Fotograficzne reprezentacje starości – między uczuleniem a znieczuleniem społecznym

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.2.04

Słowa kluczowe:

fotografia, starość, dokument prywatny/ publiczny, subwersja, komercyjność, wykluczenie

Abstrakt

W niniejszym artykule autorzy skupiają się na kilku kluczowych pytaniach dotyczących relacji między fotografią i starością. Nie podejmując się zadania zmapowania całego potencjalnego obszaru badania, koncentrują się na kilku punktach stycznych, takich jak: historia medium w kontekście podejmowania wątków dotyczących ludzi w zaawansowanym wieku, komercyjne kształtowanie wizerunku osób starszych, dokumentalne ujęcie tego tematu (dokument prywatny, dokument publiczny), nostalgiczne i subwersyjne podejście do starości. Zastanawiają się nad tym, jak poszczególne gatunki fotografii kreują wizerunek starości, ale także do jakich celów wizerunki te mają służyć. Biorą przy tym pod uwagę negatywne/ironiczne/zdystansowane nastawienie współczesnego społeczeństwa do starości, mając świadomość tego, że fotografia zarówno uczula, jak i znieczula na określone zjawiska, a współkreując je, utrwala wyobrażenia także o tym, czym są starzenie się i starość.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogramy autorów

Tomasz Ferenc - Uniwersytet Łódzki

Doktor habilitowany, socjolog, kierownik Katedry Socjologii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na antropologii i socjologii wizualnej, procesach migracyjnych oraz biograficznie zorientowanej socjologii sztuki. Ostatnie publikacje: Morality and Sensation. Notes on the aesthetic and non-aesthetic experience of art (2023, z Kamilą Biały i Dagną Kidoń), Zapisy pamięci. Historie Zofii Rydet (2020, z Karolem Jóźwiakiem i Andrzejem Różyckim), Borderlands. Tensions on the External Borders of the European Union (2019, z Markiem Domańskim).

Krzysztof Olechnicki - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Profesor socjologii, kierownik Katedry Badań Kultury w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się socjologią i antropologią wizualną, socjologią fotografii, antropologią społeczną, socjologią kultury, nowymi ruchami społecznymi (New Age) i socjologią szachów. W ostatnim czasie opublikował m.in. Sztukę współpracy: studium grup artystycznych w czasach PRL (2023, z Tomaszem Ferencem, Pauliną Rojek-Adamek i Xawerym Stańczykiem), Efekt Bilbao / kult cargo. Nowe instytucje kultury w Polsce (2018, z Łukaszem Afeltowiczem, Jackiem Gądeckim, Tomaszem Szlendakiem i Michałem Wróblewskim), Nowe praktyki kulturowe Polaków. Megaceremoniały i subświaty (2017, z Tomaszem Szlendakiem), Grupy rekonstrukcji historycznej. Edukacja i konsumowanie przeszłości (2016, z Tomaszem Szlendakiem i Arkadiuszem Karwackim).

Bibliografia

Advanced Style (b.r.), Blog, https://www.advanced.style/ (dostęp: 12.08.2024).
Google Scholar

Advanced Style (b.r.), Books, https://www.advanced.style/books (dostęp: 12.08.2024).
Google Scholar

Advanced Style (b.r.), The Documentary, https://www.advanced.style/the-advanced-style-documentary-film-page (dostęp: 12.08.2024).
Google Scholar

Age without limits (b.r.), Age-positive image library, https://www.agewithoutlimits.org/image-library (dostęp: 17.09.2024).
Google Scholar

Allen Julie O., Moïse Valerie, Solway Erica, Cheney Marshall K., Larson Daniel J., Malani Preeti N., Singer Diane, Kullgren Jeffrey T. (2024), How Old Do I Look? Aging Appearance and Experiences of Aging Among U.S. Adults Ages 50–80, „Psychology and Aging”, vol. 39(5), s. 551–564, https://doi.org/10.1037/pag0000800
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/pag0000800

Amazon (b.r.), Days With My Father, https://www.amazon.com/Days-My-Father-Phillip-Toledano/dp/0473158043 (dostęp: 10.09.2024).
Google Scholar

Angelou Maya (b.r.), Elder Grace: The Nobility of Aging, https://www.lensculture.com/books/2993-elder-grace-the-nobilityof-aging (dostęp: 10.09.2024).
Google Scholar

Baro Hanna (2021), ± 100: Old Age and New Photography, [w:] Andrea von Hülsen-Esch (red.), Cultural Perspectives on Aging A Different Approach to Old Age and Aging, Berlin–Boston: de Gruyter, s. 129–147.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1515/9783110683042-009

Barthes Roland (1996), Światło obrazu. Uwagi o fotografii, przełożył Jacek Trznadel, Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Bauman Zygmunt (2006), Płynna nowoczesność, Warszawa: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Bazin Andre (1963), Ontologia obrazu fotograficznego, [w:] Andre Bazin, Film i rzeczywistość, przełożył Bolesław Michałek, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, s. 9–17.
Google Scholar

Beauvoir Simone de (2011), Starość, przełożyła Zofia Styszyńska, Warszawa: Wydawnictwo Czarna Owca.
Google Scholar

Bernard Miriam, Scharf Thomas (red.) (2007), Critical Perspectives on Ageing Societies, Bristol: Bristol University Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.46692/9781847422392

Boyle Daren (2017), Scowl for the camera: Fascinating 19th-century images capture the stern faces of elderly New Yorkers who were in the first generation ever to be photographed, https://www.dailymail.co.uk/news/article-4537100/Amazing-photographs-elderly-people-1840s.html (dostęp: 7.05.2024).
Google Scholar

Brauchitsch Boris von (2004), Mała historia fotografii, przełożyli Jan Koźbiał, Barbara Tarnas, Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Google Scholar

Cristofovici Anca (2009), Touching Surfaces: Photographic Aesthetics, Temporality, Aging, New York–Amsterdam: Rodopi.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/9789401206693

DuBois Doug (2009), All the days and nights – Info, http://dougdubois.com/all-the-days-and-nights/ (dostęp: 12.09.2024).
Google Scholar

Dziewit Jakub (2014), Aparaty i obrazy. W stronę kulturowej historii fotografii, Katowice: grupakulturalna.pl.
Google Scholar

Eribon Didier (2024), Życie, starość i śmierć kobiety z ludu, przełożył Jacek Giszczak, Kraków: Wydawnictwo Karakter.
Google Scholar

Erikson H. Erik (2002), Dopełniony cykl życia, przełożył Aleksander Gomola, Poznań: Wydawnictwo Rebis.
Google Scholar

Featherstone Mike, Hepworth Mike (2005), Images of Ageing: Cultural Representations of Later Life, [w:] Malcolm L. Johnson (red.), The Cambridge Handbook of Age and Ageing, Cambridge: Cambridge University Press, s. 354–362.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511610714.036

Ferenc Tomasz (2009), Fascynujące koszmary Diany Arbus, [w:] Tomasz Ferenc, Kazimierz Kowalewicz (red.), Interpretując fotografię. Śladami Susan Sontag, Kraków: Galeria & Księgarnia Fotograficzna, s. 215–235.
Google Scholar

Ferenc Tomasz, Olechnicki Krzysztof (2022), Socjologia grupy artystycznej, „Kultura Współczesna”, nr 2(118), s. 62–80.
Google Scholar

Flusser Vilem (2004), Ku filozofii fotografii, przełożył Jacek Maniecki, Katowice: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach.
Google Scholar

Frąckowiak Maciej (2009), Chronofotografia, [w:] Honorata Jakubowska, Alicja Raciniewska, Łukasz Rogowski (red.), Patrząc na starość, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 319–333.
Google Scholar

Freeimages (b.r.), Old People, https://www.freeimages.com/search/old-people (dostęp: 15.08.2024).
Google Scholar

Goldstein Dina (2022), Artist, https://cdn.dinagoldstein.com/wp-content/uploads/2022/10/12212327/DINA-GOLDSTEIN_-PACKAGE.pdf (dostęp: 12.08.2024).
Google Scholar

Golka Marian (1995), Socjologia artysty, Poznań: Wydawnictwo Ars Nova.
Google Scholar

Gullette Margaret Morganroth (2011), Agewise: Fighting the New Ageism in America, Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226310756.001.0001

Hall Lisa Cox (2023), Advanced Style, „The Gerontologist”, vol. 63(8), s. 1405–1406, https://doi.org/10.1093/geront/gnad081
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/geront/gnad081

Harrington Peter (2001), Napoleon’s Vetarans, https://library.brown.edu/cds/askb/pdf/napoleons_veterans.pdf (dostęp: 11.09.2024).
Google Scholar

Hoy H. Anne (2006), Wielka księga fotografii, Warszawa: National Geographic Society.
Google Scholar

iStock (b.r.), Old People, https://www.istockphoto.com/pl/search/2/image?family=creative&mediatype=photography&phrase=old%20people (dostęp: 16.08.2024).
Google Scholar

Jakubowska Honorata (2009), Społeczne wytwarzanie starości: definicje, granice, konteksty, [w:] Honorata Jakubowska, Alicja Raciniewska, Łukasz Rogowski (red.), Patrząc na starość, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 15–29.
Google Scholar

Kotlarska-Michalska Anna (2000), Starość w aspekcie socjologicznym, „Roczniki Socjologii Rodziny”, t. XII, s. 147–159.
Google Scholar

Kwejk.pl (b.r.), Starość, https://kwejk.pl/obrazek/4068962/starosc.html, https://kwejk.pl/obrazek/4068347/starosc.html, https://kwejk.pl/obrazek/3988014/starosc.html, https://kwejk.pl/obrazek/4031976/starosc-to-radosc.html (dostęp: 12.08.2024).
Google Scholar

Lechowicz Lech (2012), Historia fotografii. Część 1/1839–1939, Łódź: Wydawnictwo Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej.
Google Scholar

Ligocki Alfred (1987), Czy istnieje fotografia socjologiczna?, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Loos Eugène, Ivan Loredana (2018), Visual Ageism in the Media, [w] Liat Ayalon, Clemens Tesch-Römer (red.), Contemporary Perspectives on Ageism. International Perspectives on Aging, vol. 19, Cham: Springer, s. 163–176, https://doi.org/10.1007/978-3-319-73820-8_11
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-73820-8_11

Manning Charles (2021), How to Better Represent Older People in Stock Photography, https://www.shutterstock.com/blog/seniors-in-stock-photography (dostęp: 16.08.2024).
Google Scholar

Marques António, Soares Célia, Gomes da Silva Madalena, Cerqueira Andreia, Bonança Íris, Argüello Patrícia (2014), Are Social Representations of Positive Ageing Really Effective? The ageing process through the eyes of elderly, „Journal of Spatial and Organizational Dynamics”, vol. 2, s. 41–54.
Google Scholar

Michałowska Marianna (2005), W poszukiwaniu dokumentu prywatnego, [w:] Tomasz Ferenc, Krzysztof Makowski (red.), Przestrzenie fotografii. Antologia tekstów, Łódź: Galeria & Księgarnia Fotograficzna, s. 11–36.
Google Scholar

Musello Christopher (1979), Family Photography, [w:] Jan Wagner (red.), Images of Information: Still Photography in the Social Sciences, Beverly Hills–London: Sage Publications, s. 101–118.
Google Scholar

Ng Reuben, Allore Heather G., Trentalange Mark, Monin Joan K., Levy Becca R. (2015), Increasing Negativity of Age Stereotypes across 200 Years: Evidence from a Database of 400 Million Words, „PLOS ONE”, vol. 10(2), https://doi.org/10.1371/journal.pone.0117086
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0117086

O’rand Angela, Henretta John C. (1999) Age And Inequality Diverse Pathways Through Later Life, New York–London: Routledge.
Google Scholar

Olechnicki Krzysztof (2009), Fotoblogi, pamiętniki z opcją przekazu. Fotografia i fotoblogerzy w kulturze konsumpcyjnej, Warszawa: Wydawnictwo WAiP.
Google Scholar

Open Culture (2014), Vintage Photos of Veterans of the Napoleonic Wars, Taken Circa 1858, https://www.openculture.com/2014/10/vintage-photos-of-veterans-of-the-napoleonic-wars.html (dostęp: 20.09.2024).
Google Scholar

Orten Bet / Ruppert Veronika, Kapráľová Daniela, Krajčová Daniela, Jiřička Eva, Šedá Kateřina, Jakubčáková Lena, Záhorková Lenka, Zimáni Horňáková Ľudmila, Štefančíková Maja, Přibyl Ondřej, Sit Peter, Pustaiová Zuzana (2023), SENIOR LINE, https://www.ssgbb.sk/en/vystava/senior-linka/ (dostęp: 13.09.2024).
Google Scholar

Patowary Kaushik (2023), Who Was The Earliest Born Person To Be Photographed?, https://www.amusingplanet.com/2023/09/who-was-earliest-born-person-to-be.html (dostęp: 11.10.2024).
Google Scholar

Phillip Toledano (b.r.), Days With My Father, https://mrtoledano.com/photo/days-with-my-father/thumbnails/ (dostęp: 12.09.2024).
Google Scholar

Pieczul Henryk (2020), Wnętrze stare, zabytkowe, a w środku telewizor to dla pani Rydet była perełka…, [w:] Stefan Czyżewski, Mariusz Gołąb (red.), Zofia Rydet po latach 1978–2018, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 159–163.
Google Scholar

Podgórski Michał (2009), Pomiędzy tym, co do pomyślenia i tym, co nie do pomyślenia. Uwagi o sesji zdjęciowej Sophii Loren w kalendarzu Pirelli 2007, [w:] Honorata Jakubowska, Alicja Raciniewska, Łukasz Rogowski (red.) Patrząc na starość, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, s. 149–163.
Google Scholar

Reznik Natalya (2013), Images of Elderly People in Contemporary Documentary Projects, „Journal on Images and Culture”, issue 3, https://vjic.org/vjic2/?page_id=2424 (dostęp: 11.10.2024).
Google Scholar

Richards Naomi, Warren Lorna, Gott Merryn (2012), The challenge of creating ‘alternative’ images of ageing: Lessons from a project with older women, „Journal of Aging Studies”, vol. 26, s. 65–78.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaging.2011.08.001

Riis A. Jacob (1971), How the Other Half Lives. Studies Among the Tenements of New York, New York: Dover Publications, Inc.
Google Scholar

Rosenblum Naomi (2005), Historia fotografii światowej, przełożyła Inez Baturo, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Baturo.
Google Scholar

Rouillé André (2007), Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną, przełożył Oskar Hedemann, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Google Scholar

Rydet Zofia (b.r.), Czas przemijania (1964), https://www.zofiarydet.com/pl/pages/about-cycle/czas-przemijania (dostęp: 11.09.2024).
Google Scholar

Rydet Zofia (b.r.), Zapis socjologiczny (1978–1990), https://zofiarydet.com/zapis/pl/pages/sociological-records/intro (dostęp: 11.09.2024).
Google Scholar

Rydet Zofia (1965), Mały człowiek, Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Google Scholar

Rydet Zofia (1997), Zofia Rydet o „Zapisie socjologicznym”, „Konteksty/Polska Sztuka Ludowa”, nr 3/4, s. 192–198.
Google Scholar

Schultz Colin (2013), Conrad Heyer, a Revolutionary War Veteran, Was the Earliest-Born American To Ever Be Photographed, https://www.smithsonianmag.com/smart-news/conrad-heyer-a-revolutionary-war-veteran-was-the-earliest-born-american-toever-be-photographed-180947660/ (dostęp: 7.05.2024).
Google Scholar

Shilling Chris (2010), Socjologia ciała, przełożyła Marta Skowrońska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sowiński Michał (2024), Didier Eribon: Z perspektywy drapieżnego kapitalizmu starzy ludzie są bezużyteczni. Wywiad przeprowadzony przez Michała Sowińskiego, „Tygodnik Powszechny”, nr 22, https://www.tygodnikpowszechny.pl/didier-eribon-z-perspektywy-drapieznego-kapitalizmu-starzy-ludzie-sa-bezuzyteczni-187179 (dostęp: 7.07.2024).
Google Scholar

Thormaehlen Karsten (2019), Ageing joyfully: portraits of people aged 100 and older, https://www.positive.news/society/ageing-joyfully-portraits-of-people-aged-100-and-older/ (dostęp: 10.09.2024).
Google Scholar

Twigg Julia (2008), Clothing, aging and me – Routes to research, „Journal of Aging Studies”, vol. 22, s. 158–162.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaging.2007.12.010

Vincent John A., Phillipson Chris, Downs Murna (red.) (2006), The Futures of Old Age, London: Sage.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781446211533

Wejbert-Wąsiewicz Ewelina (2017), Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Wettstein Markus, Park Rinseo, Kornadt Anna E., Wurm Susanne, Ram Nilam, Gerstorf Denis (2024), Postponing old age: Evidence for historical change toward a later perceived onset of old age, „Psychology and Aging”, vol. 39(5), s. 526–541, https://doi.org/10.1037/pag0000812
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1037/pag0000812

Wikipedia (b.r.), Caesar (slave), https://en.wikipedia.org/wiki/Caesar_%28slave%29 (dostęp: 8.09.2024).
Google Scholar

Zakowicz Ilona (2011), Old age – „how beautiful to be yourself”, „Journal of Education Culture and Society”, vol. 2, s. 47–54.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.15503/jecs20112.47.54

Pobrania

Opublikowane

2025-05-30

Jak cytować

Ferenc, T., & Olechnicki, K. (2025). Fotograficzne reprezentacje starości – między uczuleniem a znieczuleniem społecznym. Przegląd Socjologii Jakościowej, 21(2), 66–95. https://doi.org/10.18778/1733-8069.21.2.04

Numer

Dział

Artykuł

Podobne artykuły

1 2 3 4 5 6 7 > >> 

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.