Dlaczego Szwedzi przegrali bitwę pod Połtawą? Natura przeciwko armii szwedzkiej w kampaniach 1708 i 1709 roku

Zbigniew Anusik

doi:10.18778/1644-857X.19.01.03

Autor

Zbigniew Anusik Uniwersytet Łódzki, Wydział Filozoficzno-Historyczny, Instytut Historii, Katedra Historii Nowożytnej https://orcid.org/0000-0002-5483-4970

DOI:

https://doi.org/10.18778/1644-857X.19.01.03

Słowa kluczowe:

Karol XII, wielka wojna północna, kampanie 1708 i 1709 roku, wyprawa na Moskwę, bitwa pod Połtawą, pogoda i warunki naturalne

Abstrakt

W artykule przedstawiono przebieg działań podejmowanych przez armię szwedzką w latach 1708–1709. Obie kampanie skierowane były przeciwko Rosji, a celem strategicznym nakreślonym przez władcę Szwecji – Karola XII było zajęcie Moskwy. W ostatecznym rozrachunku, u schyłku 1708 r. wojska szwedzkie znalazły się jednak nie na przedpolu stolicy carów, a na Ukrainie Zadnieprzańskiej. W roku następnym Szwedzi stoczyli bitwę pod Połtawą, która zakończyła się ich klęską. Autor próbuje odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak się stało? Omawiając drogę Karola XII na połtawskie pole bitwy, zwraca uwagę przede wszystkim na czynniki naturalne i obiektywne (pogoda, ukształtowanie powierzchni, przeszkody naturalne itd.), na które król Szwecji nie miał żadnego wpływu. Zdaniem autora to właśnie te czynniki w dużym stopniu wpłynęły na to, że szwedzka armia stanęła do walki pod Połtawą znacznie osłabiona i z niewielkimi szansami na zwycięstwo.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Adlerfelt G., Leben Karls des Zwölften, König von Schweden, Frankfurt–Leipzig 1740.
Google Scholar

Fänrik Robert Petrés dagbok 1702–1709, [w:] Karolinska krigares dagböcker, del. 1, Lund 1901, s. 1–284.
Google Scholar

Löjtnant Joachim Matthiae Lyths dagbok 1703–1722, [w:] Karolinska krigares dagböcker, del. 2, Lund 1902, s. 1–99.
Google Scholar

Nordberg J.A., Histoire de Charles XII, Roi de Suéde, t. II, La Haye 1748.
Google Scholar

On the Eve of Poltava: The letters of Ivan Mazepa to Adam Sieniawski, 1704–1708, ed. O. Subtelny, New York 1975.
Google Scholar

Otwinowski E., Dzieje Polski pod panowaniem Augusta II od roku 1696–1728, Kraków 1849.
Google Scholar

Rakowski W., Pamiętniki, wyd. E. Piotrowski, Żytomierz 1860.
Google Scholar

Zawisza K., Pamiętniki, wyd. J. Bartoszewicz, Warszawa 1862.
Google Scholar

Anusik Z., Fenomen Iwana Mazepy w historiografii polskiej XIX i XX w., [w:] Mity i stereotypy w dziejach Polski i Ukrainy w XIX i XX wieku, red. A. Czyżewski, R. Stobiecki, T. Toborek, L. Zaszkilniak, Warszawa–Łódź 2012, s. 224–248.
Google Scholar

Anusik Z., Karol XII, Wrocław–Warszawa–Kraków 2006.
Google Scholar

Bengtsson F.G., The life of Charles XII king of Sweden 1697–1718, London 1960.
Google Scholar

From P., Klęska pod Połtawą. Kampania Karola XII w Rosji w latach 1707–1709, Zabrze 2010.
Google Scholar

Hallendorff C., Karl XII och Lewenhaupt år 1708, Uppsala 1902.
Google Scholar

Hjelmquist F., Kriget i Finland och Ingermanland 1707 och 1708, Lund 1909.
Google Scholar

Konopczyński W., Polska a Szwecja. Od pokoju oliwskiego do upadku Rzeczypospolitej 1660–1795, Warszawa 1924.
Google Scholar

Sarauw C., Die Feldzüge Karl’s XII: Ein quellenmässinger Beitrag zur Kriegsheschichte und Kabinetpolitik Europa’s im XVIII. Jahrhundert, Leipzig 1881.
Google Scholar

Serczyk W., Połtawa 1709, Warszawa 1982.
Google Scholar

Stille A., Carl XII:s fälttågsplaner 1707–1709, Lund 1908.
Google Scholar

Tielpuchowski B., Siewiernaja wojna 1700–1721, Moskwa 1946.
Google Scholar

Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej (1700–1717), Warszawa 1956.
Google Scholar