Badacz wobec doświadczeń dorosłych w kontekście biograficznej perspektywy badawczej
DOI:
https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.06Słowa kluczowe:
biografia, badania biograficzne, badania autobiograficzne, badania auto/biograficzne, badania andragogiczneAbstrakt
Przyglądając się współczesnym praktykom badawczym realizowanym w obszarze nauk społecznych, można dostrzec wyraźne zainteresowanie biografią. Obserwacja losów jednostek, (roz)poznawanie mikroświatów społecznych z perspektywy indywidualnych biografii, a także analiza i poszukiwanie znaczeń indywidualnych doświadczeń życiowych człowieka cieszy się dużym zainteresowaniem, ale również zaufaniem wśród badaczy. Można także dostrzec, iż badacze z coraz większą uwagą i rozwagą zastanawiają się nad prawomocnością i poprawnością metodologiczną realizowanych przez siebie projektów, co jest szczególnie ważne w sytuacji konieczności problematyzowania i dookreślania tożsamości metodologicznej podejścia biograficznego.
Niniejszy tekst jest głosem w dyskusji na temat rodzajów tzw. badań biograficznych realizowanych w obszarze andragogiki oraz ich istoty. Punktem wyjścia jest postrzeganie badań z wykorzystaniem biografii przez pryzmat biograficznej perspektywy badawczej, która przyjmować może przynajmniej trzy formy. Są nimi: podejście biograficzne, podejście auto/biograficzne i podejście autobiograficzne. Osią rozważań staje się refleksja związana z dookreśleniem poszczególnych podejść w odniesieniu do konkretnych projektów badawczych, z uwzględnieniem specyficznej roli/ról, jaką pełni w nich badacz. W tekście zostaje również zasygnalizowany wątek odnoszący się do rozumienia procesu badawczego z perspektywy procesu uczenia się. Źródłem podejmowanych rozważań są indywidualne doświadczenia badaczek, płynące z realizacji projektu, w którym wykorzystano podejście auto/biograficzne.
Bibliografia
Alheit P. (2011) Podejście biograficzne do całożyciowego uczenia się, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3 (55), s. 7–21.
Google Scholar
Bron A. (2006) Rozumienie uczenia się w teoriach andragogicznych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 4 (36), s. 7–24.
Google Scholar
Bron A. (2009) Biograficzność w badaniach andragogicznych, „Dyskursy Młodych Andragogów”, nr 10, s. 37–54.
Google Scholar
Demetrio D. (2000) Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar
Denzin N. K., Lincoln Y. S. (2009) Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych w: Metody badań jakościowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 19–62.
Google Scholar
Dubas E. (2011) Uczenie się w (własnej) biografii – wprowadzenie w: Uczenie się z (własnej) biografii, E. Dubas, W. Świtalski (red.), t. 1, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 5–11.
Google Scholar
Dubas E. (2011a) Uczenie się z biografii Innych – wprowadzenie w: Uczenie się z biografii Innych, E. Dubas, W. Świtalski (red.), t. 2, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 5–9.
Google Scholar
Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011) Uczenie się z (własnej) biografii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011a) Uczenie się z biografii Innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Dubas E., Stelmaszczyk J. (red.) (2014) Biografie edukacyjne. Wybrane konteksty, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Dubas E., Stelmaszczyk J. (red.) (2015) Biografie i uczenie się, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Giza-Poleszczuk A. (1990), Autobiografia między symbolem a rzeczywistością, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 95–109.
Google Scholar
Golonka-Legut J. (2013) Potencjał edukacyjny doświadczenia życiowego osób starszych z perspektywy czasu, dysertacja doktorska, Uniwersytet Wrocławski, materiał niepublikowany.
Google Scholar
Golonka-Legut J. (2015) Uczenie się w perspektywie biograficzności. Perspektywa andragogiczna, „Rocznik Andragogiczny”, s. 101–118.
Google Scholar
Guba E. G., Lincoln Y. S. (2009) Kontrowersje wokół paradygmatów, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności w: Metody badań terenowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 281–312.
Google Scholar
Helling I. K. (1990) Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa–Poznań, PWN.
Google Scholar
Jakubowska L. (2011) Tożsamość kulturowa Polaków z Kazachstanu w kontekście tendencji globalizacyjnych, Legnica, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy.
Google Scholar
Jurgiel-Aleksander A. (2013) Doświadczenie edukacyjne w perspektywie andragogicznej. Studium biograficzno-fenomenograficzne, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Kacperczyk A. (2012) Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 31 lipca, t. 8, nr 2, s. 32–63.
Google Scholar
Kacperczyk A. (2014) Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 31 sierpień, t. 10, nr 3, s. 32–74.
Google Scholar
Kacperczyk A. (2016) Społeczne światy. Teoria – empiria – metody badań. Na przykładzie społecznego świata wspinaczki, Łódź, Wydawnictwo UŁ.
Google Scholar
Kafar M. (2004) Od spotkania do wspólnoty. Autobiograficzny raport z terenu w: Codzienne i niecodzienne. O wspólnotowości w realiach dzisiejszej Łodzi, G. E. Karpińska (red.), Łódź, s. 79–101.
Google Scholar
Kafar M. (2011) Biograficzne epifanie w kontekście tworzenia podstaw jakościowego kolektywu myślowego w: Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, M. Kafar (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 2–66.
Google Scholar
Kafar M. (red.) (2011) Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kafar M. (2013) W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kafar M. (red.) (2016) Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Kafar M., Modrzejewska-Świgulska M. (red.) (2013) Autobiography, biography, narration: research practice for biographical perspectives, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar
Konecki K. (2005) Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, grudzień, t. 1, nr 1, s. 42–63.
Google Scholar
Kvale S. (2004) InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Białystok, Wydawnictwo „Trans Humana”.
Google Scholar
Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Google Scholar
Malewski M. (1998) Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Malewski M. (2010) Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar
Mazurek E. (2013) Biografie edukacyjne kobiet dotkniętych rakiem piersi, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Google Scholar
Miller N. (2003) Auto/biografia w badaniach nad edukacją i uczeniem się całożyciowym, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 1(1), s. 121–140.
Google Scholar
Ossowski S. (2001) O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Pryszmont-Ciesielska M. (2008) Badacz wobec kultury – o „podróżowaniu”, czyli o badaniu świata społecznego w: Kultura i edukacja (konteksty i kontrowersje), W. Jakubowski (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–53.
Google Scholar
Pryszmont-Ciesielska M. (2009) Podejście auto/biograficzne w badaniach nad edukacją – propozycja metodologiczna, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 2 (46), s. 37–49.
Google Scholar
Puć M. (2013) Trudne pięknego początki. Ciąża wysokiego ryzyka – rozwojowy etap macierzyństwa w perspektywie auto/biograficznej w: Macierzyństwo w relacjach auto/biograficznych i fotografiach kobiet, M. Pryszmont-Ciesielska (red.), Wrocław, Oficyna Wydawnicza Atut, s. 59–80.
Google Scholar
Skibińska E. (2006) Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji – PIB.
Google Scholar
Stanley L. (1993) On auto/biography in socjology, „Socjology”, vol. 27, no 1.
Google Scholar
Stanley L. (2008) Madness to the method? Using a narrtive methodology to analyse large – scale complex social phenomena, „Qualitative Research”, no 8.
Google Scholar
Thomas W. I., Znaniecki F. (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce: Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar
Urbaniak-Zając D. (2011) Biograficzna perspektywa badawcza w: Uczenie się z (własnej) biografii, E. Dubas, W. Świtalski (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–27.
Google Scholar
Usher R. S. (1996) A critique of the Neglected Epistemological Assumptions of Educational Research w: Understanding Educational Research, D. Scott, R. S. Usher (red.), London–New York, Routledge.
Google Scholar
Wejland A. P. (2013) Zaangażowanie i autobiografia w: M. Kafar, W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 9–17.
Google Scholar
Wyka A. (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar
Zakrzewska-Manterys E. (1995) Down i zespół wątpliwości. Studium z socjologii cierpienia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Semper.
Google Scholar
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
