Badacz wobec doświadczeń dorosłych w kontekście biograficznej perspektywy badawczej

Joanna Golonka-Legut; Martyna Pryszmont-Ciesielska

doi:10.18778/2450-4491.04.06

Auteurs

Joanna Golonka-Legut Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Dorosłych i Studiów Kulturowych
Martyna Pryszmont-Ciesielska

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.06

Mots-clés :

biografia, badania biograficzne, badania autobiograficzne, badania auto/biograficzne, badania andragogiczne

Résumé

Przyglądając się współczesnym praktykom badawczym realizowanym w obszarze nauk społecznych, można dostrzec wyraźne zainteresowanie biografią. Obserwacja losów jednostek, (roz)poznawanie mikroświatów społecznych z perspektywy indywidualnych biografii, a także analiza i poszukiwanie znaczeń indywidualnych doświadczeń życiowych człowieka cieszy się dużym zainteresowaniem, ale również zaufaniem wśród badaczy. Można także dostrzec, iż badacze z coraz większą uwagą i rozwagą zastanawiają się nad prawomocnością i poprawnością metodologiczną realizowanych przez siebie projektów, co jest szczególnie ważne w sytuacji konieczności problematyzowania i dookreślania tożsamości metodologicznej podejścia biograficznego.
Niniejszy tekst jest głosem w dyskusji na temat rodzajów tzw. badań biograficznych realizowanych w obszarze andragogiki oraz ich istoty. Punktem wyjścia jest postrzeganie badań z wykorzystaniem biografii przez pryzmat biograficznej perspektywy badawczej, która przyjmować może przynajmniej trzy formy. Są nimi: podejście biograficzne, podejście auto/biograficzne i podejście autobiograficzne. Osią rozważań staje się refleksja związana z dookreśleniem poszczególnych podejść w odniesieniu do konkretnych projektów badawczych, z uwzględnieniem specyficznej roli/ról, jaką pełni w nich badacz. W tekście zostaje również zasygnalizowany wątek odnoszący się do rozumienia procesu badawczego z perspektywy procesu uczenia się. Źródłem podejmowanych rozważań są indywidualne doświadczenia badaczek, płynące z realizacji projektu, w którym wykorzystano podejście auto/biograficzne.

Bibliographies de l'auteur

Joanna Golonka-Legut, Uniwersytet Wrocławski, Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Dorosłych i Studiów Kulturowych

Doktor nauk społecznych, andragog; absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego; zatrudniona w Zakładzie Edukacji Dorosłych i Studiów Kulturowych. Zainteresowania naukowe: biograficzność w edukacji dorosłych, potencjał edukacyjny indywidualnego doświadczenia życiowego, społeczno-kulturowy proces uczenia się, społeczno-kulturowe aspekty muzyki popularnej, badania jakościowe, w tym podejście biograficzne i autobiograficzne.

Martyna Pryszmont-Ciesielska

Doktor nauk humanistycznych, andragog, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego; zatrudniona w Zakładzie Edukacji Dorosłych i Studiów Kulturowych, kieruje też Pracownią Metodologii Badań nad Edukacją w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Zainteresowania naukowe: andragogika i nieformalna edukacja dorosłych (w tym macierzyństwo); metodologia badań społecznych, w szczególności badania jakościowe z uwzględnieniem podejścia: auto/biograficznego, posługującego się sztuką, etnografii performatywnej oraz strategii badawczych z użyciem fotografii.

Références

Alheit P. (2011) Podejście biograficzne do całożyciowego uczenia się, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 3 (55), s. 7–21.
View in Google Scholar

Bron A. (2006) Rozumienie uczenia się w teoriach andragogicznych, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 4 (36), s. 7–24.
View in Google Scholar

Bron A. (2009) Biograficzność w badaniach andragogicznych, „Dyskursy Młodych Andragogów”, nr 10, s. 37–54.
View in Google Scholar

Demetrio D. (2000) Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar

Denzin N. K., Lincoln Y. S. (2009) Wprowadzenie. Dziedzina i praktyka badań jakościowych w: Metody badań jakościowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 1, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 19–62.
View in Google Scholar

Dubas E. (2011) Uczenie się w (własnej) biografii – wprowadzenie w: Uczenie się z (własnej) biografii, E. Dubas, W. Świtalski (red.), t. 1, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 5–11.
View in Google Scholar

Dubas E. (2011a) Uczenie się z biografii Innych – wprowadzenie w: Uczenie się z biografii Innych, E. Dubas, W. Świtalski (red.), t. 2, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 5–9.
View in Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011) Uczenie się z (własnej) biografii, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dubas E., Świtalski W. (red.) (2011a) Uczenie się z biografii Innych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dubas E., Stelmaszczyk J. (red.) (2014) Biografie edukacyjne. Wybrane konteksty, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Dubas E., Stelmaszczyk J. (red.) (2015) Biografie i uczenie się, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Giza-Poleszczuk A. (1990), Autobiografia między symbolem a rzeczywistością, „Kultura i Społeczeństwo”, nr 1, s. 95–109.
View in Google Scholar

Golonka-Legut J. (2013) Potencjał edukacyjny doświadczenia życiowego osób starszych z perspektywy czasu, dysertacja doktorska, Uniwersytet Wrocławski, materiał niepublikowany.
View in Google Scholar

Golonka-Legut J. (2015) Uczenie się w perspektywie biograficzności. Perspektywa andragogiczna, „Rocznik Andragogiczny”, s. 101–118.
View in Google Scholar

Guba E. G., Lincoln Y. S. (2009) Kontrowersje wokół paradygmatów, sprzeczności i wyłaniające się zbieżności w: Metody badań terenowych, N. K. Denzin, Y. S. Lincoln (red.), t. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 281–312.
View in Google Scholar

Helling I. K. (1990) Metoda biograficzna w socjologii, Warszawa–Poznań, PWN.
View in Google Scholar

Jakubowska L. (2011) Tożsamość kulturowa Polaków z Kazachstanu w kontekście tendencji globalizacyjnych, Legnica, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy.
View in Google Scholar

Jurgiel-Aleksander A. (2013) Doświadczenie edukacyjne w perspektywie andragogicznej. Studium biograficzno-fenomenograficzne, Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
View in Google Scholar

Kacperczyk A. (2012) Badacz i jego ciało w procesie zbierania i analizowania danych – na przykładzie badań nad społecznym światem wspinaczki, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 31 lipca, t. 8, nr 2, s. 32–63.
View in Google Scholar

Kacperczyk A. (2014) Autoetnografia – technika, metoda, nowy paradygmat? O metodologicznym statusie autoetnografii, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, 31 sierpień, t. 10, nr 3, s. 32–74.
View in Google Scholar

Kacperczyk A. (2016) Społeczne światy. Teoria – empiria – metody badań. Na przykładzie społecznego świata wspinaczki, Łódź, Wydawnictwo UŁ.
View in Google Scholar

Kafar M. (2004) Od spotkania do wspólnoty. Autobiograficzny raport z terenu w: Codzienne i niecodzienne. O wspólnotowości w realiach dzisiejszej Łodzi, G. E. Karpińska (red.), Łódź, s. 79–101.
View in Google Scholar

Kafar M. (2011) Biograficzne epifanie w kontekście tworzenia podstaw jakościowego kolektywu myślowego w: Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, M. Kafar (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 2–66.
View in Google Scholar

Kafar M. (red.) (2011) Biografie naukowe. Perspektywa transdyscyplinarna, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Kafar M. (2013) W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Kafar M. (red.) (2016) Auto/biograficzne aspekty praktyk poznawczych, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Kafar M., Modrzejewska-Świgulska M. (red.) (2013) Autobiography, biography, narration: research practice for biographical perspectives, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
View in Google Scholar

Konecki K. (2005) Wizualne wyobrażenia. Główne strategie badawcze w socjologii wizualnej a metodologia teorii ugruntowanej, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, grudzień, t. 1, nr 1, s. 42–63.
View in Google Scholar

Kvale S. (2004) InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Białystok, Wydawnictwo „Trans Humana”.
View in Google Scholar

Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie Żak.
View in Google Scholar

Malewski M. (1998) Teorie andragogiczne. Metodologia teoretyczności dyscypliny naukowej, Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
View in Google Scholar

Malewski M. (2010) Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
View in Google Scholar

Mazurek E. (2013) Biografie edukacyjne kobiet dotkniętych rakiem piersi, Wrocław, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
View in Google Scholar

Miller N. (2003) Auto/biografia w badaniach nad edukacją i uczeniem się całożyciowym, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 1(1), s. 121–140.
View in Google Scholar

Ossowski S. (2001) O osobliwościach nauk społecznych, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Pryszmont-Ciesielska M. (2008) Badacz wobec kultury – o „podróżowaniu”, czyli o badaniu świata społecznego w: Kultura i edukacja (konteksty i kontrowersje), W. Jakubowski (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–53.
View in Google Scholar

Pryszmont-Ciesielska M. (2009) Podejście auto/biograficzne w badaniach nad edukacją – propozycja metodologiczna, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja”, nr 2 (46), s. 37–49.
View in Google Scholar

Puć M. (2013) Trudne pięknego początki. Ciąża wysokiego ryzyka – rozwojowy etap macierzyństwa w perspektywie auto/biograficznej w: Macierzyństwo w relacjach auto/biograficznych i fotografiach kobiet, M. Pryszmont-Ciesielska (red.), Wrocław, Oficyna Wydawnicza Atut, s. 59–80.
View in Google Scholar

Skibińska E. (2006) Mikroświaty kobiet. Relacje autobiograficzne, Warszawa, Wydawnictwo Instytutu Technologii i Eksploatacji – PIB.
View in Google Scholar

Stanley L. (1993) On auto/biography in socjology, „Socjology”, vol. 27, no 1.
View in Google Scholar

Stanley L. (2008) Madness to the method? Using a narrtive methodology to analyse large – scale complex social phenomena, „Qualitative Research”, no 8.
View in Google Scholar

Thomas W. I., Znaniecki F. (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce: Organizacja grupy pierwotnej, Warszawa, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
View in Google Scholar

Urbaniak-Zając D. (2011) Biograficzna perspektywa badawcza w: Uczenie się z (własnej) biografii, E. Dubas, W. Świtalski (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–27.
View in Google Scholar

Usher R. S. (1996) A critique of the Neglected Epistemological Assumptions of Educational Research w: Understanding Educational Research, D. Scott, R. S. Usher (red.), London–New York, Routledge.
View in Google Scholar

Wejland A. P. (2013) Zaangażowanie i autobiografia w: M. Kafar, W świecie wygnańców, wdów i sierot. O pewnym wariancie antropologii zaangażowanej, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 9–17.
View in Google Scholar

Wyka A. (1993) Badacz społeczny wobec doświadczenia, Warszawa, Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
View in Google Scholar

Zakrzewska-Manterys E. (1995) Down i zespół wątpliwości. Studium z socjologii cierpienia, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Semper.
View in Google Scholar