Narracja a biograficzna perspektywa badawcza

Danuta Urbaniak-Zając

doi:10.18778/2450-4491.04.04

Autor

Danuta Urbaniak-Zając Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu

DOI:

https://doi.org/10.18778/2450-4491.04.04

Słowa kluczowe:

narracja, badania biograficzne, struktury narracyjne, wypowiedzi autobiograficzne

Abstrakt

Badacze biografii zauważają wzrost liczby prac odwołujących się do badań biograficznych, przy jednoczesnym spadku ich wartości poznawczej. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest nietrafne przekonanie o ich łatwości, wynikające z przenoszenia na grunt badań naukowych oczywistości naturalnego nastawienia. Źródeł inspiracji do staranniejszego namysłu nad pedagogicznymi badaniami biograficznymi autorka artykułu poszukuje w koncepcjach narracji, w pracach literaturoznawców. Autorka przedstawia dwa odmienne sposoby rozumienia narracji. Pierwsze – przyjmujące założenia strukturalizmu (narracje jako kody fabularne wypowiedzi prozatorskich). Drugie – będące konsekwencją teoretycznej ekspansji pojęcia na całą dziedzinę nauk humanistycznych i część nauk społecznych – ujmujące narrację jako ludzką zdolność organizowania zdarzeń i działań w całościowe, rozwijające się w czasie struktury. Takie rozumienie narracji wiąże się z przebiegiem życia i jego relacjonowaniem, a tym samym z badaniami biograficznymi.

Biogram autora

Danuta Urbaniak-Zając - Uniwersytet Łódzki, Wydział Nauk o Wychowaniu

Doktor habilitowany, profesor Uniwersytetu Łódzkiego. Pracownik Katedry Badań Edukacyjnych Wydziału Nauk o Wychowaniu. Kieruje Zakładem Metod Badań Jakościowych. Główne zainteresowania badawcze: metodologia badań empirycznych, teoria pedagogiki społecznej, profesjonalizacja działań zawodowych pedagogów.

Bibliografia

Barthes R. (2004) Wstęp do analizy struktury opowiadań w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. W. Błońska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 13–54.
Google Scholar

Bourdieu P. (2009) Rozum praktyczny. O teorii działania, tłum. J. Stryjczyk, Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Czyżewski M. (1996) Generalne kierunki opracowania, wymiary analityczne w: Biografia a tożsamość narodowa, M. Czyżewski i in. (red.), Łódź, Katedra Socjologii Kultury, s. 45–51.
Google Scholar

Dubas E. (2015) Biograficzność w kontekście całożyciowego uczenia się w: Biografie i uczenie się, E. Dubas, J. Stelmaszczyk (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11–29.
Google Scholar

Filar D., Piekarczyk D. (red.) (2013) Narracyjność języka i kultury, Lublin, Wydawnictwo UMCS.
Google Scholar

Giddens A. (2001) Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, tłum. A. Szulżycka, Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Greimas A. J. (2004) Elementy gramatyki narracyjnej w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. Z. Kruszyński, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 55–89.
Google Scholar

Gunn J. V. (2009) Sytuacja autobiograficzna w: Autobiografia, M. Czermińska (red.), tłum. Jadwiga Węgrodzka, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 145–168.
Google Scholar

Kaźmierska K. (2012) Wstęp w: Metoda biograficzna w socjologii, K. Kaźmierska (red.), Kraków, Nomos.
Google Scholar

Kaźmierska K. (2013) Badania biograficzne w naukach społecznych, „Przegląd Socjologii Jakościowej”, nr 4.
Google Scholar

Lalak D. (2010) Życie jako biografia. Podejście biograficzne w perspektywie pedagogicznej, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Lalak D., Ostaszewska A. (2016) Źródła do badań biograficznych. Listy . dzienniki . pamiętniki . blogi . materiały wizualne, Warszawa, Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Google Scholar

Lejeune P. (2001) Wariacje na temat pewnego paktu. O autobiografii, Kraków, Universitas.
Google Scholar

Łebkowska A. (2004) Granice narracji w: Narracja i tożsamość (II). Antropologiczne problemy literatury, W. Bolecki, R. Nycz (red.), Warszawa, Wydawnictwo Instytut Badań Literackich, s. 28–43.
Google Scholar

MacIntyre A. (1996) Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności, tłum. A. Chmielewski, Warszawa, PWN.
Google Scholar

Malewski M. (2010) Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andragogice, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar

Nowak-Dziemianowicz M. (2016) Walka o uznanie w narracjach. Jednostka i wspólnota w procesie poszukiwania tożsamości, Wrocław, Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Google Scholar

Propp W. (1968) Morfologia bajki, tłum. S. Balbus, „Pamiętnik Literacki”, t. 59, nr 4, s. 203–242.
Google Scholar

Rosner K. (2003) Narracja, tożsamość i czas, Kraków, Universitas.
Google Scholar

Piekarski J. (2010) Kryteria waloryzacji praktyki badawczej – między inhibicją metodologiczną a permisywnym tolerantyzmem w: Metodologiczne problemy tworzenia wiedzy w pedagogice. Oblicza akademickiej praktyki, J. Piekarski, D. Urbaniak-Zając, K. J. Szmidt (red.), Kraków, Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Google Scholar

Schütze F. (2012) Analiza biograficzna ugruntowana empirycznie w autobiograficznym wywiadzie narracyjnym. Jak analizować autobiograficzne wywiady narracyjne w: Metoda biograficzna w socjologii, K. Kaźmierska (red.), tłum. K. Waniek, Kraków, Nomos, s. 141–278.
Google Scholar

Skrzyniarz R., Dziaczkowska L., Opozda L. (red.) (2016) Przedmiot, źródła i metody badań w biografii, Lublin, Wydawnictwo Episteme.
Google Scholar

Sławiński J. i in. (red.) (1988) Słownik terminów literackich, Wrocław, Ossolineum.
Google Scholar

Sturrock J. (2009), Nowy wzorzec autobiografii w: Autobiografia, M. Czermińska (red.), tłum. G. Cendrowska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 126–144.
Google Scholar

Trzebiński J. (red.) (2002) Narracja jako sposób rozumienia świata, Gdańsk, GWP.
Google Scholar

Urbaniak-Zając D. (2015) Subiektywność – obiektywność poznania. Refleksje metodologiczne w kontekście badania wzorów doświadczeń zawodowych absolwentów pedagogiki, „Rocznik Lubuski”, t. 41, cz. I, s. 19–31.
Google Scholar

Van Dijk T. A. (2006), Badania nad dyskursem w: Współczesne teorie socjologiczne, wybór i oprac. A. Jasińska-Kania i in., tłum. G. Grochowski, Warszawa, Scholar.
Google Scholar

Van Dijk T. A. (2004), Działanie, opis działania a narracja w: Narratologia, M. Głowiński (red.), tłum. W. Błońska, Gdańsk, Słowo/obraz terytoria, s. 90–123.
Google Scholar