List jako dokument biograficzny – wspólnota doświadczeń rodzinnych, na podstawie „Listów z Syberii Irki A.”
DOI :
https://doi.org/10.18778/2450-4491.19.12Mots-clés :
list, materiał biograficzny, dokument biograficzny, badania biograficzne, biografia rodzinnaRésumé
Współcześnie, w świecie naznaczonym nowoczesnymi technologiami i możliwościami szybkiej komunikacji, zanika zarówno praktyka pisania listów, jak i oczekiwania na listy. Niemniej w literaturze naukowej dotyczącej biografii (jej rozumienia i badania) podkreśla się wartość i znaczenie dokumentów osobistych, takich jak np. listy, dzienniki, pamiętniki, które umożliwiają wgląd w indywidualne doświadczenia życiowe człowieka. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie istoty i rozumienia listów jako rodzinnych dokumentów biograficznych. Podejmowane w tekście zagadnienia stanowią efekt zrealizowanych badań biograficznych, w których, jednym z obszarów badawczych był edukacyjny potencjał pamiątek osobistych z perspektywy czasu. Jego (roz)poznawanie było m.in. związane z refleksją nad „Listami z Syberii Irki A.”, należącymi do jej brata Karola A. Głównymi problemami badawczymi, na które autorka poszukuje odpowiedzi, są: Jaka jest specyfika listów rozumianych jako dokumenty biograficzne, na przykładzie „Listów z Syberii Irki A.”? W jaki sposób „Listy z Syberii Irki A.” stały się rodzinnym dokumentem biograficznym? Jaka jest rola „Listów z Syberii Irki A.” w procesie kształtowania się biografii rodzinnej?
Références
Alheit P. (1999) On a contradictory way to the “Learning Society”: A critical approach, “Studies in the Education of Adults”, nr 31 (1), s. 66–82, https://doi.org/10.1080/02660830.1999.11661402
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1080/02660830.1999.11661402
Barton D., Hall N. (2000) Introduction w: Letter Writing as a Social Practices, D. Barton, N. Hall (red.), Amsterdam–Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, s. 1–14, https://doi.org/10.1075/swll.9.01bar
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.1075/swll.9.01bar
Całek A. (2019) Nowa teoria listu, Kraków, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
View in Google Scholar
Demetrio D. (2000) Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. A. Skolimowska, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar
Denzin N. K., Lincoln Y. S. (2009) Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, tłum. K. Podemski, w: Metody badań jakościowych, t. 1, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 19–75.
View in Google Scholar
Dominicé P. (2006) Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, tłum. M. Kopytowska, Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
View in Google Scholar
Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011a) Uczenie się z (własnej) biografii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar
Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011b) Uczenie się z biografii Innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar
Dubas E. (2014) Czas, biografia i badania biograficzne – różnorodność kontekstów w andragogicznej perspektywie, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, s. 13–27.
View in Google Scholar
Dubas E. (2017) Uczenie się z własnej biografii jako egzemplifikacja biograficznego uczenia się, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1(4), s. 63–87, https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.05
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.05
Dubas E. (2022) Biografia rodzinna jako obszar badań andragogicznych – w czasach intensywnych przemian cywilizacyjno-kulturowych, „Biografistyka Pedagogiczna”, nr 1, s. 487–504, https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.03
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.03
Golonka-Legut J. (2019) Edukacyjny potencjał indywidualnego doświadczenia życiowego, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Atut.
View in Google Scholar
Jedlicki J. (1978) Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone w: Dzieło literackie jako źródło historyczne, Z. Stefanowska, J. Stawiński (red.), Warszawa, Wydawnictwo Czytelnik, s. 344–371.
View in Google Scholar
Kasztelan M. (2012) Fenomen pamięci zbiorowej, „In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką”, nr 6, s. 185–198, https://doi.org/10.34768/ig.vi6.136
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.34768/ig.vi6.136
Kuryś-Szyncel K. (2017) Biograficzne uczenie się w perspektywie rodzinnej – systemowe transmisje w: Rodzinne (re)konstrukcje i transmisje w perspektywie biograficznej, K. Kuryś-Szyncel (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 55–67.
View in Google Scholar
Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
View in Google Scholar
Lalak D. (2016) List – funkcje i potencjał biograficzny w: Źródła do badań biograficznych. Listy. Dzienniki. Pamiętniki. Blogi. Materiały wizualne, D. Lalak, A. Ostaszewska (red.), Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 19–56.
View in Google Scholar
Lalak D., Ostaszewska A. (2016) Źródła do badań biograficznych. Listy. Dzienniki. Pamiętniki. Blogi. Materiały wizualne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
View in Google Scholar
Liberska A. (2013) Z szuflady i strychu na wystawę: pamiątki rodzinne w roli eksponatów muzealnych, „Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu”, nr 4, s. 99–109.
View in Google Scholar
Peräkylä A. (2010) Analiza rozmów i tekstów, tłum. A. Figiel, w: Metody badań jakościowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 325–350.
View in Google Scholar
Popiołek B., Kicińska U., Słaby A. (2016a) Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, t. 1, Z serca kochająca żona i uniżona sługa. Listy Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej do męża Adama Mikołaja Sieniawskiego z lat 1688–1726, Warszawa, Wydawnictwo DiG.
View in Google Scholar
Popiołek B., Kicińska U., Słaby A. (2016b) Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII i XIX w., Warszawa, Wydawnictwo DiG.
View in Google Scholar
Ryszkiewicz M. (2004) List w „interesownej” i „nieinteresownej” odmianie dzieła literackiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio FF, nr XXII, s. 47–64, https://bc.umcs.pl/Content/21710/PDF/czas17868_22_2004_4.pdf
View in Google Scholar
Semków J. (2000) Szanse aktywności edukacyjnej w kształtowaniu człowieka kulturalnego; znaczenie nauczyciela–mentora w dyskursie interakcyjnym w: Uczelnia oparta na wiedzy. Organizacja procesu dydaktycznego oraz zarządzanie wiedzą w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, T. Gołębiowski, M. Dąbrowski, B. Mierzejewska (red.), Warszawa, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, s. 34–40.
View in Google Scholar
Skibińska E. (2006) Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa.
View in Google Scholar
Skwarczyńska S. (1965) Wstęp do nauki o literaturze, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Pax”.
View in Google Scholar
Skwarczyńska S. (2006) Teoria listu, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
View in Google Scholar
Słaby A. (2023) Macierzyństwo Studium z historii mentalności szlachty Rzeczypospolitej czasów saskich, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
View in Google Scholar
Sławiński J. (2000) [hasło:] List w: Słownik terminów literackich, Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J. (red.), Wrocław, Ossolineum, s. 281–282.
View in Google Scholar
Szczepański J. (1973) Odmiany czasu teraźniejszego, Warszawa, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”.
View in Google Scholar
Szczepański J. (1976) Chłop polski w Europie i w Ameryce, „Przegląd Socjologiczny. Sociological Review”, nr 28, s. 167–176.
View in Google Scholar
Szulakiewicz W. (2013) Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 16(1), s. 65–84, https://doi.org/10.12775/PBE.2013.006
View in Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2013.006
Thomas W. I., Znaniecki F. (1976) Chłop Polski w Europie i Ameryce, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
View in Google Scholar