Pomiędzy mitem i rzeczywistością – zróżnicowanie stanowisk na temat wolności i powinności artysty

Emilia Zimnica-Kuzioła

doi:10.18778/0208-600X.85.02

Autor

Emilia Zimnica-Kuzioła Katedra Socjologii Sztuki, Instytut Socjologii, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, ul. Rewolucji 1905 r. 41/43, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0003-1827-0802

DOI:

https://doi.org/10.18778/0208-600X.85.02

Słowa kluczowe:

wolność artysty, mit i rzeczywistość, ‘Klątwa’ w reżyserii Olivera Frljicia

Abstrakt

Celem artykułu jest prezentacja zróżnicowanych stanowisk na temat wolności i powinności artysty. Autorkę interesują dyskursy na temat wolności artysty, współistniejące w obiegu publicznym. Formułują je sami artyści, krytycy, naukowcy, przedstawiciele mediów i Kościoła, a nawet prawnicy.

Egzemplifikację omówionych w pierwszej części artykułu dyskursów dotyczących wolności artysty stanowi publiczna dyskusja na temat kontrowersyjnego spektaklu Klątwa (na podstawie dramatu Stanisława Wyspiańskiego), znajdującego się (od 2017 r.) w repertuarze stołecznego Teatru Powszechnego im. Zygmunta Hübnera, zrealizowanego przez chorwackiego reżysera Olivera Frljicia.

Bibliografia

Adamiecka-Sitek A., Keil M. (2017), Teatr po „Klątwie”. Rozmowa z Pawłem Łysakiem i Pawłem Sztarbowskim, „Notatnik Teatralny”, nr 84–85, s. 22–55.
Google Scholar

Brzozowski W. (2014), W cieniu kodeksu. Spór o Golgota Picnic oczyma prawnika, http://docplayer.pl/16449484-Golgota-picnic-w-polsce-dokumentacja-wydarzen-maj-lipiec-2014.html, s. 445–455 (dostęp: 12.12.2017).
Google Scholar

Chlasta-Dzięciołowska M. (2017), Niewidzialne, „Notatnik Teatralny”, nr 84–85, s. 220–223.
Google Scholar

Dyskusja o cenzurze na XXIV Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych (2018), https://powszechny.pl/pl/dyskusja-o-cenzurze-na-xxiv-miedzynarodowym-festiwalusztuk-przyjemnych-i-nieprzyjemnych/ (dostęp 10.12.2018).
Google Scholar

Głowacka A. (2017), Każdy ma swoją bombę. Zapis spotkania z chorzowską publicznością, „Notatnik Teatralny”, nr 84–85, s. 183.
Google Scholar

Głowacki W. (2017), „Klątwa” w Teatrze Powszechnym. Polska to łatwy cel dla „objazdowego skandalisty”, http://www.polskatimes.pl/kultura/teatr/a/klatwa-w-teatrze-powszechnym-recenzjapolska-to-latwy-cel-dla-objazdowego-skandalisty,11822267/4/ (dostęp: 27.03.2017).
Google Scholar

Golka M. (2012), Socjologia artysty nowożytnego, Poznań, https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/14293/1/Marian%20Golka%20-%20Socjologia%20artysty%20nowo%C5%BCytnego.pdf (dostęp: 12.12.2017).
Google Scholar

Hauser A. (1974), Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1–2, przeł. J. Ruszczycówna, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Heinich N. (2007), Być artystą. Rzecz o przekształceniach statusu malarzy i rzeźbiarzy, przeł. L. Mazur, Vizja Press & IT, Warszawa.
Google Scholar

Himalaje kretynizmu! Nie wolno „zbijać” opozycji z wariatami, którzy popierają „Klątwę” (2017), https://www.tokfm.pl/Tokfm/7,103454,21409644,himalaje-kretynizmu-nie-wolno-zbijacopozycji-z-wariatami.html (dostęp: 29.12.2022).
Google Scholar

Jan Paweł II (2005), List apostolski Ojca Świętego Jana Pawła II do artystów. Do tych, którzy z pasją i poświęceniem poszukują nowych „epifanii” Piękna, aby podarować je światu w twórczości artystycznej, TUM Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, Wrocław.
Google Scholar

Karpiuk D. (2017), „Klątwa” w Teatrze Powszechnym to spektakl jakiego Polska potrzebuje. Dlaczego?, http://www.newsweek.pl/opinie/-klatwa-w-teatrze-powszechnym-najwazniejszyspektakl-ostatnich-lat-,artykuly,405741,1.htm (dostęp: 27.03.2017).
Google Scholar

„Klątwa” łamie prawo? Zarzuty za obrazę uczuć religijnych są kwestią czasu (2018), https://www.salon24.pl/newsroom/875467,klatwa-lamie-prawo-zarzuty-za-obraze-uczuc-religijnych-sakwestia-czasu (dostęp: 29.12.2022).
Google Scholar

Koczanowicz T. (2014–2015), Co teatr daje społeczeństwu. Rozmowa z Krzysztofem Mieszkowskim, „Notatnik Teatralny”, nr 77, s. 116–123.
Google Scholar

Lundkvist A. (1994), Krótka prelekcja o wolności, „Zeszyty Karmelitańskie”, nr 3–4.
Google Scholar

Marzec S. (2013), Bieżące praktyki de/generowania sztuki. Między arthome i artworld, [w:] M. Stępnik (red.), 18. Wschodni Salon Sztuki – Lublin 2013. Sztuka jako (re)medium, Petit S.K., Lublin.
Google Scholar

Mill J.S. (2005), Utylitaryzm. O wolności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

Mrozek W. (2017a), Papież na szubienicy, czyli Frljić i „Klątwa” Wyspiańskiego. Tak mocnego politycznego spektaklu nie było w Polsce od lat, http://wyborcza.pl/7,112395,21392904,oliver-frljic-wystawil-klatwe-w-powszechnym-teatr-powiesil.html/ (dostęp: 27.03.2017).
Google Scholar

Mrozek W. (2017b), Skandalista Oliver Frljić i „Klątwa”. Głośny reżyser o fladze w waginie, narodowej hipokryzji i dramacie Wyspiańskiego, http://wyborcza.pl/7,112395,21383174,skandalista-oliverfrljic-i-klatwa-glosny-rezyser-o-fladze.html (dostęp: 30.03.2017).
Google Scholar

Niedurny K. (2017), Prawo fikcji. Rozmowa z Oliverem Frljiciem, „Notatnik Teatralny”, nr 84–85, s. 18–21.
Google Scholar

Orzechowski M. (2017), Bluźnierstwo za nasze pieniądze, „Aspekt Polski”, nr 230, s. 16.
Google Scholar

Osęka A. (1978), Mitologie artysty, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Google Scholar

Potocka A.M. (2013), Wolność w sztuce, https://www.mocak.pl/wolnosc-w-sztuce-maria-annapotocka (dostęp: 13.04.2021).
Google Scholar

Skrzywanek J. (2017), Tożsamość zbiorowa. Rozmowa z Oliverem Frljiciem, „Notatnik Teatralny”, nr 84–85, s. 8–16.
Google Scholar

Tatarkiewicz W. (1989), Historia estetyki, t. 2, Estetyka średniowieczna, Arkady, Warszawa.
Google Scholar

Tischner J. (2018), Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Google Scholar

Tytko M. (2013), Artysta w koncepcji Jana Pawła II w Liście do artystów, „Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education”, nr 2(2), April–May–June, s. 117–142.
Google Scholar

Urbaniak M. (2014–2015), Walka z hegemonem. Rozmowa z Maciejem Nowakiem, „Notatnik Teatralny”, nr 77, s. 96–103.
Google Scholar

Zimnica-Kuzioła E. (2017), Artyści – mity i stereotypy. Polscy aktorzy teatralni wobec mitologizacji zawodowych, [w:] M. Hasiuk, E. Kołdrzak (red.), Kręgi i płomienie. Szkice o teatrze i socjologii, Wydawnictwo Primum Verbum, Łódź, s. 115–130.
Google Scholar

Znaniecki F. (2001), Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar

de Zuniga M. (2014), Pyrrusowe zwycięstwo katolików, http://docplayer.pl/16449484- Golgotapicnic-w-polsce-dokumentacja-wydarzen-maj-lipiec-2014.html (dostęp: 12.12.2017).
Google Scholar

https://artmuseum.pl/pl/filmoteka/praca/azorro-grupa-czy-artyscie-wolno-wszystko (dostęp: 13.04.2021).
Google Scholar

https://www.powszechny.com/spektakle/klatwa,s1141.html (dostęp: 29.12.2022).
Google Scholar