., O kondycji Niemiec. Tożsamość niemiecka w debatach intelektualistów po 1945 roku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 279‒292.
Google Scholar

Tapscott Don (2010) Cyfrowa dorosłość. Jak pokolenie sieci zmienia świat. Przełożył Piotr Cypryański. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Touraine Alain (1972) Le mouvement de mai, ou communisme utopique. Paris: Editions du Seuil.
Google Scholar

Welch Michael (2010) Pastoral Power as Penal Resistance. Foucault and the Groupe d’Information sur les Prisons. „Punishment & Society”, vol. 12, no. 1, s. 47‒63.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1462474509349086

Wolin Richard (2012) The Wind From the East. French Intellectuals, the Cultural Revolution, and the Legacy of the 1960s. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Zoonen van Lisbet (2012) I-Pistemology: Changing Truth Claims in Popular and Political Culture. „European Journal of Communication”, vol. 27, no. 1, s. 56‒67.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0267323112438808

Žižek Slavoj (2013) Rok niebezpiecznych marzeń. Przełożyli Barbara Szelewa, Maciej Kropiwnicki. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Google Scholar