Krezowie herbu Przeginia – genealogia rodu

Zbigniew Anusik

doi:10.18778/1644-857X.18.01.01

Autor

Zbigniew Anusik Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej https://orcid.org/0000-0002-5483-4970

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.18.01.01

Słowa kluczowe:

Krezowie herbu Przeginia, genealogia, szlachta polska, potomkowie króla Zygmunta I Starego

Abstrakt

Przedmiotem badań podjętych przez Autora są dzieje rodu Krezów herbu Przeginia od końca XIV do XVII w. Była to średnioszlachecka rodzina małopolska, która największe znaczenie osiągnęła w pierwszej połowie XVI w. Losy rodu Krezów przyciągały uwagę badaczy głównie z tego powodu, że jeden z jego przedstawicieli – Mikołaj ożenił się z Anną Szafrańcówną z Pieskowej Skały, naturalną wnuczką króla Zygmunta I Starego. W żyłach potomków tej pary płynęła więc królewska krew. Pomimo tego zainteresowania, o dziejach tego rodu wiedziano dotąd niewiele. Autor skupił swoją uwagę na poszukiwaniach źródłowych, które umożliwiły mu opracowanie pełnej genealogii badanego rodu. W prezentowanym tu tekście udało się rozstrzygnąć niemal wszystkie kwestie, które pozostawały dotychczas nieznane. Autor ustalił, kim były żony dwóch najbardziej czynnych na forum publicznym prawnuków Zygmunta Starego, czyli Jana i Marcina Krezów. Udowodnił, że przypisywana dotąd Janowi córka Urszula była w istocie jego bratanicą. Odnalazł źródła, z których wynika, że drugi ze wspomnianych braci – Marcin pozostawił po sobie pięciu synów i pięć córek. Sprostował wreszcie szereg własnych pomyłek, wprowadzonych do obiegu naukowego w jego tekście poświęconym polskim potomkom Zygmunta Starego i Katarzyny Telniczanki.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Metryka Koronna [MK] 14, 21, 78, 99, 111, 112, 133, 135, 138.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Łęczyckie grodzkie, inskrypcje [ŁGI] 169, 175.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Sieradzkie grodzkie, inskrypcje 149.
Google Scholar

Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Sieradzkie grodzkie, relacje 28a.
Google Scholar

Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castriensia Cracoviensia Inscriptiones [CCI] nr 89, 91, 115, 117, 118, 119, 145, 163, 172, 173, 175, 178, 182, 183, 187, 188, 192, 195, 217, 224
Google Scholar

Archiwum Państwowe w Łodzi [APŁ], Archiwum Leopoldów z Rzepiszewa [ALzRz] nr 13, 30, 54.
Google Scholar

Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I (1572–1620), wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.
Google Scholar

Die Metrikel der Universität Heidelberg von 1386 bis 1662, hrsg. G. Toepke, Bd. II, Heidelberg 1886.
Google Scholar

Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. V, Lipsk 1840.
Google Scholar

Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.
Google Scholar

Pawiński A., Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. Źródła dziejowe, t. XIV, Małopolska, t. III, Warszawa 1886.
Google Scholar

Starowolski S., Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655.
Google Scholar

Trepka Nekanda W., Liber generationis plebeanorum „Liber chamorum”, wyd. W. Dwo-rzaczek, J. Bartyś, Z. Kuchowicz, cz. 1 (Wstępy wydawców i tekst), Wrocław– Warszawa–Kraków 1963.
Google Scholar

Volumina legum, wyd. J. Ohryzko, t. II, Petersburg 1859.
Google Scholar

Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI–XVIII wieku, t. I (Rejestry pospolitego ruszenia szlachty sandomierskiej z XVII wieku), oprac. J. Pielas, Kielce 2009.
Google Scholar

Anusik Z., Królewska krew. Polscy potomkowie Zygmunta Starego i Katarzyny Telniczanki w czasach staropolskich, „Przegląd Nauk Historycznych” 2018, R. XVII, nr 2, s. 29–66.
Google Scholar

Anusik Z., The royal blood. Polish descendants of Sigismund I the Old and Katarzyna Telniczanka in old Polish times, „Przegląd Nauk Historycznych” 2018, R. XVII, nr 3, s. 29–66.38
Google Scholar

Biedrzycka A., Szafraniec Hieronim (Jarosz) z Pieskowej Skały, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVI, Warszawa–Kraków 2009–2010, s. 436–439.
Google Scholar

Boniecki A., Herbarz polski, t. XII, Warszawa 1908.
Google Scholar

Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr 1563–1665. Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984.
Google Scholar

Kamiński A., Mikołaj z Jaroszowa zw. Kornicz lub Siestrzeniec, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXI, Wrocław 1976, s. 111–112.
Google Scholar

Kaniewska I., Przyłęcki Marian (Marcjan), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 197–199.
Google Scholar

Kaniewska I., Szafraniec Stanisław z Pieskowej Skały, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVI, s. 471–479.
Google Scholar

Kowalska H., Grzegorz z Żarnowca, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 91–93.
Google Scholar

Kurdybacha Ł., Fogelweder Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948–1958, s. 44–46.
Google Scholar

Kurtyka J., Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele (XIV–XVII wiek), Kraków 1999.
Google Scholar

Lesmaitis G., Schemat przeglądu wojsk Wielkiego Księstwa Litewskiego w Radoszkowicach, [w:] Studia z dziejów stosunków Rzeczypospolitej z Państwem Moskiewskim w XVI–XVIII wieku, red. M. Nagielski, K. Bobiatyński, P. Gawron, Zabrze–Tarnowskie Góry 2013, s. 31–55.
Google Scholar

Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, t. I, Poznań 1842.
Google Scholar

Łukaszewicz J., O kościołach braci czeskich w dawnej Wielkopolsce, Poznań 1835.
Google Scholar

Machynia M., Sanguszko (Sanguszkowicz) Wasyl, kniaź z linii kowelskiej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1992–1993, s. 513–514.
Google Scholar

Pielas J., Oleśniccy herbu Dębno w XVI–XVII wieku. Studium z dziejów zamożnej szlachty doby nowożytnej, Kielce 2007.
Google Scholar

Quirini-Popławska D., Kreza Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XV, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, s. 295.
Google Scholar

Rawita-Witanowski M., Budka W., Ogniska reformacji w Chęcińskiem, II. Włoszczowa, „Reformacja w Polsce. Organ Towarzystwa do Badania Dziejów Reformacji w Polsce” 1926, R. IV, nr 13–16, s. 173–175.
Google Scholar

Schmitt H., Kilka uwag w sprawie rokoszu Zebrzydowskiego, „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk Poznańskiego” [Poznań] 1865, t. III, s. 1–86.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 2, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski, przy współpracy J. Laberscheka, Wrocław 1985.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 3, oprac. J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1985.39
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 4, oprac. J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski, Wrocław 1986.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, z. 2, oprac. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1989.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, z. 3, oprac. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1991.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 1, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. F. Sikora, Kraków 1994.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 2, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. F. Sikora, Kraków 1997.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 3, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, M. Wolski, red. F. Sikora, Kraków 2000.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 4, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, A. Marzec, F. Sikora, M. Wilamowski, M. Wolski, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. F. Sikora, Kraków 2003.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 1, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, A. Marzec, M. Wilamowski, M. Wolski, M. Zdanek, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. W. Bukowski, Kraków 2006.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 2, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, A. Marzec, M. Wolski, M. Zdanek, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. W. Bukowski, Kraków 2009.
Google Scholar

Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 3, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, A. Marzec, M. Mikuła, K. Nabiałek, M. Wolski, M. Zdanek, red. W. Bukowski, Kraków 2011.
Google Scholar

Tazbir J., Bluźniercy, którzy uszli karze, „Nauka” 2011, nr 1, s. 7–16.
Google Scholar

Uruski S., Kosiński A.A., Włodarski A., Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. VIII, Warszawa 1911.
Google Scholar

Wdowiszewski Z., Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005.
Google Scholar

Wijaczka J., Reformacja w miastach prywatnych w Koronie w XVI wieku, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2016, t. LXXVII, s. 379–406.
Google Scholar

Wiśniewski J., Monografje dekanatu opoczyńskiego, Radom 1913, s. 10.
Google Scholar

Żołądź D., Studenci polscy z Korony i Litwy na uniwersytecie w Heidelbergu w okresie reformacji, „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 1994, t. XXXVI, s. 3–17.
Google Scholar