Zaburzenia pisma w wariancie językowym postępującego porażenia ponadjądrowego

Aneta Domagała; Emilia J. Sitek; Klaudia Kluj-Kozłowska

doi:10.18778/2544-7238.11.02

Autor

Aneta Domagała Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Filologiczny, Katedra Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego https://orcid.org/0000-0001-5955-5164
Emilia J. Sitek Gdański Uniwersytet Medyczny, Wydział Nauk o Zdrowiu z Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej, Zakład Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego, Pracownia Neuropsychologii i Neurolingwistyki Klinicznej oraz Neuropsychoterapii https://orcid.org/0000-0003-4141-072X
Klaudia Kluj-Kozłowska Uniwersytet Gdański, Wydział Filologiczny, Instytut Logopedii https://orcid.org/0000-0001-6511-2861

DOI:

https://doi.org/10.18778/2544-7238.11.02

Słowa kluczowe:

postępujące porażenie ponadjądrowe, narracja pisemna, agrafia

Abstrakt

W artykule podjęto problem pisma w obrazie klinicznym postępującego porażenia ponadjądrowego (progressive supranuclear palsy – PSP). Celem pracy było scharakteryzowanie zaburzeń pisma u pacjentki z wariantem językowym PSP na podstawie analizy danych z diagnozy neuropsychologicznej, zgromadzonych w ciągu 3 lat. Materiał badawczy, obejmujący próbki tekstów budowanych samodzielnie, przepisywanych oraz zapisywanych ze słuchu, poddano wieloaspektowej analizie w aspekcie graficznym i ortograficznym. Zaburzenia pisma dotyczyły głównie graficznej strony pisma. Sporządzono rejestr objawów trudności grafomotorycznych, śledząc zmiany zachodzące na poszczególnych etapach badania (I–III). Wysunięto wnioski dotyczące przyczyn zaburzeń, których można upatrywać przede wszystkim w zaburzeniach gałkoruchowych, zaburzeniach sprawności motorycznej rąk i współpracy na linii ręka – oko. Początkowo teksty były czytelne, a w fazie końcowej nieczytelne, choć pacjentka konsekwentnie dokonywała zapisów, bazując na długo zachowanych kompetencjach ortograficznych. W tym kontekście wskazano na potrzebę rozpoznawania trudności grafomotorycznych na materiale językowym i porównawczo niejęzykowym, by możliwie najtrafniej określić problemy pacjentów. Podkreślono wartość opisów przypadków jako źródła poszerzenia wiedzy nie tylko na temat specyficznych problemów w zakresie komunikacji pisemnej, ale także możliwości zindywidualizowania działań terapeutycznych w przypadku PSP.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Bibliografia

Bhansali S., Tipton P.W., Gerpen J. van, 2023, A Man with Rapid Speech and Handwriting, „Movement Disorders Clinical Practice”, vol. 10(8), s. 1217–1218.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mdc3.13821

Domagała A., 2023, Trudności w pisaniu. Poziom graficzny pisma, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Domagała A., Mirecka U. (red.), 2017, Zaburzenia komunikacji pisemnej, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Domagała A., Sitek E.J., 2018, Choroba Alzheimera. Zaburzenia komunikacji językowej, Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Google Scholar

Goodglass H., Kaplan E., Barresi B., 2001, Boston Diagnostic Aphasia Examination, Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins.
Google Scholar

Höglinger G.U., Respondek G., Stamelou M., Kurz C., Josephs K.A., Lang A.E., Mollenhauer B., Müller U., Nilsson C., Whitwell J.L., Arzberger T., Englund E., Gelpi E., Giese A., Irwin D.J., Meissner W.G., Pantelyat A., Rajput A., Swieten J.C. van, Troakes C., Antonini A., Bhatia K.P., Bordelon Y., Compta Y., Corvol J.-Ch., Colosimo C., Dickson D.W., Dodel R., Ferguson R., Grossman M.D., Kassubek J., Krismer F., Levin J., Lorenzl S., Morris H.W., Nestor P., Oertel W.H., Poewe W., Rabinovici G., Rowe J.B., Schellenberg G.D., Seppi K., Eimeren T. van, Wenning G.K., Boxer A.L., Golbe L.I., Litvan I., Movement Disorder Society-endorsed PSP Study Group, 2017, Clinical diagnosis of progressive supranuclear palsy: The movement disorder society criteria, „Movement Disorders: Official Journal of the Movement Disorder Society”, vol. 32(6), s. 853–864, https://doi.org/10.1002/mds.26987
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mds.26987

Kluj-Kozłowska K., Sitek E.J., Sławek J., 2019, Zaburzenia mowy w atypowych zespołach parkinsonowskich: diagnostyka różnicowa i terapia, „Polski Przegląd Neurologiczny”, t. 15, nr 1, s. 112–123.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.5603/PPN.2019.0006

Ling H., Massey L.A., Lees A.J., Brown P., Day B.L., 2012, Hypokinesia without decrement distinguishes progressive supranuclear palsy from Parkinson’s disease, „Brain: A Journal of Neurology”, vol. 135(4), s. 1141–1153, https://doi.org/10.1093/brain/aws038
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/brain/aws038

Peterson K.A., Patterson K., Rowe J.B., 2021, Language impairment in progressive supranuclear palsy and corticobasal syndrome, „Journal of Neurology”, vol. 268(3), s. 796–809.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/s00415-019-09463-1

Podoll K., Schwarz M., Noth J., 1991, Language functions in progressive supranuclear palsy, „Brain: A Journal of Neurology”, vol. 114(3), s. 1457–1472, https://doi.org/10.1093/brain/114.3.1457
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/brain/114.3.1457

Rohrer J.D., Knight W.D., Warren J.E., Fox N.C., Rossor M.N., Warren J.D., 2008, Word-finding difficulty: a clinical analysis of the progressive aphasias, „Brain: A Journal of Neurology”, vol. 131(1), s. 8–38, https://doi.org/10.1093/brain/awm251
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1093/brain/awm251

Sciacca G., Maci T., Mostile G., Capuana M.L., Luca A., Raciti L., Sanfilippo C., Le Pira F., Nicoletti A., Zappia M., 2015, A Case of Apraxic Agraphia in a Patient With Progressive Supranuclear Palsy, „Movement Disorders Clinical Practice”, vol. 2(3), s. 308–309, https://doi.org/10.1002/mdc3.12161
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1002/mdc3.12161

Sitek E., Domagała A., Kluj-Kozłowska K., 2024, Wariant językowy postępującego porażenia ponadjądrowego – charakterystyka kliniczna, [w:] B. Kamińska, K. Kaczorowska-Bray (red.), Język i komunikowanie się w biegu życia. Perspektywa logopedyczna i lingwistyczna, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 313–328.
Google Scholar

Sitek E.J., Barczak A., Kluj-Kozłowska K., Kozłowski M., Narożańska E., Konkel A., Dąbrowska M., Barcikowska M., Sławek J., 2015, Writing in Richardson variant of progressive supranuclear palsy in comparison to progressive non-fluent aphasia, „Neurologia i Neurochirurgia Polska”, t. 49, nr 4, s. 217–222, https://doi.org/10.1016/j.pjnns.2015.05.004
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1016/j.pjnns.2015.05.004

Sitek E.J., Kluj-Kozłowska K., Barczak A., 2018, Zaburzenia funkcji językowych w atypowych zespołach parkinsonowskich, [w:] W. Tłokiński, S. Milewski, K. Kaczorowska-Bray (red.), Gerontologopedia, Gdańsk: Harmonia Universalis, s. 556–572.
Google Scholar

Szumska J., 1980, Metody badania afazji, Warszawa: PZWL.
Google Scholar

Wieczorek D., Jodzio K., 2002, Propozycja kompleksowej diagnozy objawów pomijania stronnego u osób z uszkodzeniem mózgu, „Studia Psychologiczne”, t. 40, s. 151–171.
Google Scholar