Sytuacja rodziców małych dzieci w trakcie pandemii COVID-19. Wybrane praktyki rodzinne

Magdalena Stankowska

doi:10.18778/1733-8069.18.1.04

Autor

Magdalena Stankowska Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej https://orcid.org/0000-0003-0058-6825

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.1.04

Słowa kluczowe:

rodzina, dziecko, pandemia, prace domowe, praca

Abstrakt

Inspirację teoretyczną dla niniejszego artykułu stanowi teoria praktyk rodzinnych Davida Morgana. Pandemia COVID-19 miała wpływ na różne sfery funkcjonowania społeczeństwa, również na praktyki rodzinne, które Morgan (2011) definiuje jako codzienne procesy i aktywności podejmowane przez członków rodziny. Celem artykułu jest zaprezentowanie, w oparciu o przeprowadzone badania jakościowe – wywiady z matkami małych dzieci − wybranych praktyk rodzinnych, które zostały wytworzone w czasie pandemii w rodzinach wychowujących małe dzieci. Omówione zostaną sposoby spędzania czasu pary rodziców, praktyki dotyczące podziału obowiązków domowych, spędzanie większej ilości czasu tylko w gronie rodziny nuklearnej, rozluźnienie kontaktów ze znajomymi. Przeprowadzone badania pokazały, że część praktyk rodzinnych uległa transformacji na skutek zmian, które niejako zostały narzucone jednostkom przez regulacje zewnętrzne (m.in. regulacje dotyczące kolejnych lockdownów – zamknięcie m.in. biur, żłobków, przedszkoli, kin, teatrów, a nawet lasów). Z jednej strony zamknięte placówki i praca zdalna spowodowały, że rodzice zaczęli spędzać więcej czasu z dziećmi (lub obok dzieci, jednocześnie sprawując nad nimi opiekę i wykonując obowiązki zawodowe), część mężczyzn w większym stopniu zaangażowała się w wykonywanie obowiązków domowych i opiekę nad dziećmi. Z drugiej strony partnerzy przestali mieć możliwość wyjścia z domu bez dzieci i znacząco ograniczone zostały bezpośrednie kontakty dziadków z wnukami.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Magdalena Stankowska - Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej

Magdalena Stankowska, doktor nauk społecznych w zakresie socjologii. Adiunkt w Instytucie Profilaktyki Społecznej i Pracy Socjalnej w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Jej zainteresowania naukowe koncentrują się wokół socjologii rodziny, w szczególności relacji międzypokoleniowych w rodzinie i rodzicielstwa. Autorka artykułów naukowych, książki Teściowe i synowe. Studium relacji oraz współautorka książki Aktywność zawodowa a macierzyństwo. Perspektywa matek małych dzieci.

Bibliografia

Ambroziak Ewa (2020) Wpływ pandemii CoVID-19 na funkcjonowanie rodziny https://wuplodz.praca.gov.pl/documents/1135458/4472799/Wp%C5%82yw%20pandemii%20Covid19%20na%20funkcjonowanie%20rodziny%20%28p.%20Ewa%20Ambroziak%29.pdf/1c3b682d-3d03-4667-b64a-6bd9cfe61fe2?t=1614858338028 [dostęp 20.08.2021].
Google Scholar

Barzilay Ran i in. (2020) Resilience, COVID-19-related stress, anxiety and depression during the pandemic in a large population enriched for healthcare providers. „Translational Psychiatry”, vol. 10, no. 291 https://www.nature.com/articles/s41398-020-00982-4 [dostęp 14.12.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1038/s41398-020-00982-4

Bieńko Mariola (2015) Perfekcyjna matka oraz bachor w poradnikach i bezradnikach współczesnej popkultury [w:] Iwona Taranowicz, Stella Grotowska, red., Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wrocław: Oficyna wydawnicza Aboretum, s. 91–106.
Google Scholar

Bieńko Mariola (2020) Wyrafinowane projekty, dawniej znane pod nazwą dzieci [w:] Mariola Bieńko, Magdalena Rosochacka-Gmitrzak, Ewa Wideł, red., Obrazy życia rodzinnego i intymności. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 167–181.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323543572.pp.167-182

Boruszak-Kiziukiewicz Joanna i in (2021) Małe dzieci w trakcie pandemii. Raport nr 9 z badania przeprowadzonego na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego podczas epidemii COVID-19 w 2020 r. [w:] Pandemia COVID-19 w Polsce. Perspektywa psychologiczna. 24 raporty z badań ekspertów, 2021 https://covid.psych.uw.edu.pl/wp-content/uploads/sites/50/2021/03/raporty-covid-2020.pdf [dostęp 20.12.2021].
Google Scholar

Bożewicz Marta (2018) Kobiety i mężczyźni w domu. Komunikat z badań CBOS, 127/2018 https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2018/K_127_18.PDF [dostęp 14.12.2021].
Google Scholar

Clayton C., Clayton R., Potter M. (2020) British Families in Lockdown. Initial Findings, Leeds Trinity University https://www.leedstrinity.ac.uk/media/site-assets/documents/key-documents/pdfs/british-families-in-lockdown-report.pdf [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

Cybulska Agnieszka, Pankowski Krzysztof (2020) Życie codzienne w czasach zarazy. Komunikat z badań CBOS, nr 60/2020 https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_060_20.PDF [dostęp 14.12.2021].
Google Scholar

Deloitte (2021) Raport: Wpływ pandemii na perspektywy rozwoju zawodowego kobiet w biznesie https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/kobiety-w-biznesie/articles/raport-wplyw-pandemii-na-perspektywy-rozwoju-zawodowego-kobiet-w-biznesie. html [dostęp 9.08.2021].
Google Scholar

Dolot Anna (2020) Wpływ pandemii COVID-19 na pracę zdalną – perspektywa pracownika. „E-mentor”, t. 1, nr 83, s. 35–43.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15219/em83.1456

Drozdowski Rafał i in. (2020) Życie codzienne w czasach pandemii. Raport z pierwszego etapu badań. Poznań: UAM.
Google Scholar

Duch-Krzystoszek Danuta (2007) Kto rządzi w rodzinie. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN.
Google Scholar

Dyczewski Leon (2002) Więź między pokoleniami w rodzinie. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Google Scholar

Feinberg Mark E. i in. (2021) Impact of the COVID-19 Pandemic on Parent, Child, and Family Functioning. „Family Process”. DOI: https://doi.org/10.1111/famp.12649 [dostęp 14.12.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/famp.12649

Fuszara Małgorzata (2008) Ojcostwo w opinii mężczyzn – ojców małych dzieci [w:] Małgorzata Fuszara, red., Nowi mężczyźni. Zmieniające się modele męskości we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo TRIO, s. 187–220.
Google Scholar

GUS (2019) Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2019 roku. Warszawa https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/warunki-zycia/ubostwo-pomoc-spoleczna/pomoc-spoleczna-i-opieka-nad-dzieckiem-i-rodzina-w-2019-roku,10,11.html [dostęp 20.08.2021].
Google Scholar

Ipsos (2021) Covid 365+. Wyniki badania po roku pandemii https://www.ipsos.com/pl-pl/covid-365-wyniki-badania-po-roku-pandemii [dostęp 20.08.2021].
Google Scholar

Izdebski Zbigniew (2020) Z drowie, r elacje w z wiązkach i życie seksualne Polaków https://www.uw.edu.pl/zdrowie-relacje-w-zwiazkach-i-zycie-seksualne-polakow/ [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

Kmita Grażyna i in. (2021) Rodzice, dzieci i pandemia. Raport nr 10 z badania przeprowadzonego na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego podczas epidemii COVID-19 w 2020 r. [w:] Pandemia COVID-19 w Polsce. Perspektywa psychologiczna.
Google Scholar

24 raporty z badań ekspertów https://covid.psych.uw.edu.pl/wpcontent/uploads/sites/50/2021/03/Raport_rodzice_dzie-ci_pandemia.pdf [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

Kotlarska-Michalska Anna (2012) Główne kierunki przemian w kobiecych rolach małżeńskich i macierzyńskich [w:] Mariola Bieńko, Anna Kwak, red., Wielość spojrzeń na małżeństwo i rodzinę. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 87–115.
Google Scholar

Kotlarska-Michalska Anna (2016) Wielość ról rodzinnych pokolenia sandwicz. „Societas Communitas”, nr 1(21), s. 57–80.
Google Scholar

Kowalczuk Katarzyna (2012) Rola dziadków w naszym życiu. Komunikat z badań CBOS, BS/8/2012 https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_008_12.PDF [dostęp 14.12.2021].
Google Scholar

Krzyżanowska Łucja, Wiśnicka Maria (2009) Z wózkiem pod górkę, czyli o codziennych uciążliwościach macierzyństwa [w:] Małgorzata Sikorska, red., Być rodzicem we współczesnej Polsce. Nowe wzory w konfrontacji z rzeczywistością. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 109–137.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323514763.pp.109-137

Kurczewski Jacek (2008) Dziadek i babcia czyli dług międzypokoleniowy [w:] M. Fuszara, red., Nowi mężczyźni? Zmieniające się modele we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Trio, s. 297–324.
Google Scholar

Kwak Anna (2008) Społeczny i indywidualny wymiar rodzicielstwa [w:] Anna Kwak, red., Rodzicielstwo. Między domem, prawem, służbami społecznymi. Warszawa: Wydawnictwo APS, s. 17–39.
Google Scholar

Lewicka Monika (2020) Przemiany roli ojca we współczesnej kulturze. Implikacje pedagogiczne. „Teologia i Moralność”, t. 15, nr 1(27), s. 202–212.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/tim.2020.27.1.13

Linek Anna (2020) Współcześni rodzice – między zmęczeniem a satysfakcją [ w:] Mariola Bieńko, M agdalena Rosochacka-Gmitrzak, Ewa Wideł, red., Obrazy życia rodzinnego i intymności. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 183–196.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323543572.pp.183-196

Mikołajczyk Marta, Stankowska Magdalena (2021) Aktywność zawodowa a macierzyństwo. Perspektywa matek małych dzieci. Warszawa: Wydawnictwo APS.
Google Scholar

Morgan David H. J. (2011) Rethinking Family Practices. London: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9780230304680

Plopa Mieczysław (2011) Rodzicielstwo jako wyzwanie dla małżeństwa: perspektywa teorii systemowej [w:] Hanna Liberska, A. Malina, red., Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin. Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 15−41.
Google Scholar

Prime Heather, Browne Mark, Wade Dillon (2020) Risk and Resilience in Family Well-Being During the COVID-19 Pandemic. „American Psychologist”, vol. 75, no 5, s. 631–643.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/amp0000660

Sikorska Małgorzata (2018)Teorie praktyk jako alternatywa dla badań nad rodziną prowadzonych w Polsce. „Studia Socjologiczne”, nr 2/229, s. 31–63.
Google Scholar

Sikorska Małgorzata (2019) Praktyki rodzinne i rodzicielskie we współczesnej Polsce – rekonstrukcja codzienności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Stanisz Agata (2013) Rodzina made in Poland. Antropologia pokrewieństwa i życia rodzinnego. Poznań: Poznańskie Studia Etnometodologiczne.
Google Scholar

Stankowska Magdalena (2018) Teściowe i synowe. Studium relacji. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Google Scholar

Sytuacja rodzinna i osobista warszawianek w czasie epidemii https://um.warszawa.pl/waw/strategia/-/sytuacja-warszawianek [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

Szczudlińska-Kanoś Agnieszka, Marzec Małgorzata (2021) Diagnoza sytuacji pracujących rodziców w trakcie pandemii. Kraków: Instytut Spraw Publicznych UJ.
Google Scholar

Szlendak Tomasz (2010) Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Tato.Net (2020) ABC Analizy Badania Cele 2020 – Ojcowie w czasie pandemii https://sklep.tato.net/konfpliki/2020_raport.pdf [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

VOX (2020) Relacje i spotkania Polaków w czasie pandemii. Dom bezpieczną przystanią https://www.vox.pl/artykul-relacje-i-spotkania-polakow-w-czasie-pandemii [dostęp 25.08.2021].
Google Scholar

Williamson Hannah C. (2020) Early effects of the COVID-19 pandemic on relationship satisfaction and attributions. „Psychological Science”, vol. 31, s. 1479–1487.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0956797620972688

Włodarczyk Joanna (2014) Być tatą. Wyniki badania polskich ojców. „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”, t. 13, nr 3, s. 94–138.
Google Scholar