Family and property matters of Mikołaj Spytek Ligęza (ca. 1563–1637), the castellan of Sandomierz. Contribution to the genealogy and history of the Gorzyce line of the Ligęza family, Półkozic coat of arms
DOI:
https://doi.org/10.18778/1644-857X.21.01.03Keywords:
Mikołaj Spytek Ligęza, Półkozic coat of arms, Gorzyce line of the Ligęza family, Polish nobility, land property, Polish-Lithuanian Commonwealth in 16th and 17th century, genealogyAbstract
Presented article is dedicated to the life and the (closer and a little more distant) family of the castellan of Sandomierz, Mikołaj Spytek Ligęza, Półkozic coat of arms (ca. 1563–1637), who was man of many talents, respected by contemporaries and well assessed by posterity. The author introduces a number of significant corrections and additions to the genealogy of the Gorzyce branch of the Ligęza family. This includes the most important events from the biography of the parents of the protagonist of this study. Based on the discovered sources, the author analyses the reasons as to why their marriage broke up and describes the material conditions of their separation. He presents also the fate of Mikołaj Spytek’s only brother, as well as his two sisters and their offspring. The author focuses also on the broadly understood family of the later castellan of Sandomierz, i.e. brothers and sisters of his father, as well as on his mother’s sisters and their husbands. During his long life, Mikołaj Spytek Ligęza was in touch with the children of his uncles and aunts, and therefore this article includes a full list of such relatives. The children of numerous first cousins of the castellan of Sandomierz are also included. Additionally, the article sheds light on important details in the biography of Mikołaj Spytek Ligęza, such as a proposition to postpone his birth date to early 1563. The history of two marriages of Mikołaj Spytek is analysed, proving that the information on his first marriage with Zofia Rzeszowska, Doliwa coat of arms, which exists in the literature on the subject, is incorrect. Furthermore, the author also establishes the state of landed possessions of the parents of the later castellan of Sandomierz and describes Mikołaj Spytek’s endeavours in this field. At the end of his life, according to the author, castellan of Sandomierz owned a slightly smaller land estate than previously believed. Moreover, the article deals with the history of the marital relationships of two daughters of Mikołaj Spytek Ligęza from his second marriage – Zofia Pudencjanna, wife of Władysław Dominik prince Ostrogski-Zasławski and Konstancja, married to Jerzy Sebastian Lubomirski in 1637. Finally, the author briefly presents the fate of the latifundium created by Mikołaj Spytek Ligęza, which, initially divided between his daughters, was merged again in 1653, eventually falling into the hands of the Lubomirski family.
Downloads
References
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Archiwum Warszawskie Radziwiłłów, dz. V, sygn. 8476.
Google Scholar
Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie [AGAD], Metryka Koronna [MK] 76, 77, 78, 79, 82, 83, 85, 87, 90, 91, 95, 96, 99, 100, 105, 108, 111, 113, 115, 118, 134, 135, 136, 137, 144, 145, 146, 148, 150, 151, 157, 161, 163, 166, 172, 177, 180, 182.
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Biecensia [CB] nr 11, 12, 36, 42, 46.
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Cracoviensia Inscriptiones [CCI] nr 161, 177, 206, 207, 212, 234, 245, 254.
Google Scholar
Archiwum Narodowe w Krakowie [ANK], Castrensia Cracoviensia Relationes [CCR] nr 675, 680, 693.
Google Scholar
Archiwum Państwowe w Lublinie, Grodzkie lubelskie, relacje nr 69.
Google Scholar
Biblioteka Jagiellońska w Krakowie, rkps 6582 III.
Google Scholar
Biblioteka Kórnicka PAN [BK PAN], Teki Dworzaczka [TD]
Google Scholar
Biblioteka Narodowa w Warszawie, Łuszczyński B. H., Silva heraldica, t. VII, rkps, sygn. IV 5582.
Google Scholar
Cui contingit nasci, restat mori. Wybór testamentów staropolskich z województwa sandomierskiego, oprac. M. Lubczyński, J. Pielas, H. Suchojad, Warszawa 2005.
Google Scholar
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. V, Lipsk 1840.
Google Scholar
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VI, Lipsk 1841.
Google Scholar
Niesiecki K., Herbarz polski, wyd. J. N. Bobrowicz, t. VIII, Lipsk 1841.
Google Scholar
Ossoliński Z., Pamiętnik, oprac. J. Długosz, Warszawa 1983.
Google Scholar
Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku, wyd. S. Przyłęcki, Lwów 1842.
Google Scholar
Paprocki B., Herby rycerstwa polskiego, wyd. K. J. Turowski, Kraków 1858.
Google Scholar
Rejestr poborowy województwa krakowskiego z roku 1629, oprac. W. Domin, J. Kolasa, E. Trzyna, S. Żyga, red. S. Inglot, Wrocław 1956.
Google Scholar
Starowolski S., Monumenta Sarmatarum, Cracoviae 1655.
Google Scholar
Trepka Nekanda W., Liber generationis plebeanorum („Liber chamorum”), wyd. W. Dworzaczek, J. Bartyś, Z. Kuchowicz, cz. 1 (Wstępy wydawców i tekst), Wrocław 1963.
Google Scholar
Źródła dziejowe, t. XIV (Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym), Małopolska, t. III, wyd. A. Pawiński, Warszawa 1886.
Google Scholar
Źrzódłopisma do dziejów unii Korony Polskiej i W. X. Litewskiego, cz. 2, oddział I, wyd. A. T. Działyński, Poznań 1861.
Google Scholar
Anusik Z., Dobra ziemskie książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, [w:] Z. Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 495–552.
Google Scholar
Anusik Z., Dole i niedole Jerzego Sebastiana Lubomirskiego, [w:] Z. Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 218–267.
Google Scholar
Anusik Z., Glosa do dziejów rodu książąt Ostrogskich, (Rec.: Tomasz Kempa, Dzieje rodu Ostrogskich, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2003, ss. 194), „Przegląd Nauk Historycznych” 2008, R. VII, nr 1, s. 127–210.
Google Scholar
Anusik Z., Kilka uwag o dziejach rodu Zborowskich w XVI wieku. Na marginesie książki Ewy Dubas-Urwanowicz, (Rec.: Ewa Dubas-Urwanowicz, Mężowie stanu, awanturnicy czy zdrajcy? Dzieje rodu Zborowskich w XVI wieku, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2018, ss. 793), „Przegląd Nauk Historycznych” 2018, R. XVII, nr 2, s. 285–325.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.17.02.12
Anusik Z., Krąg rodzinny Katarzyny z Sienna Myszkowskiej (zm. 1619), podczaszyny lubelskiej. Studium genealogiczno-obyczajowe „Przegląd Nauk Historycznych” 2020, R. XX, nr 2, s. 245–280.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1644-857X.19.02.10
Anusik Z., Latyfundia książąt Zbaraskich w XVI i XVII wieku, „Przegląd Nauk Historycznych” 2009, R. VIII, nr 1, s. 17–77.
Google Scholar
Anusik Z., Struktura własności ziemskiej w powiecie pilzneńskim w roku 1629, „Przegląd Nauk Historycznych” 2011, R. X, nr 2, s. 69–108.
Google Scholar
Anusik Z., Szlachta bracławska w 1629 roku, [w:] Z. Anusik, Studia i szkice staropolskie, Łódź 2011, s. 11–56.
Google Scholar
Anusik Z., Własność ziemska w powiecie sandomierskim w roku 1629, „Przegląd Nauk Historycznych” 2012, R. XI, nr 2, s. 25–80.
Google Scholar
Biblioteka Kórnicka PAN [BK PAN], Teki Dworzaczka [TD], Monografie.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. I, Warszawa 1899.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. IV, Warszawa 1901.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. VII, Warszawa 1904.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. IX, Warszawa 1906.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. XI, Warszawa 1907.
Google Scholar
Boniecki A., Herbarz polski, t. XIV, Warszawa 1911.
Google Scholar
Borkowski R., Początki Głowowa, dzisiejszego Głogowa Małopolskiego, „Rocznik Kolbuszowski” 2016, t. XVI, s. 295–318.
Google Scholar
Budka W., Boner Stanisław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. II, Kraków 1936, s. 302.
Google Scholar
Byliński J., Przerębski (Przerembski Stanisław), [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 2–4.
Google Scholar
Chłapowski K., Przynależność własnościowa osiedli, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2 (Komentarz, indeksy), Warszawa 2008, s. 83–113.
Google Scholar
Chłapowski K., Realizacja reform egzekucji dóbr (1563–1665). Sprawa zastawów królewszczyzn małopolskich, Warszawa 1984.
Google Scholar
Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, [w:] Społeczeństwo staropolskie: studia i szkice, t. IV, red. A. Izydorczyk, A. Wyczański, Warszawa 1986, s. 105–178.
Google Scholar
Cynarski S., Herburt Odnowski Mikołaj, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, Wrocław–Warszawa–Kraków 1960–1961, s. 446–447.
Google Scholar
Długosz J., Latyfundia Lubomirskich w XVII wieku (powstanie – rozwój – podziały), Opole 1997.
Google Scholar
Dunin-Wąsowiczowa A., Mapa własności ziemskiej, [w:] Atlas historyczny Polski. Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2 (Komentarz, indeksy), Warszawa 1993, s. 99–111.
Google Scholar
Dworzaczek W., Genealogia, t. II (Tablice), Warszawa 1959.
Google Scholar
Dworzaczek W., Hetman Jan Tarnowski. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego, Warszawa 1985.
Google Scholar
Gmiterek H., Słupecki Samuel, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 113–115.
Google Scholar
Kamieński A., Sierakowski Marcin z Bogusławic, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVII, Warszawa–Kraków 1996–1997, s. 286–288.
Google Scholar
Kamiński A., Jordan Spytek Wawrzyniec z Zakliczyna, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XI, Wrocław–Warszawa–Kraków 1964–1965, s. 282–283.
Google Scholar
Kamiński A., Ligęza Piotr z Bobrku i Chrzanowa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 321–322.
Google Scholar
Kaniewska I., Skotnicki Paweł, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXVIII, Warszawa–Kraków 1997–1998, s. 306–307.
Google Scholar
Kaniewska I., Sobek Stanisław z Sulejowa, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXXIX, Warszawa–Kraków 1999–2000, s. 454–457.
Google Scholar
Kaniewska I., Starzechowski Wojciech, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XLII, Warszawa–Kraków 2003–2004, s. 393–394.
Google Scholar
Kersten A., Lubomirski Jerzy Sebastian, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1973, s. 14–20.
Google Scholar
Kotarski H., Koniecpolski Aleksander, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 511–512.
Google Scholar
Kowalska H., Ligęza Mikołaj z Bobrku, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 318–319.
Google Scholar
Kumor B., Radoszewski (Boksa-Radoszewski) Bogusław, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIX, Wrocław 1986, s. 747–748.
Google Scholar
Kutrzebianka K., Dwa obrazy wotywne w kościele parafialnym w Jordanowie, „Prace Komisji Historii Sztuki” 1948, t. IX (Sprawozdania z posiedzeń za lata 1946 i 1947), s. 187–191.
Google Scholar
Libiszowska Z., Koniecpolski Stanisław Przedbór, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XIII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1967–1968, s. 522–523.
Google Scholar
Lubczyński M., Linia bolesławsko-jurkowska Ligęzów herbu Półkozic. Zarys dziejów, [w:] Szlachta i ziemianie między Wisłą a Pilicą. Studia z dziejów społeczno-gospodarczych, red. J. Gapys, M. Nowak, J. Pielas, Kielce 2008, s. 9–39.
Google Scholar
Lubczyński M., Majątek ziemski kasztelana sandomierskiego Mikołaja Spytka Ligęzy, [w] Między Wisłą a Pilicą. Studia i materiały historyczne, t. I, red. K. Bracha, S. Wiech, Kielce 2000, s. 149–166.
Google Scholar
Lubczyński M., Początki rodziny Ligęzów herbu Półkozic, „Roczniki Historyczne” 1999, R. LXV, s. 27–52.
Google Scholar
Lubczyński M., Tarło Zygmunt Scypion, [w:] Polski słownik biograficzny, t. LII, Warszawa–Kraków 2017–2019, s. 327–329.
Google Scholar
Łoziński W., Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, t. II (Wojny prywatne), wyd. 5, Kraków 1957.
Google Scholar
Majewski W., Odrzywolski Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXIII, Wrocław 1978, s. 562–565.
Google Scholar
Małłek J., Mortęski Ludwik, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XXII, Wrocław 1977, s. 11–12.
Google Scholar
Pałucki W., Przynależność własnościowa osad, [w:] Atlas historyczny Polski.
Google Scholar
Województwo sandomierskie w drugiej połowie XVI wieku, cz. 2 (Komentarz, indeksy), Warszawa 1993, s. 87–98.
Google Scholar
Pęckowski J., Dzieje miasta Rzeszowa do końca XVIII wieku: z 21 rycinami w tekście, Rzeszów 1913.
Google Scholar
Pietrzak J., Księżna dobrodziejka. Katarzyna z Sobieskich Radziwiłłowa (1634–1690), Warszawa 2016.
Google Scholar
Przyboś A., Fundacje szpitalne Mikołaja Spytka Ligęzy w XVII wieku, „Roczniki Naukowo-Dydaktyczne WSP w Krakowie” 1962, Historia 2, s. 71–82.
Google Scholar
Przyboś A., Ligęza Mikołaj Spytek, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVII, Wrocław–Warszawa–Kraków 1972, s. 319–321.
Google Scholar
Przyboś A., Rzeszów na przełomie XVI i XVII wieku, [w:] Pięć wieków miasta Rzeszowa XIV–XVIII, red. F. Błoński, Warszawa 1958, s. 63–158.
Google Scholar
Przyboś A., Z przeszłości Rzeszowa. Wykład inauguracyjny prorektora profesora dra Adama Przybosia, „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny Studium Terenowego Krakowskiej WSP w Rzeszowie” 1964, Nauki Humanistyczne, z. 1, s. 17–26.
Google Scholar
Smoleński M., Melsztyn. O zamku i jego panach, o kościołach i plebanach, z dodatkiem o Domosławicach, Kraków 1888.
Google Scholar
Stoksik J., Właściciele Chrzanowa od początku XVII wieku do 1 poł. XIX wieku i ich stosunek do miasta, [w:] Chrzanów: studia z dziejów miasta i regionu do roku 1939, Chrzanów 1998, s. 113–152.
Google Scholar
Urzędnicy województw łęczyckiego i sieradzkiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. E. Opaliński, H. Żerek-Kleszcz, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
Google Scholar
Urzędnicy województwa bełskiego i ziemi chełmskiej XIV–XVIII wieku. Spisy, oprac. H. Gmiterek, R. Szczygieł, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1992.
Google Scholar
Urzędnicy województwa krakowskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. S. Cynarski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1990.
Google Scholar
Urzędnicy województwa sandomierskiego XVI–XVIII wieku. Spisy, oprac. K. Chłapowski, A. Falniowska-Gradowska, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1993.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.