Nazywanie emocji przez dzieci z ASD jako problem interdyscyplinarny

Elżbieta Sadowska

doi:10.18778/2544-7238.10.11

Autor

Elżbieta Sadowska Uniwersytet Warszawski, Wydział Polonistyki, Instytut Polonistyki Stosowanej https://orcid.org/0000-0002-3854-3196

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.10.11

Słowa kluczowe:

ASD, emocje, nazywanie emocji, badania nominacji

Abstrakt

U osób z ASD symptomy zaburzeń emocjonalnych mogą być bardzo zróżnicowane. Mimo iż zaburzenia rozwoju emocjonalnego w dużym stopniu wpływają na interakcje społeczne, to jednak zauważalny jest niedostatek prowadzonych na gruncie lingwistyki badań z bogatym materiałem źródłowym nad kompetencją emocjonalną polskojęzycznych osób z ASD. Szczególnie interesujący z punktu widzenia logopedii jest problem nazywania emocji. Celem artykułu jest wskazanie sposobów badania umiejętności nazywania emocji, prowadzonych w obrębie różnych dyscyplin naukowych, z uwzględnieniem możliwości i ograniczeń osób z ASD.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Balconi M., Amenta S., Ferrari C., 2012, Emotional decoding in facial expression, scripts and videos: A comparison between normal, autistic and Asperger children, „Research in Autism Spectrum Disorders”, Vol. 6(1), s. 193–203.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.rasd.2011.04.005

Begeer S., Koot H.M., Rieffe C., Terwogt M.M., Stegge H., 2008, Emotional competence in children with autism: Diagnostic criteria and empirical evidence, „Developmental Review”, Vol. 28(3), s. 342–369.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.dr.2007.09.001

Davidson D., Hilvert E., Winning A.M., Giordano M., 2022, Recognition of Emotions from Situational Contexts and the Impact of a Mind Reading Intervention in Children with Autism Spectrum Disorder, „Child Psychiatry and Human Development”, Vol. 53(3), s. 418–429.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s10578-021-01139-0

Gasiul H., 2018, Wprowadzenie do sposobu pojmowania emocji i możliwości ich pomiaru, [w:] H. Gasiul (red.), Metody badania emocji i motywacji, Warszawa: Wydawnictwo Difin, s. 17–49.
Google Scholar

Gev T., Avital H., Rosenan R., Aronson L., Golan O., 2021, Socio emotional competence in young children with ASD during interaction with their typically developing peers, „Research in Autism Spectrum Disorders”, Vol. 86, s. 1–7.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.rasd.2021.101818

Golarai G., Grill‑Spector K., Reiss A.L., 2006, Autism and the development of face processing, „Clinical Neuroscience Research”, Vol. 6(3), s. 145–160.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.cnr.2006.08.001

Górecka‑Mostowicz B., 2005, Co dzieci wiedzą o emocjach, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Google Scholar

Grabias S., 2019a, Ekspresja a logopedia. Emocje w strukturze wypowiedzi. Metodologiczne założenia badań, „Logopedia”, nr 48/2, s. 47–56.
Google Scholar

Grabias S., 2019b, Język w zachowaniach społecznych. Podstawy socjolingwistyki i logopedii, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar

Howlin P., Baron‑Cohen S., Hadwin J., 2010, Jak uczyć dzieci z autyzmem czytania umysłu. Praktyczny poradnik dla nauczycieli i rodziców, Kraków: Wydawnictwo JAK.
Google Scholar

Imbir K., 2012, Odmienność emocji automatycznych i refleksyjnych: poszukiwanie zróżnicowania neurobiologicznego i psychologicznego, niepublikowana rozprawa doktorska, Warszawa: Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, https://repozytorium.uw.edu.pl/entities/publication/5053d50e-48e4-4e91‑a00a‑bf06df585507 (dostęp: 27.12.2023).
Google Scholar

Jach‑Salamon N., Gawda B., 2022, Struktura pojęć afektywnych u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.14746/cis.2023.56.6

Jach‑Salamon N., Gawda B., 2023, Rozpoznawanie, nazywanie i regulowanie emocji przez dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie‑Skłodowskiej.
Google Scholar

Jasielska A., 2007, Wybrane etyczne aspekty badań nad funkcjonowaniem emocjonalnym dzieci w wieku przedszkolnym, [w:] A.I. Brzezińska, Z. Toeplitz (red.), Problemy etyczne w badaniach i interwencji psychologicznej wobec dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Academica, s. 109–120.
Google Scholar

Kapinos‑Gorczyca A., Dorczak A., Włodarczyk‑Skórzak B., 2022, Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu, [w:] E. Emich‑Widera, B. Kazek, J. Paprocka (red.), Autyzm u dzieci. Wiedza kliniczna, Warszawa: PZWL, s. 43–70.
Google Scholar

Knopp K., 2010, Inteligencja emocjonalna oraz możliwości jej rozwijania u dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar

Kuszak K., 2011, Kompetencje komunikacyjne dzieci w okresie późnego dzieciństwa w aspekcie rozwojowym, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Google Scholar

Löytömäki J., Ohtonen P., Laakso M.L., Huttunen K., 2020, The role of linguistic and cognitive factors in emotion recognition difficulties in children with ASD, ADHD or DLD, „International Journal of Language & Communication Disorders”, Vol. 55(2), s. 163–300.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/1460-6984.12514

Machnikowska‑Sokołowska M., 2022, Diagnostyka obrazowa w pracowni rezonansu magnetycznego mózgowia w chorobach ze spektrum autyzmu okiem radiologa, [w:] E. Emich‑Widera, B. Kazek, J. Paprocka (red.), Autyzm u dzieci. Wiedza kliniczna, Warszawa: PZWL, s. 221–231.
Google Scholar

Nook E.C., Satpute A.B., Ochsner K.N., 2021, Emotion Naming Impedes Both Cognitive Reappraisal and Mindful Acceptance Strategies of Emotion Regulation, „Affective Science”, Vol. 2, s. 187–198.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s42761-021-00036-y

Nowicki S., Duke M.P., 1992, The Association of Children’s Nonverbal Decoding Abilities with Their Popularity, Locus of Control, and Academic Achievement, „The Journal of Genetic Psychology”, Vol. 153(4), s. 385–393.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/00221325.1992.10753734

Pisula E., 2012, Autyzm. Przyczyny, symptomy, terapia, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.
Google Scholar

Saarni C., 1999, Kompetencja emocjonalna i samoregulacja w dzieciństwie, [w:] P. Salovey, D.J. Sluyter (red.), Rozwój emocjonalny a inteligencja emocjonalna. Problemy edukacyjne, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, s. 75–125.
Google Scholar

Sadowska E., 2020, Zachowania komunikacyjne dzieci z autyzmem. Wpływ deficytów kompetencji komunikacyjnej na sposób porozumiewania się dzieci z autyzmem, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323542520

Sadowska E., 2024, Badanie umiejętności nazywania emocji przez dzieci jako wyzwanie dla logopedy, „Poradnik Językowy”, nr 2(811), s. 35–43.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2024.2.4

Sajewicz‑Radtke U., Radtke B., 2020, Skala Rozwoju Emocjonalnego dzieci w wieku 3–6 lat, Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Google Scholar

Waryszak M., 2018, Czy łatwiej jest rozpoznać emocję na podstawie swoistej ekspresji mimicznej czy prozodii?, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska Lublin – Polonia”, Vol. XXXI(4), Sectio J, s. 219–238.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.17951/j.2018.31.4.219-238