Narracja a biograficzna perspektywa badawcza

Danuta Urbaniak-Zając

doi:10.18778/2450-4491.04.04

Auteurs

Danuta Urbaniak-Zając Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu

DOI :

https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.04

Mots-clés :

narracja, badania biograficzne, struktury narracyjne, wypowiedzi autobiograficzne

Résumé

Badacze biografii zauważają wzrost liczby prac odwołujących się do badań biograficznych, przy jednoczesnym spadku ich wartości poznawczej. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest nietrafne przekonanie o ich łatwości, wynikające z przenoszenia na grunt badań naukowych oczywistości naturalnego nastawienia. Źródeł inspiracji do staranniejszego namysłu nad pedagogicznymi badaniami biograficznymi autorka artykułu poszukuje w koncepcjach narracji, w pracach literaturoznawców. Autorka przedstawia dwa odmienne sposoby rozumienia narracji. Pierwsze – przyjmujące założenia strukturalizmu (narracje jako kody fabularne wypowiedzi prozatorskich). Drugie – będące konsekwencją teoretycznej ekspansji pojęcia na całą dziedzinę nauk humanistycznych i część nauk społecznych – ujmujące narrację jako ludzką zdolność organizowania zdarzeń i działań w całościowe, rozwijające się w czasie struktury. Takie rozumienie narracji wiąże się z przebiegiem życia i jego relacjonowaniem, a tym samym z badaniami biograficznymi.

Biographie de l'auteur

Danuta Urbaniak-Zając, Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu

Doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Pracownik Katedry Badań Edukacyjnych Wydziału Nauk o Wychowaniu. Kieruje Zakładem Metod Badań Jakościowych. Główne zainteresowania badawcze: metodologia badań empirycznych, teoria pedagogiki społecznej, profesjonalizacja działań zawodowych pedagogów.

Références

Barthes R. (2004) Wstęp do analizy struktury opowiadań w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. W. Błońska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 13–54.
View in Google Scholar

Bourdieu P. (2009) Rozum praktyczny. O teorii działania, tłum. J. Stryjczyk, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
View in Google Scholar

Czyżewski M. (1996) Generalne kierunki opracowania, wymiary analityczne w: Biografia a tożsamość narodowa, M. Czyżewski i in. (red.), Łódź, Katedra Socjologii Kultury, s. 45–51.
View in Google Scholar

Dubas E. (2015) Biograficzność w kontekście całożyciowego uczenia się w: Biografie i uczenie się, E. Dubas, J. Stelmaszczyk (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–29.
View in Google Scholar

Filar D., Piekarczyk D. (red.) (2013) Narracyjność języka i kultury, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
View in Google Scholar

Giddens A. (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
View in Google Scholar

Greimas A. J. (2004) Elementy gramatyki narracyjnej w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. Z. Kruszyński, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 55–89.
View in Google Scholar

Gunn J. V. (2009) Sytuacja autobiograficzna w: Autobiografia, M. Czermińska (red.), tłum. Jadwiga Węgrodzka, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 145–168.
View in Google Scholar

Kaźmierska K. (2012) Wstęp w: Metoda biograficzna w socjologii, K. Kaźmierska (red.), Kraków, Nomos.
View in Google Scholar

Kaźmierska K. (2013) Badania biograficzne w naukach społecznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 4.
View in Google Scholar

Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar

Lalak D., Ostaszewska A. (2016) Źródła do badań biograficznych. Listy . dzienniki . pamiętniki . blogi . materiały wizualne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
View in Google Scholar

Lejeune P. (2001) Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Kraków, Universitas.
View in Google Scholar

Łebkowska A. (2004) Granice narracji w: Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury, W. Bolecki, R. Nycz (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytut Badań Literackich, s. 28–43.
View in Google Scholar

MacIntyre A. (1996) Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tłum. A. Chmielewski, Warszawa, PWN.
View in Google Scholar

Malewski M. (2010) Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
View in Google Scholar

Nowak-Dziemianowicz M. (2016) Walka o uznanie w narracjach. Jednostka i wspólnota w procesie poszukiwania tożsamości, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
View in Google Scholar

Propp W. (1968) Morfologia bajki, tłum. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki”, t. 59, nr 4, s. 203–242.
View in Google Scholar

Rosner K. (2003) Narracja, tożsamość i czas, Kraków, Universitas.
View in Google Scholar

Piekarski J. (2010) Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem w: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K. J. Szmidt (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
View in Google Scholar

Schütze F. (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne w: Metoda biograficzna w socjologii, K. Kaźmierska (red.), tłum. K. Waniek, Kraków, Nomos, s. 141–278.
View in Google Scholar

Skrzyniarz R., Dziaczkowska L., Opozda L. (red.) (2016) Przedmiot, źródła i metody badań w biografii, Lublin, Wydawnictwo Episteme.
View in Google Scholar

Sławiński J. i in. (red.) (1988) Słownik terminów literackich, Wrocław, Ossolineum.
View in Google Scholar

Sturrock J. (2009), Nowy wzorzec autobiografii w: Autobiografia, M. Czermińska (red.), tłum. G. Cendrowska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 126–144.
View in Google Scholar

Trzebiński J. (red.) (2002) Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk, GWP.
View in Google Scholar

Urbaniak-Zając D. (2015) Subiektywność – obiektywność poznania. Refleksje metodologiczne w kontekście badania wzorów doświadczeń zawodowych absolwentów pedagogiki, „Rocznik Lubuski”, t. 41, cz. I, s. 19–31.
View in Google Scholar

Van Dijk T. A. (2006), Badania nad dyskursem w: Współczesne teorie socjologiczne, wybór i oprac. A. Jasińska-Kania i in., tłum. G. Grochowski, Warszawa, Scholar.
View in Google Scholar

Van Dijk T. A. (2004), Działanie, opis działania a narracja w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. W. Błońska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 90–123.
View in Google Scholar