Podłączeni pod społeczeństwo mody: udomawianie telewizora a kształtowanie się mody w Polsce Ludowej. Analiza materiałów z badań nad stylami życia Andrzeja Sicińskiego (1978-82)

Joanna Zalewska

doi:10.18778/1733-8069.14.4.10

Authors

Joanna Zalewska Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytut Filozofii i Socjologii WSNS, ul. Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa https://orcid.org/0000-0002-2605-669X

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.10

Keywords:

fashion, domestication of technology, television set, social practices, analysis of qualitative secondary data

Abstract

The aim of the article is to answer the question how domestication of television set has influenced the emergence of fashion regulating social practices in People’s Poland. The qualitative secondary data on ways of life have been analysed. The materials were gathered by Andrzej Siciński and his team in the years 1978-82 in four cities. It occurs that television set was the channel through which the patterns of fashion were transmitted. The families were wired to the fashion society, because the television set was on constantly nevertheless it was watched or not. The TV was watched by communities not by individuals: if the content was watched with awareness, it was discussed and negotiated within families and friends. Due to the domestication of the television set, watching TV has become the dominant social practice in the home. This domination was resisted by customary norm according to which the home is the place of the housework and the habits of women.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Joanna Zalewska, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej, Instytut Filozofii i Socjologii WSNS, ul. Szczęśliwicka 40, 02-353 Warszawa

Joanna Zalewska, doktor socjologii (listopad 2009), a także antropolożka kulturowa i psycholożka. Pracę doktorską pt. „Człowiek stary w kulturze młodości. Badania wielostanowiskowe wśród warszawskich seniorów” napisała pod kierunkiem prof. dr hab. Elżbiety Tarkowskiej. Od października 2010 pracuje na stanowisku adiunkta w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Katedrze Socjologii Kultury Instytutu Filozofii i Socjologii. Jest laureatką nagrody PTS im. Stanisława Ossowskiego za 2016 rok za książkę „Człowiek stary wobec zmiany kulturowej. Perspektywa teorii praktyk społecznych” (Scholar, 2015). Obszar zainteresowań naukowych: kształtowanie się mody i rewolucja konsumpcyjna w Polsce, udomowianie technologii, problematyka starości w kontekście przemian kulturowych (przejście modernizacyjne i wyłanianie się późnej nowoczesności), przemiany więzi społecznych, życie codzienne, etnograficzne badania terenowe.

References

Anderson Benedict (1997) Wspólnoty wyobrażone: rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu. Przełożył Stefan Amsterdamski. Kraków: Znak.
Google Scholar

Ang Ien (1985) Watching Dallas. Soap Opera and the Melodramatic Imagination. London: Methuen.
Google Scholar

Appadurai Arjun (2005) Nowoczesność bez granic. Przełożył Zbigniew Pucek. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Barney Darin (2000) Prometheus Wired: The Hope for Democracy in the Age of Network Technology. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Bauman Zygmunt, Halawa Mateusz, Wróbel Paulina (2008) Bauman o popkulturze: Wypisy. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Bishop Libby (2014) Re-using Qualitative Data: A Little Evidence, On-going Issues and Modest Reflections. „Studia Socjologiczne”, vol. 3(214), s. 167−176.
Google Scholar

Campbell Colin (1987) The Romantic Ethic and the Spirit of Modern Consumerism. Oxford: Blackwell Publishers.
Google Scholar

Crowley David, Reid Susan E. (2010) Pleasures in Socialism: Leisure and Luxury in the Eastern Bloc. Evanston: Northwestern University Press.
Google Scholar

Dant Tim (2007) The Pragmatics of Material Interaction. „Journal of Consumer Culture”, vol. 8(1), s. 11−33.
Google Scholar

de Certeau Michel (1984) The Practice of Everyday Life. Berkeley: University of California Press.
Google Scholar

Dobrowolski Kazimierz (1958) Chłopska kultura tradycyjna. „Etnografia Polska”, vol. 1, s. 19−56.
Google Scholar

Dyczewski Leon (1982) Kontynuacja i zmiana w stylach życia polskiego społeczeństwa. „Roczniki Nauk Społecznych”, vol. 10, s. 231−246.
Google Scholar

Gauntlett David, Hill Annette (1999). TV Living: Television, Culture and Everyday Life. London, Nowy Jork: Routledge.
Google Scholar

Gdula Maciej (2014) 4 czerwca 1989. Jak naród nie obalił komuny. „Krytyka Polityczna”, 4 czerwca 2014 [dostęp 6 sierpnia 2018 r.]. Dostępny w Internecie: http://krytykapolityczna.pl/kultura/historia/4-czerwca-1989-jak-narod-nie-obalil-komuny/
Google Scholar

Geertz Clifford (2003) Opis gęsty – w stronę interpretatywnej teorii kultury [w:] Marian Kempny, Ewa Nowicka, red., Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Przełożył Sławomir Sikora. Warszawa: PWN, s. 35−58.
Google Scholar

Gitelman Lisa (2006) Always Already New. Media, History, and the Data of Culture. Massachusetts and London: The MIT Press.
Google Scholar

Giza-Poleszczuk Anna (2002) Rodzina i system społeczny [w:] Mirosława Marody, red., Wymiary życia społecznego. Polska na przełomie XX i XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Scholar, s. 272−301.
Google Scholar

Halawa Mateusz (2006) Życie codzienne z telewizorem. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Hand Martin, Shove Elizabeth (2004) Orchestrating Concepts: Kitchen Dynamics and Regime Change in Good Housekeeping and Ideal Home, 1922-2002. „Home Cultures”, vol 1(3), s. 235−256.
Google Scholar

Hand Martin, Shove Elizabeth (2007) Condensing Practices: Ways of living with a freezer. “Journal of Consumer Culture”, vol. 7(1), s. 79−104.
Google Scholar

Haranne Markku, Siciński Andrzej (1987) Changes of Life Styles in Finland and Poland [w:] Jeja-Pekka Roos, Andrzej Siciński, eds., Ways of Life in Finland and Poland. Comparative Studies on Urban Populations. Aldershot: Avebury, s. 12−35.
Google Scholar

Jewdokimow Marcin (2008) Meblościanka i jej użytkowanie w polskich mieszkaniach [w:] Zbigniew Opacki, Dagmara Płaza-Opacka, red., Dom. Spotkanie przestrzeni prywatnej i publicznej na tle przemian cywilizacyjnych XIX i XX wieku. Zbiór studiów. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, s. 285−300.
Google Scholar

Kaufmann Jean-Claude (2004) Ego. Socjologia jednostki. Przełożył Krzysztof Wakar. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2014) Autobiograficzny wywiad narracyjny – kwestie etyczne i metodologiczne w kontekście archiwizacji narracji. „Studia Socjologiczne”, vol. 3(214), s. 221−238.
Google Scholar

Kochanowski Jerzy (2010) Tylnymi drzwiami. Czarny rynek w Polsce 1944-89. Warszawa: Neriton.
Google Scholar

Krzeczkowska Eugenia, Ploch-Dzikowiecka Ewa (1979) Mały rocznik statystyczny 1979. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Google Scholar

Kurz Iwona (2008) Konsumpcja: “coca-cola to jest to!”, [w:] Małgorzata Szpakowska, red., Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach. Warszawa: W.A.B., s. 145−157.
Google Scholar

Lipovetsky Gilles (1987) L’Empire de l’éphémère: la mode et son destin dans les sociétés modernes. Paryż: Gallimard.
Google Scholar

Lisowska-Magdziarz Małgorzata (2008) Media powszednie. Środki komunikowania masowego i szerokie paradygmaty medialne w życiu codziennym Polaków u progu XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Google Scholar

Mateja-Jaworska Bogumiła (2013) Posttelewizja? Widzowie wobec przemian mediów. Niepublikowana praca doktorska. Poznań: UAM.
Google Scholar

Mazurek Małgorzata (2010) Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945–1989. Warszawa: TRIO.
Google Scholar

McKendrick Neil, Brewer John, Plumb John H. (1982) The Birth of a Consumer Society: The Commercialization of Eighteenth-Century England. Bloomington, IN: Indiana University Press.
Google Scholar

Morley David (1986) Family Television: Cultural Power and Domestic Leisure. London: Comedia.
Google Scholar

Morley David (1992) Television, Audiences and Cultural Studies. London, New York: Routledge.
Google Scholar

Morley David, Silverstone Roger (1990) Domestic communication – technologies and meanings. “Media, Culture and Society”, vol. 12, s. 31−55.
Google Scholar

Pleskot Patryk (2007) Wielki mały ekran. Telewizja a codzienność Polaków w latach sześćdziesiątych. Warszawa: TRIO.
Google Scholar

Pusnik Marusa, Starc Gregor (2008) An entertaining (r)evolution: the rise of television in socialist Slovenia. „Media, Culture & Society”, vol. 30/6, s. 777−793.
Google Scholar

Roos Jeja-Pekka, Siciński Andrzej, red., (1987) Ways of Life in Finland and Poland. Comparative Studies on Urban Populations. Aldershot: Avebury.
Google Scholar

Sahakian Marlyne, Wilhite Harold (2013) Making practice theory practicable: Towards more sustainable forms of consumption. „Journal of Consumer Culture”, vol. 14/1, s. 25−44.
Google Scholar

Schmidt Filip, Skowrońska Marta (2016) Wyposażenie gospodarstw domowych, mieszkań i budynków w instalacje techniczne oraz przedmioty codziennego użytku w XX I XXI wieku. Niepublikowany raport przygotowany w ramach grantu NCN „Rewolucja konsumpcyjna w Polsce”.
Google Scholar

Siciński Andrzej, Wyka Anna (1988) Badania „rozumiejące” stylu życia: narzędzia. Warszawa: IFiS PAN.
Google Scholar

Silverstone Roger (1994) Television and Everyday Life. London: Routledge.
Google Scholar

Szpakowska Małgorzata (2003) Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar

Szynkiewicz Sławoj (1976) Rodzina, [w]: Maria Biernacka, Bronisława Kopczyńska-Jaworska, Anna Kutrzeba-Pojnarowa i Wanda Paprocka, red., Etnografia Polska. Przemiany kultury ludowej, t. 1, Wrocław: Ossolineum, s. 477–501.
Google Scholar

Wasiak Patryk (2015a) Wyposażenie wnętrz gospodarstw Polaków i społeczeństwo konsumpcyjne od gospodarki planowej do wolnego rynku, [w:] Katarzyna Stańczak-Wiślicz, Patryk Wasiak, Agnieszka Węglińska, red., Transformacje społeczne w Polsce na tle Europy: Nowoczesność – media – kultura materialna. Polkowice: Wydawnictwo Uczelni Jana Wyżykowskiego, s. 37−60.
Google Scholar

Wasiak Patryk (2015b) Debating Consumer Durables, Luxury and Social Inequality in Poland during the System Transition. „Zeitschrift Für Ostmitteleuropa-Forschung”, vol. 64(4), s. 544−565.
Google Scholar

Wedel Janine (2007) Prywatna Polska. Warszawa: TRIO.
Google Scholar

Wiliams Raymond (1974) Television. Technology and Cultural Form. London: Routledge.
Google Scholar

Zalewska Joanna (2011) Nowe przedmioty a przemiany praktyk społecznych w doświadczeniu ludzi starych, [w:] Janusz Mucha, Łukasz Krzyżowski, red., Ku socjologii starości. Starzenie się w biegu życia jednostki, Kraków: Wydawnictwo AGH, s. 201−226.
Google Scholar

Zalewska Joanna, Cobel-Tokarska Marta, red., (2014) Od obyczaju do mody: przemiany życia codziennego. Warszawa: Wydawnictwo APS.
Google Scholar

Zalewska Joanna (2015) Rewolucja konsumpcyjna i kształtowanie się podmiotu emocjonalnego w perspektywie Norberta Eliasa. „Kultura i Społeczeństwo”, vol. 1, s. 115−136.
Google Scholar

Zalewska Joanna (2017) Consumer Revolution in People’s Poland: Technologies in Everyday Life and the Negotiation between Custom and Fashion (1945-1980). „Journal of Consumer Culture”, vol. 17(2), s. 321−339.
Google Scholar