Ocena homogeniczności regionów w Polsce z punktu widzenia struktury wieku ludności

Anna Majdzińska

doi:10.18778/1733-3180.32.06

Authors

Anna Majdzińska Uniwersytet Łódzki, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Katedra Demografii https://orcid.org/0000-0003-1323-2786

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-3180.32.06

Keywords:

population structure by age, procedure classification, Ward’s method, region, demography

Abstract

Cities, especially capitals of voivodeships, constitute an important element of each region in economic, social, and demographic terms. A big city functions as a growth centre, influencing the environment at various levels. However, the strength of their polarizing influence often reaches beyond the respective administrative boundaries. Urbanization and suburbanization significantly affect the course of population processes.

Poland is differentiated territorially by the age structure of the population. This is visible both at the voivodeship level and within these administrative units. For several decades, the progress of the population aging process has been observed – especially in cities, which are characterized by a higher advancement of demographic old age.

The paper aims to evaluate the degree of the homogeneity (or heterogeneity) of Polish voivodships in terms of the population age structure. First, as an introduction to the main analysis, a demographic description of Polish voivodships (understood also as regions) was conducted, including with their capital cities in the year 2002 and 2018. The description incorporates age structures with particular emphasis on the aging process of the population. Within each region the classification procedure was conducted (Ward’s method was used), but only the results for voivodships with the most populated capitals and voivodships located in the eastern part of Poland were presented. It was also attempted to evaluate the similarity between regions and their central cities with respect to the age structure of the population. GUS publications served as the source of the data analysis.

The obtained results showed that Polish voivodships vary in terms of the population age structure. In this matter, compared to all poviats in a given region, cities stand out (especially large ones). In most of the analyzed regions, the population age structure of their capitals differs from the one of poviats located within these voivodships. Those differences are much greater in the case of large cities.

Eastern Polish regions have greater homogeneity (in terms of similarities between their poviats and the capitals of individual voivodeships regarding the population age structure) than the regions with capitals of the highest population. Eastern Poland’s voivodship capitals have a lower economic, demographic, and social impact on rest of the region than large cities. Among the analyzed cities, Warsaw is characterized by a particular difference in the population age structure, both in comparison with the poviats of the Mazowieckie voivodship and with other voivodship capitals.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Abramowska-Kmon A., 2011, O nowych miarach zaawansowania procesu starzenia się ludności, „Studia Demograficzne”, 1(159): 3–22.
Google Scholar

Dębicki J., 2003, Lokalne bieguny wzrostu w Polsce (według budżetów gmin i przedsiębiorczości prywatnej), „Prace Komisji Geografii Przemysłu”, 5: 31–59.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.24917/20801653.5.2

Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A. (red.), 1989, Metody taksonomii numerycznej w modelowaniu zjawisk społeczno-gospodarczych, PWN, Warszawa.
Google Scholar

Grzeszczak J., 1999, Bieguny wzrostu a formy przestrzeni spolaryzowanej, „Prace Geograficzne”, 173, IGIPZ PAN, Wydawnictwo Contunuo, Wrocław.
Google Scholar

GUS 2020, Klasyfikacja NUTS w Polsce, https://stat.gov.pl/statystyka-regionalna/jednostki-terytorialne/klasyfikacja-nuts/klasyfikacja-nuts-w-polsce/ (dostęp: 15.09.2020).
Google Scholar

Harasimowicz A., 2018, Suburbanizacja a rola obszarów otaczających miasto – ujęcie teoretyczne, „Studia Miejskie”, 29: 115–130.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.25167/sm2017.029.08

Heffner K., 2016, Procesy suburbanizacji a polityka miejska w Polsce, [w:] Marszał T. (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/8088-005-4.05

Holzer J.Z., 2003, Demografia, PWE, Warszawa.
Google Scholar

Jałowiecki B., 2000, Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa.
Google Scholar

Janas K., Piech K., Trzepacz P., 2019, Współczesne i prognozowane przemiany ludnościowe polskich miast, [w:] Krzysztofik R. (red.), Przemiany demograficzne miast Polski. Wymiar krajowy, regionalny i lokalny, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków: 23–40.
Google Scholar

Kałuża-Kopias D., 2015, Polscy emigranci w późnym wieku, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica”, 4(315): 55–69.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.315.05

Kałuża-Kopias D., 2017, Skłonność do migracji najstarszych seniorów – mieszkańców wielkichmiast, „ Acta Universitas Lodzensis. Folia Oeconomica.”, 3(329): 147–165.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.329.10

Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., 2019, Mechanizm korzyści aglomeracji w rozwoju demograficznym miasta, [w:] Krzysztofik R. (red.), Przemiany demograficzne miast Polski. Wymiar krajowy, regionalny i lokalny, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków: 169–182.
Google Scholar

Kolenda M., 2006, Taksonomia numeryczna. Klasyfikacja, porządkowanie i analiza obiektów wielocechowych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar

Kotowska I.E., 1999, Drugie przejście demograficzne i jego uwarunkowania, [w]: Kotowska I. (red), Przemiany demograficzne w Polsce w latach 90. w świetle koncepcji drugiego przejścia demograficznego, „Monografie i opracowania”, 461, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej, Warszawa.
Google Scholar

Kowaleski J.T., 2008, Miasto jako przedmiot badań w demografii, [w]: Jałowiecki B. (red.), Miasto jako przedmiot badań naukowych w początkach XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Kowaleski J.T., Majdzińska A., 2012, Miary i skale zaawansowania starości demograficznej, [w]: Rossa A. (red.), Wprowadzenie do gerontometrii, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/7525-788-5.02

Kurek S., Lange M., 2013, Zmiany zachowań prokreacyjnych w Polsce w ujęciu przestrzennym, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Google Scholar

Kurek S., Gałka J., Wójtowicz M., 2015, Wpływ procesów suburbanizacji na przemiany demograficzne krakowskiego obszaru metropolitalnego, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, 223: 206–222.
Google Scholar

Lesthaeghe R., 2010, The unfolding story of the second demographic transition, “Population and Development Review”, 36(2): 211–225, https://doi.org/10.1111/j.1728–4457.2010.00328.x
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.2010.00328.x

Łagodziński W.W., 2012, Tworzenie statystycznego obrazu metropolitalnego ośrodka miejskiego na przykładzie metropolii warszawskiej, referat wygłoszony podczas konferencji naukowej pt. „Statystyczny obraz metropolii – stan obecny i perspektywy rozwoju” (Toruń, 15–16.11.2012), http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/pts/Obraz_metropolii_warszawskiej.pdf (dostęp: 10.03.2020).
Google Scholar

Markowski T., Marszał T., 2006, Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja. Problemy i pojęcia podstawowe, KPZK PAN, Warszawa.
Google Scholar

Młodak A., 2006, Analiza taksonomiczna w statystyce regionalnej, Difin, Warszawa.
Google Scholar

Okólski M., 2004a, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Okólski M., 2004b, Demografia zmiany społecznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Okólski M., Fihel A., 2012, Demografia. Współczesne zjawiska i teorie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar

Panek T., 2009, Statystyczne metody wielowymiarowej analizy porównawczej, SGH, Warszawa.
Google Scholar

Perroux F., 1978, Uwagi o pojęciu „biegun wzrostu”, [w:] Grzeszczak T., Teoria biegunów wzrostu, „Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej”, 3/4: 26–40.
Google Scholar

Pytel S., 2017, Migracje emerytów w Polsce – czynniki, kierunki, konsekwencje, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6018.328.09

Rosset E., 1959, Proces starzenia się ludności. Studium demograficzne, Polskie Wydawnictwa Gospodarcze, Warszawa.
Google Scholar

Runge J., Kantor-Pietraga I., Krzysztofik R., Runge A., 2019, Chcę mieszkać w Polsce, ale czy w mieście?, [w:] Krzysztofik R. (red.), Przemiany demograficzne miast Polski. Wymiar krajowy, regionalny i lokalny, Instytut Rozwoju Miast i Regionów, Warszawa–Kraków: 129–144.
Google Scholar

Serwis Programu Polska Wschodnia, https://www.polskawschodnia.gov.pl/strony/o-programie/fe-dla-polski-wschodniej-2021–2027/zalozenia-nowego-programu/ (dostęp: 26.11.2021).
Google Scholar

Sokołowski A., Zając K., 1987, Rozwój demograficzny a rozwój gospodarczy, PWE, Warszawa.
Google Scholar

Strahl D., Obrębalski M., 2006, Identyfikacja regionalnej polaryzacji strukturalnej dla wybranych ośrodków i obszarów metropolitalnych w Polsce, [w]: Strahl D. (red.), Metody oceny rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar

Szmytkie R., 2013, W kwestii metropolii i obszarów metropolitalnych, „Przegląd Administracji Publicznej”, 2: 35–47.
Google Scholar

Szukalski P., 2017, Starzenie się ludności miast wojewódzkich – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny”, 12: 1–5, https://dspace.uni.lodz.pl/handle/11089/24279 (dostęp: 1.12.2021).
Google Scholar

Szukalski P., 2018, Rozwój demograficzny dawnych i obecnych stolic województw, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny”, 7: 1–6, https://dspace.uni.lodz.pl/handle/11089/25961 (dostęp: 1.12.2021).
Google Scholar

Szukalski P., 2019, Rozwój demograficzny wielkich miast w Polsce na przełomie XX i XXI wieku, „Demografia i Gerontologia Społeczna – Biuletyn Informacyjny”, 12: 1–6, https://dspace.uni.lodz.pl/handle/11089/32046 (dostęp: 1.12.2021).
Google Scholar

Van de Kaa D.J., 1987, Europe’s Second Demographic Transition, „Population Bulletin”, 42(1): 1–59.
Google Scholar

Van de Kaa D.J., 1997, Options and sequences: Europe’s demographic patterns, „Journal of Australian Population Association”, 14(1): 1–29.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1007/BF03029484

Van de Kaa D.J., 2002, The idea of a Second Demographic Transition in Industrialized Countries – paper presented at the Sixth Welfare Policy Seminar of the National Institute of Population and Social Security, Tokyo, Japan, 29 January 2002, http://www.ipss.go.jp/webj-ad/WebJournal.files/population/2003_4/Kaa.pdf (dostęp: 10.02.2021).
Google Scholar

Walenia A., 2010, Procesy metropolizacji a konkurencyjność regionów Polski Wschodniej, [w:] Sokołowski J., Sosnowski M., Żabiński A. (red.), Polityka ekonomiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław.
Google Scholar

Ward J.H., 1963, Hierarchical grouping to optimize an objective function, „Journal of the American Statistical Association”, 58: 236–244.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/01621459.1963.10500845

GUGiK, http://www.gugik.gov.pl/pzgik/dane-bez-oplat/dane-z-panstwowego-rejestru-granic-i-powierzchni-jednostek-podzialow-terytorialnych-kraju-prg (dostęp: 20.02.2020)
Google Scholar

GUS, 2019, Rocznik Demograficzny 2019, Warszawa.
Google Scholar

GUS (BDL), Bank Danych Lokalnych, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start (dostęp: 20.02.2020).
Google Scholar