Podkomorzy podolski Hieronim z Brzezia Lanckoroński i jego testament  z dnia 7 maja 1696 r. Karta z dziejów i genealogii jagielnickiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVII wieku

Zbigniew Anusik

doi:10.18778/1644-857X.23.01.08

Authors

Zbigniew Anusik University of Lodz

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.08

Keywords:

Hieronim Lanckoroński, Lanckoroński family line of Jagielnica, Polish nobility, history of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 17th century, genealogy, last will, source edition

Abstract

The paper focuses on Hieronim Lanckoroński of Brzezie, Zadora coat of arms (ca. 1627–1697), the son of Stanisław, the Ruthenian voivode and field hetman of the Crown, and Aleksandra Sienieńska, Dębno coat of arms, the daughter of Lublin castellan. The article also discusses the life of his siblings, with particular emphasis on those children of the Russian voivode who survived their father, who died in 1657, including Przecław (d. 1697), who achieved the senatorial dignity of castellan of Czechów, Jan Kazimierz (d. 1679), who was canon of Kraków and Lviv, Franciszek (d. before 1696), who did not hold any offices and Joanna (d. before 1696), who became the wife of Andrzej Świętopełk-Bolestraszycki. Their family situation, financial status and public activities are discussed in the article. However, it is Hieronim Lacroński’s achievements that remain in the centre of attention. He was undoubtedly the most outstanding representative of the Jagielnica line of the Lanckoroński family in the second part of the 17th century. He took part in almost all the wars fought by the Polish-Lithuanian Commonwealth between 1649 until the mid-1680s. In 1658, he became the Chamberlain of Podolia. He was also the starost of Skała, Dymer and Zawichost. Towards the end of his life, he got closer to IV entailer of Zamość Marcin Zamoyski and then with his widow, Anna née Gnińska. He leased the Goraj estate of the Zamoyski family entail from them and acted as a client of his more powerful relatives. The author manages to thoroughly trace both Hieronim Lanckoroński’s achievements in the public sphere, as well as his financial situation and private life. The article contains numerous new information, correcting a significant number of erroneous existing findings regarding the Chamberlain of Podolia, as well as other children of Ruthenian voivode Stanisław. It is also worth noting that despite marrying twice, Hieronim Lanckoroński died without issue. In May 1696, he made a very interesting last will, which is attached as an annex to this study.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Zbigniew Anusik, University of Lodz

Prof. dr hab. – kierownik Katedry Historii Nowożytnej w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego.

Zainteresowania naukowe: historia Polski i powszechna XVI–XVIII w., historia Szwecji XVI–XVIII w., stosunki polsko-szwedzkie w XVII–XVIII w., historia dyplomacji europejskiej w XVIII w., dzieje Wielkiej Rewolucji Francuskiej (1789–1799), elity dawnej Rzeczypospolitej, struktura własności ziemskiej w Rzeczypospolitej XVII w., genealogia polskich rodzin szlacheckich w XVI–XVIII w.

References

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD]: Metryka Koronna [MK] 245
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD]: Lustracje, dz. XVIII, 74
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD]: Sigillata [Sig.] 1, 12, 13, 14, 15
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD]: Archiwum Zamoyskich [AZ], nr 358, sygn. 478, 519, 2830
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Lublinie [APL]: Lubelskie grodzkie, Relacje [LGR], nr 63, 78, 79, 81, 82, 86, 93, 100, 167
Google Scholar

Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie [CPAH]: Sąd Grodzki Przemyski (1462–1784) [SGP], fond 13, opis 1, sygn. 105, 109, 110, 119, 120, 125
Google Scholar

Akta sejmikowe województwa bełskiego. Lata 1656–1695, wyd. M. Zwierzykowski, R. Kołodziej, A. Kamieński, Kraków 2022.
Google Scholar

Józefowicz J. T., Kronika miasta Lwowa od roku 1634 do 1690, wyd. M. Piwocki, Lwów 1854.
Google Scholar

Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, wyd. F. Kulczycki, Kraków 1887.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. IV, Lipsk 1839.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VI, Lipsk 1841.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. IX, Lipsk 1842.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. X, Lipsk 1845.
Google Scholar

Rejestr poborowy województwa lubelskiego (powiat lubelski i urzędowski z r. 1626, ziemia łukowska z r. 1620), oprac. J. Kolasa, K. Schuster, red. S. Inglot, Wrocław 1957.
Google Scholar

Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko-kozackich powstania Bohdana Chmielnickiego okresu „Ogniem i mieczem” (1648–1651), oprac. M. Nagielski, Warszawa 1999.
Google Scholar

Testamenty szlacheckie z ksiąg grodzkich i ziemskich ziemi halickiej z XVII wieku, wyd. P. Klint, K. Rzemieniecki, J. Węglorz, Wrocław 2018.
Google Scholar

Volumina legum, wyd. J. Ohryzko, t. IV, Petersburg 1859.
Google Scholar

Wierzbowski S., Konnotata wypadków w domu i kraju zaszłych od 1634 do 1689, wyd. J. K. Załuski, Lipsk 1858.
Google Scholar

Anusik Z., Lanckorońscy na Jagielnicy. Z dziejów i genealogii podolskiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora, „Przegląd Nauk Historycznych” 2023, R. XXII, nr 2, s. 9–40. https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01

Anusik Z., Sienieńscy herbu Dębno (lubelska gałąź rodu) w XVI i XVII wieku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2021, R. XX, nr 1, s. 97–158. https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.01.05
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.20.01.05

Anusik Z., Zapomniana panna Lanckorońska. Przyczynek do genealogii kilku rodów kresowych, „Przegląd Nauk Historycznych” 2017, R. XVI, nr 1, s. 301–324. https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.01.09
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.16.01.09

Bohosiewicz M., Hadziewicz Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960, s. 225–226.
Google Scholar

Bondyra W., Własność ziemska w województwie bełskim w czasach saskich, Lublin 2015.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. I, Warszawa 1899.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. II, Warszawa 1900.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. III, Warszawa 1900.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. VII, Warszawa 1914.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. XIII, Warszawa 1909.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski. Uzupełnienia i sprostowania do części 1, Warszawa 1901.
Google Scholar

Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr 1563–1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984.
Google Scholar

Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, [w:] Społeczeństwo staropolskie, t. IV, red. A. Izydorczyk, A. Wyczański, Warszawa 1986, s. 105–178.
Google Scholar

Chmiel Z., Udział Lanckorońskich w wojnach prowadzonych przez Rzeczpospolitą w okresie hetmaństwa Jana Sobieskiego, [w:] Marszałek i hetman koronny Jan Sobieski, red. D. Milewski, Warszawa 2014, s. 275–294.
Google Scholar

Chronologia sejmów Rzeczypospolitej Obojga Narodów (1569–1793), red. L. A. Wierzbicki, D. Kupisz, Warszawa 2021.
Google Scholar

Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, Warszawa–Kraków 1996.
Google Scholar

Dworzaczek W., Genealogia, t. II (Tablice), Warszawa 1959.
Google Scholar

Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX wieku, red. K. Lepszy, Wrocław 1953.
Google Scholar

Łętowski L., Katalog biskupów, prałatów i kanoników krakowskich, t. III (Prałaci i kanonicy krakowscy), Kraków 1852.
Google Scholar

Łoziński W., Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, t. I (Czasy i ludzie), wyd. 5, Kraków 1957.
Google Scholar

Nagielski M., Druga wojna domowa w Polsce. Z dziejów polityczno-wojskowych Rzeczypospolitej u schyłku rządów Jana Kazimierza Wazy, Warszawa 2011.
Google Scholar

Nagielski M., Skarszewski Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVIII, Warszawa–Kraków 1997–1998, s. 48–50.
Google Scholar

Pajewski J., Buńczuk i koncerz. Z dziejów wojen polsko-tureckich, wyd. 3, Warszawa 1978.
Google Scholar

Popiołek B., Dobrodziejki i klienci. Specyfika patronatu kobiecego i relacji klientalnych w czasach saskich, Warszawa 2020.
Google Scholar

Przyboś A., Lanckoroński Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 453–455.
Google Scholar

Pułaski K., Szlachta podolska w czasie zaboru tureckiego (1672–1699), [w:] K. Pułaski, Szkice i poszukiwania historyczne, Ser. II, Petersburg 1898, s. 201–276.
Google Scholar

Rachuba A., Piotrowski (właściwie Ginwił Piotrowski) Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVI, Wrocław 1981, s. 498.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski, t. II, Warszawa 1881.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski, t. X, Warszawa 1889.
Google Scholar

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. B. Chlebowski, F. Sulimierski, W. Walewski, t. XIV, Warszawa 1895.
Google Scholar

Stolicki J., Egzulanci podolscy (1672–1699). Znaczenie uchodźców z Podola w życiu politycznym Rzeczypospolitej, Kraków 1994.
Google Scholar

Urzędnicy województw kijowskiego i czernihowskiego XV–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Janas, W. Kłaczewski, Kórnik 2002.
Google Scholar

Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
Google Scholar

Wimmer J., Lanckoroński Hieronim, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 441.
Google Scholar

Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1655–1660, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1958, t. IV, s. 490–498 + aneks bez paginacji.
Google Scholar

Wimmer J., Materiały do zagadnienia organizacji i liczebności armii koronnej w latach 1648–1655, „Studia i Materiały do Historii Wojskowości” 1960, t. V, s. 477–486 + aneks bez paginacji.
Google Scholar

Wimmer J., Wojsko polskie w II połowie XVII wieku, Warszawa 1965.
Google Scholar

Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Stopnickiem, Marjówka 1929.
Google Scholar

Woliński J., Z dziejów wojen polsko-tureckich, Warszawa 1983.
Google Scholar