Ja zapisane na skórze. Tatuowanie ciała jako praca tożsamościowa w indywidualizującym się społeczeństwie polskim

Agata Dziuban

doi:10.18778/1733-8069.8.2.08

Autor

Agata Dziuban Uniwersytet Jagielloński, Zakład Antropologii Społecznej IS

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.8.2.08

Słowa kluczowe:

indywidualizacja, tożsamość, praca tożsamościowa, tatuaż, ciało, refleksyjność, estetyzacja, samostanowienie, podmiotowość

Abstrakt

W poniższym artykule spojrzę na tatuowanie ciała jako na narzędzie pracy tożsamościowej w kontekście procesów indywidualizacyjnych zachodzących we współczesnej Polsce. Teoretyczny horyzont moich rozważań wyznaczać będzie spopularyzowana na gruncie socjologii koncepcja indywidualizacji, zgodnie z którą specyficzne dla późnej nowoczesności procesy strukturalne i kulturowe wykorzeniają jednostkę z dotychczasowych ram odniesienia, dając jej niespotykany dotąd zakres wolności, ale i czyniąc ją odpowiedzialną za kształtowanie własnej tożsamości. Odwołując się do zebranego przez siebie materiału empirycznego, pokażę, jaką rolę pełni praktyka tatuowania ciała w ramach szerszego procesu konstruowania jednostkowej tożsamości. Wyróżnię dwa kluczowe momenty pracy tożsamościowej: moment ekspresji, w której tatuaż służy przede wszystkim jako narzędzie wyrażania treści jednostkowej tożsamości oraz performatywny moment pracy tożsamościowej, polegający na kształtowaniu i negocjowaniu własnej tożsamości za pomocą tatuażu. W swoim artykule skupię się na dwóch aspektach pracy tożsamościowej zorientowanej na kreowanie Ja: twórczym przekształcaniu i estetyzowaniu własnego ciała oraz negocjowaniu za pośrednictwem tatuażu zakresu osobistej wolności i podmiotowości.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Agata Dziuban - Uniwersytet Jagielloński, Zakład Antropologii Społecznej IS

Agata Dziuban, adiunkt w Instytucie Socjologii UJ. Stypendystka Collegium for Advanced Studies Uniwersytetu Helsińskiego oraz Radbaud University w Nijmegen, recenzentka czasopisma „Body & Society”. Jej zainteresowania naukowe skupiają się wokół problematyki późnonowoczesnej tożsamości, współczesnych praktyk kulturowych i cielesnych, badań biograficznych oraz oral history.

Bibliografia

Atkinson Michael (2003) Tattooed. The Sociogenesis of Body Art. Toronto: University of Toronto Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3138/9781442680364

Baudrillard Jean (2005) Symulakry i symulacja. Przełożył Sławomir Królak. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Google Scholar

Bauman Zygmunt (1995) Ciało i przemoc w obliczu ponowoczesności. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar

Bauman Zygmunt (2007) Płynna nowoczesność. Przełożył Tomasz Kunz. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Bauman Zygmunt (2008) Zindywidualizowane społeczeństwo. Przełożyli Olga Kubińska, Wojciech Kubiński. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Google Scholar

Beck Ulrich (2004) Społeczeństwo ryzyka. Przełożył Sławomir Cieśla. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Beck Ulrich, Beck-Grensheim Elizabeth (2006) Individualization. Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences. London: Sage Publications.
Google Scholar

Beck Ulrich, Bonss Wolfgang, Lau Christoph (2003) The theory of reflexive modernization. Problematic, hypotheses and research programme. „Theory, Culture and Society”, vol. 20, no. 2, s. 1–33.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0263276403020002001

Bell Daniel (1994) Kulturowe sprzeczności kapitalizmu. Przełożył Stefan Amsterdamski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Benson Susan (2000) Inscriptions of the Self: Reflections on Tattooing and Piercing in Contemporary Euro-America [w:] Jean Caplan, red., Written on the Body: The Tattoo in the European and American History. Princeton: Princeton University Press, s. 234–254.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9780691238258-016

Bokszański Zbigniew (2007) Indywidualizm a zmiana społeczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Chaney David (1996) Lifestyles. London: Routledge.
Google Scholar

Charmaz Kathy (2009) Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Corbin Juliet, Strauss Anselm (2008) Qualitative Research. Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. London: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781452230153

Crossley Nick (2006) Reflexive Embodiment in Contemporary Society. New York: Open University Press.
Google Scholar

DeMello Margo (2000) Bodies of Inscription. Durham: Duke University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1168d0t

Denzin Norman (1989) Interpretative Biography. London: Sage Publications.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781412984584

Drozdowski Rafał (2006) Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Poznań: Uniwersytet Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Elias Norbert (2008) Społeczeństwo jednostek. Przełożył Janusz Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Featherstone Mike (1991a) The Body in Consumer Culture [w:] Mike Hepworth, Bryan Turner, red., The Body, Social Process and Cultural Theory. London: Sage Publications, s. 197–208.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446280546

Featherstone Mike (1991b) Consumer Culture and Postmodernism. London: Sage Publications.
Google Scholar

Featherstone Mike (1997) Postmodernizm i estetyzacja życia codziennego [w:] Ryszard Nycz, red., Postmodernizm. Antologia przekładów. Kraków: Wydawnictwo Baran i Suszczyński, s. 299–334.
Google Scholar

Ferreira Vitor (2009) Youth Scenes, Body Marks and Bio-Sociabilities. „Young”, vol. 17, no. 3, s. 285–306.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/110330880901700304

Finkelstein Joanne (1991) The Fashioned Self. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar

Finkelstein Joanne (2007) Art of Self Invention: Image and Identity in Popular Visual Culture. London: Tauris & Company.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5040/9780755604142

Fisher Jill (2002) Tattooing the Body, Marking Culture. „Body and Society”, vol. 8, no. 4, s. 91–107.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X02008004005

Giddens Anthony (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Przełożyła Aldona Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Glaser Barney, Strauss Anselm (2009) Odkrywanie teorii ugruntowanej. Strategie badania jakościowego. Przełożył Marek Gorzko. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Google Scholar

Jacyno Małgorzata (2007) Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Jacyno Małgorzata (2010) „Technologie cyfrowe a techniki self” [w:] Mirosław Filiciak i in., red., Młodzi i media. Nowe media a uczestnictwo w kulturze. Raport Centrum Badań nad Kulturą Popularną SWPS [dostęp 10 października 2010]. Dostępny w Internecie http://bi.gazeta.pl/im/9/7651/m7651709.pdf
Google Scholar

Kaufman Jean-Claude (2004) Ego. Socjologia jednostki. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Wydawnicza.
Google Scholar

Konecki Krzysztof T. (2000) Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Krajewski Marek (2003) Kultury kultury popularnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Lash Scott (2009) Refleksyjność i jej sobowtóry: struktura, estetyka, wspólnota [w:] Ulrich Beck, Anthony Giddens, Scott Lash, red., Modernizacja refleksyjna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 145–221.
Google Scholar

Lash Scott, Urry John (1994) Economies of Signs and Space. London: Sage Publications.
Google Scholar

Lindholm Charles (2008) Culture and Authenticity. Oxford: Blackwell Publishing.
Google Scholar

Marody Małgorzata, Giza-Poleszczuk Anna (2004) Przemiany więzi społecznych. Zarys teorii zmiany społecznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Mifflin Margot (1997) Bodies of Subversion: A Secret History of Woman and Tattoo. New York: Juno Books.
Google Scholar

Muggleton David (2004) Wewnątrz subkultury. Ponowoczesne znaczenie stylu. Przełożyła Agata Sadza. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Olcoń-Kubicka Marta (2009) Indywidualizacja a nowe formy wspólnotowości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Pitts Victoria (2003) In the Flesh: The Cultural Politics of Body Modification. New York: Palgrave Macmillan.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1057/9781403979438

Riley Sarah, Cahill Sharon (2005) Managing Meaning and Belonging: Young Women’s Negotiation of Authenticity in Body Art. „Journal of Youth Studies”, vol. 8, no. 3, s. 261–279.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/13676260500261843

Sanders Clinton R. (1988) Marks of Mischief: Becoming and Being Tattooed. „Journal of Contemporary Ethnography”, vol. 16, no. 4, s. 395–432.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0891241688164001

Sanders Clinton R. (1989) Customizing the Body: The Art and Culture of Tattooing. Philadelphia: Temple University Press.
Google Scholar

Sennett Richard (2006) Korozja charakteru: osobiste konsekwencje pracy w nowym kapitalizmie. Przełożyli Jan Dzierzgowski, Łukasz Mikołajewski. Warszawa: Wydawnictwo Muza.
Google Scholar

Shilling Chris (1993) The Body and The Social Theory. London: Sage Publications.
Google Scholar

Strauss Anselm (1959) Mirrors and Masks. The Search for Identity. Illinois: The Free Press of Glencoe.
Google Scholar

Strauss Anselm (1993) Continual Permutation of Action. New York: Aldine De Gruyter.
Google Scholar

Sweetman Paul (1999) Anchoring the (Postmodern) Self? Body Modification, Fashion and Identity. „Body and Society”, vol. 5, no. 2/3, s. 51–76.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X99005002004

Touraine Alain (2009) Od rozumienia społeczeństwa do odkrywania podmiotu [w:] Aleksander Manterys, Janusz Mucha, red., Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos, s. 563–576.
Google Scholar

Turner Bryan S. (1999) The Possibility of Primitiveness: Towards a Sociology of Body Marks in Cool Societies. „Body and Society”, vol. 5, no. 2/3, s. 39–50.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1357034X99005002003