Kosznajderia: The German Historical Enclave in Pomerania in Light of the Analysis of the Polish Press During the Partitions Time and in the Second Polish Republic
DOI:
https://doi.org/10.18778/1733-8069.18.2.05Keywords:
Kosznajderia, press studies, postimigration community identity, semantic field analysisAbstract
The aim of this paper is to reconstruct the definition of Kosznajderia (the now non-existent German eclave in Poland) by using the method ofsemantic field analysis. The subject of the research involved the Polish local and regional press as well as literary writing from 1873 to 1939. The analysis of the gathered sources revealed that there were no significant differences in the press release about the land and the Kosznajderia community that lived there at that time. Moreover, it is impossible to draw a line between the times when Kosznajderia was still in a privileged position as a part of the German nation and the times that we used to call the Second Republic of Poland. During that time, all national minorities were treated in clear opposition to the subjectivity of the Polish state, not to mention the German minority. This is why the definition of Kosznajderia covers all the features extracted from the analysis of the semantic field, including the partition times and the interwar period. As a result, it is one consistent definition. However, I do not consider it as a final one, but, rather, as a reference point for further research conducted by sociologists, ethnographers, historians, and press studies scholars. During my analysis, I take into consideration texts that were written by German authors who publish their work in scientific journals, although I omitted the German press that was not a subject of my analysis.
Downloads
References
Bachryj-Krzywaźnia Maciej (2016) Był sobie gender… Kategoria gender w dyskursie „Gościa Niedzielnego” – analiza pola semantycznego i analiza aktantowa. „Kulturoznawstwo. Politeja”, t. 4, nr 43, s. 345–361.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.43.14
Bieniasz Józef (1937) O twórczy ośrodek kultury na Pomorzu. „Kultura – tygodnik literacki, artystyczny i społeczny”, nr 29(67) z dn. 18 lipca. Poznań, s. 3.
Google Scholar
Brzezińska Anna, Szczepaniak-Koll Agnieszka, Szymoszyn Anna (red.) (2019) 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Chałasiński Józef (1964) Dwadzieścia lat Polski Ludowej w świetle pamiętnikarstwa młodego pokolenia wsi. „Przegląd Socjologiczny”, t. 18, s. 7–13.
Google Scholar
Chałasiński Józef (1980) Problem autorytetu moralnego w pamiętnikach publikacji „Awans pokolenia”. „Przegląd Socjologiczny”, t. 32, nr 1, s. 7–22.
Google Scholar
Chlebowski Bronisław, Walewski Władysław, Sulimierski Filip (red.) (1888) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Warszawa: Władysław Walewski Druk „Wieku”.
Google Scholar
Ciechorska-Kulesza Karolina (2021) Fenomen Kosznajderii, czyli o złożoności tożsamości i dziedzictwa pomorskiej krainy. „Przegląd Zachodni”, nr 2, s. 153–169.
Google Scholar
Dudkiewicz Magdalena (2006) Zastosowanie analizy pola semantycznego i analizy gloss dla zaprezentowania sposobu postrzegania świata społecznego. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 2, nr 1, s. 33–52.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.2.1.03
Flick Uwe (2007) Jakość w badaniach jakościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Glinkiewicz Józef (1875) Wiadomości miejscowe i prowyncionalne. „Gazeta Toruńska”, nr 9 z dn. 13 stycznia, s. 3−4.
Google Scholar
Górniak Marek Robert (2016) Kształtowanie się powojennych społeczności regionalnych na Ziemiach Odzyskanych w świetle pamiętników, relacji i wspomnień osadników z terenu Ziemi Głogowskiej. „Biografistyka Pedagogiczna. Fundacja ‘Biografie codzienności’, nr 1, s. 193–216.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2016.01.12
Grabski Władysław (1936) Pamiętniki chłopów a środowisko społeczne na wsi polskiej. „Przegląd Socjologiczny”, t. 4, zeszyt 3–4, s. 297–340.
Google Scholar
Grass Günter (2002) Idąc rakiem. Gdańsk: Wydawnictwo Polnord-Oskar.
Google Scholar
Gzella Grażyna (2010) Procesy prasowe redaktorów „Gazety Grudziądzkiej” w latach 1894-1914. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK w Toruniu.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.12775/KLIO.2011.025
Isański Jakub (2017) Pamiętnik Heleny Wróblewskiej, mieszkanki Ziem Zachodnich. „Rocznik Ziem Zachodnich”, 1/2017, Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”, Wrocław, s. 573–596.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.26774/rzz.186
Jastrzębski Włodzimierz (2013) Kosznajderia w okresie wojny i okupacji (1939-1945) [w:] Jerzy Szwankowski, red., Kosznajderia. Dzieje niemieckiej enklawy osadniczej na Pomorzu Gdańskim. Chojnice: Lokalna Grupa Działania „Sandry Brdy”, s. 335–350.
Google Scholar
Jocz Lechosław (2012) Wpływ fonetyczny i fonologiczny języka niemieckiego na łużycczyznę i kaszubszczyznę w kontekście słowiańskim. Wybrane problemy w aspekcie porównawczym. „Acta Cassubiana”, nr 13, s. 67–83.
Google Scholar
Kajtoch Wojciech (2018) Badanie aksjologicznego wymiaru języka prasy [w:] Agnieszka Szymańska, Małgorzata Lisowska-Magdziarz, Agnieszka Hess, red., Metody badań medioznawczych i ich zastosowanie. Kraków: Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 17–44.
Google Scholar
Karłowicz Jan (1901) Słownik gwar polskich. Tom 2. Kraków: Akademia Umiejętności.
Google Scholar
Karnowski Jan(1911) Ludność kaszubska w ubiegłym stuleciu. Szkic społeczno-kulturalny K ościerzyna: Spółka Wydawnicza E.G.m.b.H w Kościerzynie.
Google Scholar
Kądzielska Krystyna (1959) Konkurs na „Pamiętnik osadnika Ziem Odzyskanych”. „Przegląd Socjologiczny”, t. 13, nr 1, s. 233.
Google Scholar
Kłosiński Marek (1994) Semantyczna analiza pojęć „bezrobocie” i „bezrobotny” („bezrobotni”) w wypowiedziach prasowych. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3. s. 151–162.
Google Scholar
Konecki Krzysztof Tomasz (2019) Kreatywność w badaniach jakościowych. Pomiędzy procedurami a intuicją. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 15, nr 3, s. 30–54. Dostępny w Internecie: ‹www.przegladsocjologiijakosciowej.org›. DOI: http://dx.doi.org/10.18778/1733-8069.15.3.03 [dostęp 17.11.2021].
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.3.03
Kowalski Stanisław (1947) Niektóre założenia badań socjologicznych. „Przegląd Socjologiczny”, nr 9/1-4, s. 145−167.
Google Scholar
Kujot Stanisław (1913) Dzieje Prus Królewskich. Cz. 1 do roku 1309. Toruń: Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Rocznik 12. Druk S. Buszczyńskiego.
Google Scholar
Latoszek Marek (1999) Awans i degradacja robotników. Panel w badaniach autobiograficznych. „Przegląd Socjologiczny”, t. 48, nr 1, s. 113–131.
Google Scholar
Lemańczyk Magdalena (2021) Kosznajdrzy i Kosznajderia. Odpominanie ludzi i miejsc http://wochenblatt.pl/pl/koschneider-und-koschneiderei-erinnern-an-menschen-und-orte/ [dostęp 21.01.2022).
Google Scholar
Lewandowski Paweł (2013) Wschód i Zachód przemieszczone oraz odtworzone powstanie postmigracyjnego społeczeństwa Polskich Ziem Zachodnich. „Kultura i Społeczeństwo”, nr 3 s. 203–216.
Google Scholar
Lewandowski Waldemar (2003) Atlantyda leży za Tucholą https://bydgoszcz.wyborcza.pl/bydgoszcz/7,48722,1668733.html [dostęp 12.09.2003].
Google Scholar
Łuczewski Michał, Bednarz-Łuczewska Paulina (2012) Analiza dokumentów zastanych [w:] Dariusz Jemielniak, red., Badania jakościowe. Metody i narzędzia. Tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowew PWN, s. 161–188.
Google Scholar
Machaj Irena (2008) Pogranicze wschodnie a zachodnie – mechanizmy zmiany społecznej [w:] Zbigniew Kurcz, red., Polskie pogranicza w procesie przemian, tom I. Wałbrzych: Prace Naukowe nr 9 seria: Nauki Społeczne Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości, s. 153–164.
Google Scholar
Majerski Stanisław (1900) Opis Ziemi, tom 3. Wiedeń: Wydawnictwo: Franciszek Bondy.
Google Scholar
Makowski Bolesław (1923) Chojnice. „Ziemia”. Miesięcznik krajoznawczy ilustrowany wydawany z zapomogi Wydziału Nauki M.W.R i O.P., nr 12, s. 229–231.
Google Scholar
Małkiewicz Stefan (1936) Na Kosznajderji. „Gazeta Gdańska”, nr 42 z dn. 20 lutego, s. 6.
Google Scholar
Marcysiak Tomasz (2017) Zapis wywiadu narracyjnego, jako przyczynek do badań autoetnograficznych wsi kosznajderskich. „Studia z Geografii Politycznej i Historycznej”, t. 6, s. 227–242 http://dx.doi.org/10.18778/2300-0562.06.10
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-0562.06.10
Marcysiak Tomasz (2018) O poszukiwaniu tożsamości regionalnej społeczności postmigracyjnej na terenach dawnej Kosznajderii. Szkic autoetnograficzny [w:] Przemysław Nocuń, Agnieszka Przybyła-Dumin, Krzysztof Fokt, red., Wieś miniona, lecz obecna. Ślady dawnych wsi i ich badania. Chorzów: Muzeum Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie, s. 371–392.
Google Scholar
Marcysiak Tomasz (2019) Kosznajderia – przerwana tożsamość [w:] Anna Brzezińska, Agnieszka Szczepaniak-Koll, Anna Szymoszyn, red., 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 88–114.
Google Scholar
Maroński Stanisław (1885a) O Kosznajdrach. „Pielgrzym”, nr 77 z dn. 2 lipca, s. 1−2.
Google Scholar
Maroński Stanisław (1885b) O Kosznajdrach. „Pielgrzym”, nr 78 z dn. 4 lipca, s. 1−2.
Google Scholar
Michalski Ryszard (1999) Obraz nieprzyjaciół Rzeczypospolitej na łamach polskiej prasy pomorskiej w latach 1920-1939 oraz 1945-1948. Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK w Toruniu.
Google Scholar
Nowaczyński Adolf (1922) Góry z pisaku. Szkice. Warszawa: Wydawca „Placówka”.
Google Scholar
Nowakowski Stefan (1958) Hotel robotniczy na tle procesów urbanizacji i industrializacji. „Przegląd Socjologiczny”, t. 12, s. 32–71.
Google Scholar
Obracht-Prondzyński Cezary (2010) Stosunki etniczne na Pomorzu − uwarunkowania i kontekst współczesny. „Studia Socjologiczne”, nr 3 (198), s. 9–46.
Google Scholar
Orłowicz Mieczysław (1924) Ilustrowany przewodnik po województwie pomorskiem. Lwów, Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.
Google Scholar
Panske Paul (1908) Zur Geschidde einer alten deutschen Ansiedlung in Westpreuszen 1 [w:] Arthur Semrau, Hrsg., Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn. Sitzungsberichte und Abhandlungen. Heft 16. Toruń: Kommissionsverlag von W. Lambeck, s. 35–48.
Google Scholar
Panske Paul (1918) Deutungsversuch des Namens der Koschnaewjer [w:] Arthur Semrau, Hrsg., Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn. Sitzungsberichte und Abhandlungen. Heft 26. Toruń: Kommissionsverlag von W. Lambeck, s. 47–66.
Google Scholar
Peräkylä Anssi (2010) Analiza rozmów i tekstów [w:] Norman K. Denzin, Yvonna S. Lincoln, red., Metody badań jakościowych, t. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, s. 325–349.
Google Scholar
Plenzer Anna (2019) Śladami Bambrów. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania.
Google Scholar
Poniedziałek Jacek (2011) Postmigracyjne tworzenie tożsamości regionalnej. Studium współczesnej warmińskomazurskości. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Popien Astrid (2014) Unter Deck im „Krebsgang”: Günter Grass’ Novelle und ihre Theateradaption durch Paweł Huelle. „Studia Germanica Gedanensia”, nr 30, 218–231.
Google Scholar
Posern-Zieliński Aleksander (2005) Tożsamość a terytorium. Perspektywa antropologiczna. „Przegląd Zachodni”, nr 3, s. 3–20.
Google Scholar
Posern-Zieliński Aleksander (2019) Tożsamość zagrożona i odbudowana. Specyfika małych grup etnokulturowych [w:] Anna Brzezińska, Agnieszka Szczepaniak-Koll, Anna Szymoszyn, red., 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 15–40.
Google Scholar
Przastek-Samokowa Maria (2016) Czym jest humanistyka cyfrowa? Pole semantyczne pojęcia (zarys). „Zagadnienia Informacji Naukowej – Studia Informacyjne. ZIN”, t. 54, nr 2, s. 82–93.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.36702/zin.306
Rapley Tim (2010) Analiza konwersacji, dyskursu i dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Robin Régine (1980) Badanie pól semantycznych: doświadczenia Ośrodka Leksykologii Politycznej w Saint-Cloud [w:] Michał Głowiński, red., Język i społeczeństwo. Warszawa: Czytelnik, s. 205–282.
Google Scholar
Sakson Andrzej (1996) Socjologiczne problemy tożsamości regionalnej współczesnych mieszkańców byłych Prus Wschodnich: próba porównania. „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, nr 2, s. 233–246.
Google Scholar
Sakson Andrzej (1999) Dylematy kształtowania się tożsamości regionalnej na Warmii i Mazurach. Pogranicze. „Studia Społeczne”, nr 8, s. 257–268.
Google Scholar
Sakson Andrzej (2020) Nowe społeczeństwo Ziem Zachodnich i Północnych (1945-2020). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar
Sińczuch Marcin (2014) Obraz weteranów w mediach na podstawie analizy wybranych publikacji internetowych [w:] Marcin Sińczuch, red., Bezpieczeństwo, Obronność, Socjologia, biuletyn nr 2. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, s. 54−60.
Google Scholar
Smolarkiewicz Elżbieta (2010) Przerwana tożsamość: odtwarzanie i tworzenie tożsamości w społecznościach postmigracyjnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar
Staniszewski Andrzej (1991) O pożytkach kompleksowego czytania prasy polskiej z okresu zaborów. „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej. Wydawnictwo Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk”, nr 30/2, s. 5–12.
Google Scholar
Szczepański Jan (1948) Użytkowanie dokumentów osobistych w psychologii społecznej: (szkic informacyjny) „Przegląd Socjologiczny”, t. 10, s. 55–80.
Google Scholar
Szostkiewicz Stefan (1959) Konkurs „Mój Październik 1956”. „Przegląd Socjologiczny”, t. 13, nr 1, s. 234–235.
Google Scholar
Szwankowski Jerzy (red.) (2013) Kosznajderia. Chojnice: LGD Sandry Brdy.
Google Scholar
Wałdoch Marcin (2011) Asymilacja Kosznajderii. Mit współczesnej historiografii? [w:] Andrzej Chodubski i in., red., W kręgu pytań o tożsamość narodową i etniczną Pomorza Gdańskiego. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej s. 135–148.
Google Scholar
Warmińska Katarzyna, Urbaniak Anna (2017) Czym jest Kraków? Analiza pola semantycznego. „Zeszyty Naukowe”, nr 3(963), s. 87–102.
Google Scholar
DOI: https://doi.org/10.15678/ZNUEK.2017.0963.0306
Wyszczelski Lech (2013) Odrodzona Rzeczpospolita 1918. Warszawa: Wydawnictwo Bellona.
Google Scholar
Znaniecki Florian (2001) Socjologia wychowania. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Znaniecki Florian (2009) Metoda socjologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Zonenberg Sławomir (2013) Ukształtowanie się i dzieje osadnictwa niemieckiego między Chojnicami a Tucholą w średniowieczu [w:] Jerzy Szwankowski, red., Kosznajderia. Dzieje niemieckiej enklawy osadniczej na Pomorzu Gdańskim. Chojnice: Lokalna Grupa Działania „Sandry Brdy”, s. 55–90.
Google Scholar
Żuławnik Mariusz (2011) Polska prasa polityczno-informacyjna na Mazowszu Północnym w latach 1918–1939. IPN. Seria „Monografie”, t. 73. Warszawa.
Google Scholar
„Dziennik Bydgoski” nr 129 z dnia 9 czerwca 1926 roku
Google Scholar
„Gazeta Gdańska” nr 41 z dnia 19 lutego 1936 roku
Google Scholar
„Goniec Wielkopolski” nr 100 z dnia 2 maja 1885 roku
Google Scholar
„Goniec Wielkopolski” nr 236 z dnia 15 października 1881 roku
Google Scholar
„Pielgrzym” nr 77 z dnia 2 lipca 1885 roku
Google Scholar
„Pielgrzym” nr 78 z dnia 4 lipca 1885 roku
Google Scholar
„Przyjaciel” nr 45 z dnia 10 listopada 1881 roku
Google Scholar
„Słowo Pomorskie” nr 289 z dnia 14 grudnia 1935 roku
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
