Fotografia uczestnicząca. Od jakościowych badań światów społecznych do interwencji socjologicznej
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.7.1.03Słowa kluczowe:
perspektywa fenomenologiczna, świat społeczny, fotografia uczestnicząca, wywiad wspomagany fotograficznie, fotografie prywatne, interwencja socjologicznaAbstrakt
W artykule, przyjmując fenomenologiczne rozumienie kategorii "świat społeczny", poszukuję nowych możliwości badania światów społecznych poprzez wykorzystanie fotografii uczestniczącej (participatory photography) oraz integracji praktyki badawczej z praktyką społeczno-obywatelską. O fotografii uczestniczącej możemy mówić wtedy, gdy jednostki lub grupy, które tradycyjnie byłyby przedmiotem oglądu i poznania, same wykonują i interpretują fotografie ukazujące ważne elementy ich życia i doświadczenia. Jako technika badawcza fotografia uczestnicząca zmienia więc perspektywę poznania z pozycji outsidera na insidera. W ten sposób pozwala nam dotrzeć, zgodnie z dyrektywami socjologii rozumiejącej, do subiektywnych definicji obserwowanych sytuacji konstruowanych przez ich uczestników. Autorom fotografii daje zaś możliwość w pełni podmiotowej wypowiedzi na temat ich własnych doświadczeń, potrzeb czy dążeń, co ma szczególne znaczenie w przypadku grup mniejszościowych, marginalizowanych lub wykluczonych. W ten sposób fotografia uczestnicząca przekracza jednak granicę dzielącą poznanie naukowe od zmiany społecznej, stając się środkiem socjologicznej interwencji.
Pobrania
Bibliografia
Anchimowicz, Magdalena, Karolina Muras, Katarzyna Niziołek, Rafał Olesiewicz i Mariusz Sokołowski, redaktorzy (2008) Co nas łączy, co nas różni? Białystok i jego mieszkańcy w oczach obcokrajowców. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Armstrong, Keith B. (2005) “Autophotography in adult education: Building creative communities for social justice and democratic education.” New Directions for Adult and Continuing Education 107: 33-44.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1002/ace.187
Banks, Marcus (1995) „Visual research methods.” Social Research Update Issue 11. Dostęp 27 grudnia 2009. http://sru.soc.surrey.ac.uk/SRU11/SRU11.html
Google Scholar
Banks, Marcus (2009) Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Przełożył P. Tomanek. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Becker, Howard S. (2007) Telling about society. Chicago: The University of Chicago Press.
Google Scholar
Bolton, Angela, Christopher Pole i Philip Mizen (2001) “Picture this: researching child workers.” Sociology 35(2): 501-518.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/S0038038501000244
Bourdieu, Pierre, Luc Boltanski, Robert Castel, Jean-Claude Chamboredon i Dominique Schnapper (1990) Photography. A middle-brow art. Cambridge: Polity Press.
Google Scholar
Clark-Ibáñez, Marisol (2007) “Inner-city children in sharper focus. Sociology of childhood and photo elicitation interviews.” S. 167-196 w Visual research methods. Image, society and representation, pod redakcją G. C. Stanczak. Los Angeles: Sage.
Google Scholar
Clover, Darlene E. (2006) “Out of the darkroom: Participatory photography as a critical, imaginative, and public aesthetic practice of transformative education.” Journal of Transformative Education 4: 275-290.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1177/1541344606287782
Denzin, Norman K. i Yvonna S. Lincoln, redaktorzy (2009) Metody badań jakościowych. Tom 2. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Donald, Diana i Jane Munro, redaktorzy (2009) Endless forms. Charles Darwin, natural science and the visual arts. Cambridge: Fitzwilliam Museum.
Google Scholar
Finney, Nissa i Clare Rishbeth (2006a) “Novelty and nostalgia in urban greenspace: refugee perspectives.” Journal of Economic and Social Geography 97(3): 281- 295.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9663.2006.00520.x
Finney, Nissa i Clare Rishbeth (2006b) “Engaging with marginalised groups in public open space research: The potential of collaboration and combined methods.” Planning Theory and Practice 7(1): 27-46.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/14649350500497406
Froń, Alicja (2008) „W stronę innych światów.” S. 259-278 w Warto zapytać o kulturę 3. Obcy, inny, swój, pod redakcją K. Czyżewski. Białystok: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.
Google Scholar
Hlebowicz, Bartosz, redaktor (2008) Nowa Wola po prostu. Michałowo: Gminny Ośrodek Kultury.
Google Scholar
Husserl, Edmund (1982) Medytacje kartezjańskie. Przełożył A. Wajs. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Kaczmarek, Jerzy, redaktor (2004) Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.
Google Scholar
Konecki, Krzysztof (2005) „Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej.” Przegląd Socjologii Jakościowej Tom I, Numer 1: 42-63.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.1.1.04
Kuczyński, Paweł, Marcin Frybes, Jan Strzelecki i Diedier Lapeyronnie (1994) W poszukiwaniu ruchu społecznego. Wokół socjologii Alaina Touraine’a. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Miles, Susie, Ian Kaplan i Andy Howes (b.d.) “Using participatory image-based research to inform teaching and learning about inclusion in education.” Project Case Study, Centre for Excellence in Enquiry-Based Learning, The University of Manchester. Dostęp 27 grudnia 2009. http://www.campus.manchester.ac.uk/ceebl/projects/casestudies/1.pdf
Google Scholar
Miller, Cynthia J. (2006) “Images from the streets: Art for social change from the Homelessness Photography Project.” Social Justice 33(2): 122-134.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2008a) „Warte tysiąca słów… O społecznych i socjologicznych pożytkach fotografii uczestniczącej.” S. 23-29 w Co nas łączy, co nas różni? Białystok i jego mieszkańcy w oczach obcokrajowców, pod redakcją M. Anchimowicz i In. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2008b) „Zdjęcia są tłumaczem. O społecznych funkcjach sztuki w kontekście mniejszościowym na przykładzie fotografii uczestniczącej.” S. 12-13 w Integracja dzieci polskich i czeczeńskich na przykładzie projektu „Nasz świat w 36 klatkach”, pod redakcją K. Potoniec, A. Grzędzińska, A. Gaworek. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2008c) „Co nas łączy, co nas różni? Projekt integracyjno-fotograficzny dla grupy wielonarodowej.” S. 107-109 w Historia, pamięć, tolerancja. Nauczanie owielokulturowości i lokalnej historii, pod redakcją K. Niziołek, R. Poczykowski. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2008d) „Białystok – miasto pogranicza, miasto wielokulturowe.” S. 94-115 w Warto zapytać o kulturę 3. Obcy, inny, swój, pod redakcją K. Czyżewski. Białystok: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2009) „Sztuka społeczna jako narzędzie budowania kapitału społecznego. Przykład lokalnego projektu obywatelskiego Nasz świat w 36 klatkach.” S. 369- 390 w Kapitały społeczne i kulturowe miast środkowoeuropejskich i wschodnioeuropejskich pograniczy, pod redakcją U. Abłażewicz-Górnicka i In. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
Google Scholar
Niziołek, Katarzyna (2010) „Między amatorstwem a etnografią. Fotografia jako narzędzie edukacji.” S. 25-28 w Uwiecznić Atlantydę. Wielokulturowość Podlasia w edukacji nieformalnej, pod redakcją A. Młynarczuk i M. Sokołowski. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Olechnicki, Krzysztof, redaktor (2003) Obrazy w działaniu. Studia z socjologii i antropologii obrazu. Toruń: Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Google Scholar
Potoniec, Katarzyna, Agnieszka Grzędzińska i Agnieszka Gaworek, redaktorzy (2008) Integracja dzieci polskich i czeczeńskich na przykładzie projektu „Nasz świat w 36 klatkach”. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar
Schütz, Alfred (2005) „Świat społeczny i teoria działania społecznego.” S. 64-70 w Socjologia. Lektury, pod redakcją P. Sztompka i M. Kucia. Kraków: Znak.
Google Scholar
Schütz, Alfred (2008) O wielości światów. Szkice z socjologii fenomenologicznej. Przełożyła B. Jabłońska. Kraków: NOMOS.
Google Scholar
Singhal, Arvind, Lynn M. Harter, Ketan Chitnis i Devendra Sharma (2004) “Shooting back. Participatory photography in entertainment-education.” Referat zaprezentowano podczas Entertainment-Education and Global Africa Conference, 15-17 kwietnia, Athens, USA. Dostęp 27 stycznia 2011. http://comminit.com/en/node/214720/36
Google Scholar
Sztompka, Piotr (2005) Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Sztop-Rutkowska, Katarzyna (2009) „Co oznacza dla mnie bycie Polakiem? Zastosowanie fotografii uczestniczącej w badaniach nad tożsamością narodową.” S. 217-224 w Kapitały społeczne i kulturowe miast środkowoeuropejskich i wschodnioeuropejskich pograniczy, pod redakcją U. Abłażewicz-Górnika i In. Białystok: Uniwersytet w Białymstoku.
Google Scholar
Turner, Jonathan R. (2006) Struktura teorii socjologicznej. Przełożyła Grażyna Woroniecka i In. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Wang, Caroline C. (1999) “Photovoice: A participatory action research strategy applied to women’s health.” Journal of Women’s Health 8(2): 185-192.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1089/jwh.1999.8.185
Wang, Caroline C. (2006) “Youth participation in photovoice as a strategy for community change.” Journal of Community Practice 14(1/2): 147-161.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1300/J125v14n01_09
Wang, Caroline C. i Cheri A. Pies (2004) “Family, maternal, and child health through photovoice.” Maternal and Child Health Journal 8(2): 95-102.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1023/B:MACI.0000025732.32293.4f
Weber, Max (2002) Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej. Przełożyła D. Lachowska. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Worth, Sol (1980) „Margaret Mead and the shift from visual anthropology to the anthropology of visual communication.” Studies in Visual Communication Issue 6. Dostęp 27 grudnia 2009. http://astro.temple.edu/~ruby/wava/worth/seight.html
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1111/j.2326-8492.1980.tb00114.x
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
