List jako dokument biograficzny – wspólnota doświadczeń rodzinnych, na podstawie „Listów z Syberii Irki A.”

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.19.12

Słowa kluczowe:

list, materiał biograficzny, dokument biograficzny, badania biograficzne, biografia rodzinna

Abstrakt

Współcześnie, w świecie naznaczonym nowoczesnymi technologiami i możliwościami szybkiej komunikacji, zanika zarówno praktyka pisania listów, jak i oczekiwania na listy. Niemniej w literaturze naukowej dotyczącej biografii (jej rozumienia i badania) podkreśla się wartość i znaczenie dokumentów osobistych, takich jak np. listy, dzienniki, pamiętniki, które umożliwiają wgląd w indywidualne doświadczenia życiowe człowieka. Celem niniejszego artykułu jest ukazanie istoty i rozumienia listów jako rodzinnych dokumentów biograficznych. Podejmowane w tekście zagadnienia stanowią efekt zrealizowanych badań biograficznych, w których, jednym z obszarów badawczych był edukacyjny potencjał pamiątek osobistych z perspektywy czasu. Jego (roz)poznawanie było m.in. związane z refleksją nad „Listami z Syberii Irki A.”, należącymi do jej brata Karola A. Głównymi problemami badawczymi, na które autorka poszukuje odpowiedzi, są: Jaka jest specyfika listów rozumianych jako dokumenty biograficzne, na przykładzie „Listów z Syberii Irki A.”? W jaki sposób „Listy z Syberii Irki A.” stały się rodzinnym dokumentem biograficznym? Jaka jest rola „Listów z Syberii Irki A.” w procesie kształtowania się biografii rodzinnej?

Biogram autora

Joanna Golonka-Legut - Uniwersytet Wrocławski

Joanna Golonka-Legut – dr nauk społecznych, andragog, zatrudniona w Zakładzie Edukacji Dorosłych i Studiów Kulturowych w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Członkini Akademickiego Towarzystwa Naukowego. Zainteresowania naukowe: metodologia badań społecznych, badania jakościowe, biografia i badanie biografii, biograficzność w andragogice, proces biograficznego uczenia się dorosłych, relacja: kultura popularna – dorosłość – uczenie się – edukacja dorosłych, relacja: las – dorosłość – biografia – uczenie się – edukacja dorosłych.

Bibliografia

Alheit P. (1999) On a contradictory way to the “Learning Society”: A critical approach, “Studies in the Education of Adults”, nr 31 (1), s. 66–82, https://doi.org/10.1080/02660830.1999.11661402
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/02660830.1999.11661402

Barton D., Hall N. (2000) Introduction w: Letter Writing as a Social Practices, D. Barton, N. Hall (red.), Amsterdam–Philadelphia, John Benjamins Publishing Company, s. 1–14, https://doi.org/10.1075/swll.9.01bar
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1075/swll.9.01bar

Całek A. (2019) Nowa teoria listu, Kraków, Wydawnictwo Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Demetrio D. (2000) Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, tłum. A. Skolimowska, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Denzin N. K., Lincoln Y. S. (2009) Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych, tłum. K. Podemski, w: Metody badań jakościowych, t. 1, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 19–75.
Google Scholar

Dominicé P. (2006) Uczyć się z życia. Biografia edukacyjna w edukacji dorosłych, tłum. M. Kopytowska, Łódź, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej.
Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011a) Uczenie się z (własnej) biografii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011b) Uczenie się z biografii Innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Dubas E. (2014) Czas, biografia i badania biograficzne – różnorodność kontekstów w andragogicznej perspektywie, „Edukacja Dorosłych”, nr 2, s. 13–27.
Google Scholar

Dubas E. (2017) Uczenie się z własnej biografii jako egzemplifikacja biograficznego uczenia się, „Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne”, nr 1(4), s. 63–87, https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.05
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.05

Dubas E. (2022) Biografia rodzinna jako obszar badań andragogicznych – w czasach intensywnych przemian cywilizacyjno-kulturowych, „Biografistyka Pedagogiczna”, nr 1, s. 487–504, https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.03
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2022.07.03

Golonka-Legut J. (2019) Edukacyjny potencjał indywidualnego doświadczenia życiowego, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Atut.
Google Scholar

Jedlicki J. (1978) Dzieje doświadczone i dzieje zaświadczone w: Dzieło literackie jako źródło historyczne, Z. Stefanowska, J. Stawiński (red.), Warszawa, Wydawnictwo Czytelnik, s. 344–371.
Google Scholar

Kasztelan M. (2012) Fenomen pamięci zbiorowej, „In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką”, nr 6, s. 185–198, https://doi.org/10.34768/ig.vi6.136
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.34768/ig.vi6.136

Kuryś-Szyncel K. (2017) Biograficzne uczenie się w perspektywie rodzinnej – systemowe transmisje w: Rodzinne (re)konstrukcje i transmisje w perspektywie biograficznej, K. Kuryś-Szyncel (red.), Poznań, Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 55–67.
Google Scholar

Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Google Scholar

Lalak D. (2016) List – funkcje i potencjał biograficzny w: Źródła do badań biograficznych. Listy. Dzienniki. Pamiętniki. Blogi. Materiały wizualne, D. Lalak, A. Ostaszewska (red.), Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak, s. 19–56.
Google Scholar

Lalak D., Ostaszewska A. (2016) Źródła do badań biograficznych. Listy. Dzienniki. Pamiętniki. Blogi. Materiały wizualne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
Google Scholar

Liberska A. (2013) Z szuflady i strychu na wystawę: pamiątki rodzinne w roli eksponatów muzealnych, „Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu”, nr 4, s. 99–109.
Google Scholar

Peräkylä A. (2010) Analiza rozmów i tekstów, tłum. A. Figiel, w: Metody badań jakościowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 2, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 325–350.
Google Scholar

Popiołek B., Kicińska U., Słaby A. (2016a) Korespondencja Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej, kasztelanowej krakowskiej, t. 1, Z serca kochająca żona i uniżona sługa. Listy Elżbiety z Lubomirskich Sieniawskiej do męża Adama Mikołaja Sieniawskiego z lat 1688–1726, Warszawa, Wydawnictwo DiG.
Google Scholar

Popiołek B., Kicińska U., Słaby A. (2016b) Kobiece kręgi korespondencyjne w XVII i XIX w., Warszawa, Wydawnictwo DiG.
Google Scholar

Ryszkiewicz M. (2004) List w „interesownej” i „nieinteresownej” odmianie dzieła literackiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”, sectio FF, nr XXII, s. 47–64, https://bc.umcs.pl/Content/21710/PDF/czas17868_22_2004_4.pdf
Google Scholar

Semków J. (2000) Szanse aktywności edukacyjnej w kształtowaniu człowieka kulturalnego; znaczenie nauczyciela–mentora w dyskursie interakcyjnym w: Uczelnia oparta na wiedzy. Organizacja procesu dydaktycznego oraz zarządzanie wiedzą w ekonomicznym szkolnictwie wyższym, T. Gołębiowski, M. Dąbrowski, B. Mierzejewska (red.), Warszawa, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, s. 34–40.
Google Scholar

Skibińska E. (2006) Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa.
Google Scholar

Skwarczyńska S. (1965) Wstęp do nauki o literaturze, Warszawa, Instytut Wydawniczy „Pax”.
Google Scholar

Skwarczyńska S. (2006) Teoria listu, Białystok, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Google Scholar

Słaby A. (2023) Macierzyństwo Studium z historii mentalności szlachty Rzeczypospolitej czasów saskich, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Google Scholar

Sławiński J. (2000) [hasło:] List w: Słownik terminów literackich, Głowiński M., Kostkiewiczowa T., Okopień-Sławińska A., Sławiński J. (red.), Wrocław, Ossolineum, s. 281–282.
Google Scholar

Szczepański J. (1973) Odmiany czasu teraźniejszego, Warszawa, Spółdzielnia Wydawniczo-Handlowa „Książka i Wiedza”.
Google Scholar

Szczepański J. (1976) Chłop polski w Europie i w Ameryce, „Przegląd Socjologiczny. Sociological Review”, nr 28, s. 167–176.
Google Scholar

Szulakiewicz W. (2013) Ego-dokumenty i ich znaczenie w badaniach naukowych, „Przegląd Badań Edukacyjnych”, nr 16(1), s. 65–84, https://doi.org/10.12775/PBE.2013.006
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.12775/PBE.2013.006

Thomas W. I., Znaniecki F. (1976) Chłop Polski w Europie i Ameryce, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2024-10-10

Jak cytować

Golonka-Legut, J. (2024). List jako dokument biograficzny – wspólnota doświadczeń rodzinnych, na podstawie „Listów z Syberii Irki A.”. Nauki O Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne, 19(2), 172–189. https://doi.org/10.18778/2450-4491.19.12