Lanckorońscy na Wodzisławiu. Karta z dziejów i genealogii małopolskiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XV, XVI i w pierwszej połowie XVII wieku
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.02.02Słowa kluczowe:
Wodzisław, Małopolska, Lanckorońscy herbu Zadora, genealogia, szlachta polska, Królestwo Polskie, Rzeczpospolita w XVI i XVII w.Abstrakt
W prezentowanym artykule przedstawiono dzieje tej linii znanego rodu Lanckorońskich herbu Zadora, która wywodzi się od Jana z Brzezia, Lanckorony i Włodzisławia (zm. 1466). Po dokonanym w 1444 r. podziale dóbr z bratem Mikołajem objął on w posiadanie miasto Wodzisław (wcześniej Włodzisław) z przyległymi wsiami w województwie krakowskim i był protoplastą małopolskiej (zwanej też wodzisławską) gałęzi rodziny Lanckorońskich. Przedmiotem zainteresowania autora był zarówno on sam, jak i pięć pokoleń jego potomków, znanych pod nazwiskami Włodzisławskich, a następnie Lanckorońskich. Omówiono tu pokrótce dzieje życia wszystkich męskich przedstawicieli małopolskiej linii rodziny Lanckorońskich do zmarłego w 1638 r. kasztelana sądeckiego Samuela włącznie. Uwzględniono również wszystkie żyjące w badanym okresie kobiety z tej gałęzi rodu. Autor wprowadził szereg korekt i uzupełnień, zarówno do genealogii rodziny Lanckorońskich, jak i do biografii wielu reprezentantów linii wodzisławskiej. Sporo uwagi poświęcił też rodzinom, z których pochodziły żony Lanckorońskich. Ustalił pokrewieństwa, które łączyły interesujących go przedstawicieli tej rodziny z ważnymi i wpływowymi osobistościami na scenie politycznej Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej. Omówił również, na szerszym tle dziejów państwa polskiego, a później polsko-litewskiego, szereg nieznanych wcześniej zagadnień natury politycznej, gospodarczej i obyczajowej związanych z historią opisywanej tu rodziny.
Pobrania
Bibliografia
Archwium Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Metryka Koronna [MK] 12, 14–16, 20–25, 28–29, 35–36, 40, 78–80, 96, 99, 152, 159, 166, 180, 185
Google Scholar
Archwium Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Lustracje, dz. XVIII, nr 21
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Cracoviensia Inscriptiones [CCI] nr 114, 137, 152, 158, 178, 187, 188, 190–191, 195, 197
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Cracoviensia Relationes, nr 656
Google Scholar
Akta sejmikowe województwa krakowskiego, t. I (1572–1620), wyd. S. Kutrzeba, Kraków 1932.
Google Scholar
Akta synodów różnowierczych w Polsce, t. III (Małopolska 1571–1632), oprac. M. Sipayłło, Warszawa 1983.
Google Scholar
Archiwum nacji polskiej w Uniwersytecie Padewskim, t. I (Metryka nacji polskiej w Uniwersytecie Padewskim [1592–1745]), wyd. H. Barycz, Wrocław 1971.
Google Scholar
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. VI, Lipsk 1841.
Google Scholar
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K.J. Turowski, Kraków 1858.
Google Scholar
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. III (Małopolska), Źródła dziejowe, t. XIV, wyd. A. Pawiński, Kraków 1886.
Google Scholar
Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. VII, cz. 1 (Ziemie ruskie. Ruś Czerwona), Źródła dziejowe, t. XVIII, cz. 1, wyd. A. Jabłonowski, Warszawa 1902.
Google Scholar
Purzecki T., Kazanie na pogrzebie Jaśnie Wielmożnego Iego Mości Pana Samuela z Brzezia Lanckorońskiego, kasztelana sandeckiego, starosty małogoskiego etc. etc., odprawione w Wodzislawiu dnia XXX sierpnia Roku Pańskiego 1638, Kraków 1638.
Google Scholar
Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1629, oprac. W. Domin, J. Kolasa, E. Trzyna, S. Żyga, red. S. Inglot, Wrocław 1956.
Google Scholar
Trepka Nekanda W., Liber generationis plebeanorum („Liber chamorum”), wyd. W. Dworzaczek, J. Bartyś, Z. Kuchowicz, red. W. Dworzaczek, cz. 1 (Wstępy wydawców i tekst), Wrocław 1958.
Google Scholar
Źródła i materiały do dziejów szlachty województwa sandomierskiego w XVI– XVIII wieku, t. III (Akty podziałów dóbr ziemskich szlachty sandomierskiej z XVII wieku), wyd. J. Pielas, Kielce 2014.
Google Scholar
Anusik Z., Lanckorońscy na Jagielnicy. Z dziejów i genealogii podolskiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVI i XVII wieku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2023, R. XXII, nr 2, s. 9–40. https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.22.02.01
Anusik Z., Podkomorzy podolski Hieronim z Brzezia Lanckoroński i jego testament z dnia 7 maja 1696 r. Karta z dziejów i genealogii jagielnickiej linii rodziny Lanckorońskich herbu Zadora w XVII wieku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2024, R. XXIII, nr 1, s. 197–228. https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.08
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.23.01.08
Barycz H., Polacy na studiach w Rzymie w epoce Odrodzenia (1440–1600), Kraków 1938.
Google Scholar
Barycz H., U narodzin ruchu reformacyjnego w Małopolsce, [w:] H. Barycz, Z epoki renesansu, reformacji i baroku. Prądy – idee – ludzie – książki, Warszawa 1971.
Google Scholar
Biedrzycka A., Szafraniec Hieronim (Jarosz), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLVI, Warszawa–Kraków 2009–2010, s. 436–439.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. IV, Warszawa 1901.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. XIII, Warszawa 1909.
Google Scholar
Budka W., Boner Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 297–299.
Google Scholar
Bukowski J., Dzieje reformacyi w Polsce od wejścia jej do Polski aż do jej upadku, t. I (Terytoryalne rozprzestrzenienie się reformacyi), Kraków 1883.
Google Scholar
Chłapowski K., Przynależność własnościowa osiedli, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, red. H. Rutkowski, Warszawa 2008, s. 83–113.
Google Scholar
Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr (1563–1665). Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984.
Google Scholar
Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, [w:] Społeczeństwo staropolskie, t. IV, red. A. Izydorczyk, A. Wyczański, Warszawa 1986, s. 105–178.
Google Scholar
Cynarski S., Dzieje rodu Lanckorońskich z Brzezia od XIV do XVIII wieku. Sprawy kariery urzędniczej i awansu majątkowego, Kraków 1996.
Google Scholar
Długosz J., Latyfundia Lubomirskich w XVII wieku (powstanie – rozwój – podziały), Opole 1997.
Google Scholar
Dunin-Wąsowiczowa A., Mapa własności ziemskiej, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2 (Komentarz, indeksy), Warszawa 1993, s. 99–113.
Google Scholar
Dworzaczek W., Genealogia, t. II (Tablice), Warszawa 1959.
Google Scholar
Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1985.
Google Scholar
Gąsiorowski A., Maciej z Bnina, zwany Mosiński, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIX, Wrocław 1974, s. 15.
Google Scholar
Gąsiorowski A., Malski Wojciech, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIX, Wrocław 1974, s. 383–385.
Google Scholar
Gmiterek H., Stankar Franciszek młodszy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLII, Warszawa–Kraków 2003–2004, s. 163–164.
Google Scholar
Kaniewska I., Lanckoroński (Włodzisławski) Krzysztof, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 443–445.
Google Scholar
Kaniewska I., Lanckoroński Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 446–448.
Google Scholar
Kaniewska I., Latalski Janusz (Jan), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 563–565.
Google Scholar
Kiryk F., Lanckoroński Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 446.
Google Scholar
Koczerska M., Oleśnicki Jan zwany Głowacz, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław 1978, s. 764–766.
Google Scholar
Kurtyka J., Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele (XIV–XVII wiek), Kraków 1999.
Google Scholar
Kurtyka J., O „sumach sadłowskich” i rzekomym mariażu Lanckorońskich i Tęczyńskich w początkach XV wieku, [w:] Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej: prace ofiarowane profesorowi Januszowi Bieniakowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin i czterdziestopięciolecie pracy naukowej, red. A. Radzimiński, A. Supruniuk, J. Wroniszewski, Toruń 1997, s. 193–205.
Google Scholar
Lepszy K., Firlej Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. VII, Kraków 1948–1958, s. 7.
Google Scholar
Lubczyński M., Pielas J., Szydłowiecki Piotr, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLIX, Warszawa–Kraków 2013–2014, s. 576–578.
Google Scholar
Mikucki S., Dembiński (z Dębna) Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. V, Kraków 1939–1946, s. 71–72.
Google Scholar
Pielas J., Oleśniccy herbu Dębno w XVI–XVII wieku. Studium z dziejów zamożnej szlachty doby nowożytnej, Kielce 2007.
Google Scholar
Posłowie ziemscy koronni 1493–1600, red. I. Kaniewska, Warszawa 2013.
Google Scholar
Senkowski J., Słowikowski T., Hincza (Henryk) z Rogowa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 521–523.
Google Scholar
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, wyd. B. Chlebowski, J. Krzywicki, F. Sulimierski, W. Walewski, t. XV, cz. 2, Warszawa 1902.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 1, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1980.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 2, oprac. Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski, przy współpracy J. Laberscheka, Wrocław 1985.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 3, oprac. J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, Wrocław 1985.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 1, z. 4, oprac. J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, J. Wiśniewski, Wrocław 1986.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, z. 3, oprac. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. A. Gąsiorowski, Wrocław 1991.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 2, z. 4, oprac. J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. F. Sikora, Kraków 1993.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 2, oprac. W. Bukowski, J. Kurtyka, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, F. Sikora, red. F. Sikora, Kraków 1997.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 3, z. 4, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, Z. Leszczyńska-Skrętowa, A. Marzec, F. Sikora, M. Wilamowski, M. Wolski, współpraca archeologiczna S. Kołodziejski, red. F. Sikora, Wrocław 2003.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 4, z. 3, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, A. Marzec, M. Mikuła, K. Nabiałek, M. Wolski, M. Zdanek, red. W. Bukowski, Kraków 2011.
Google Scholar
Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, cz. 5, z. 1, oprac. W. Bukowski, J. Laberschek, K. Nabiałek, F. Sikora, J. Szyszka, M. Wolski, red. W. Bukowski, Kraków 2016.
Google Scholar
Strzelecka A., Lanckoroński Zbigniew, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1971, s. 457–458.
Google Scholar
Szymczakowa A., Szlachta sieradzka w XV wieku. „Magnifici et generosi”, Łódź 1998.
Google Scholar
Urban W., Chłopi wobec reformacji w Małopolsce w drugiej połowie XVI w., Kraków 1959.
Google Scholar
Urzędnicy centralni i nadworni Polski XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, S. Ciara, Ł. Kądziela, T. Nowakowski, E. Opaliński, G. Rutkowska, T. Zielińska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Google Scholar
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Google Scholar
Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
Google Scholar
Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Jędrzejowskiem, Marjówka 1930.
Google Scholar
Wyrozumski J., Przedbór z Brzezia, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXVIII, Wrocław 1984–1985, s. 698–699.
Google Scholar
Zajączkowski S.M., Łaski Jarosław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 244–245.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
