Fotografia socjologiczna – w kierunku reportażu dialogicznego

Autor

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.03

Słowa kluczowe:

reportaż dialogiczny, fotografia, fotoreportaż, socjologia wizualna, fotografia dokumentalistyczna, wyobraźnia wizualna

Abstrakt

Niemal 10-letnia współpraca z fotografem, który towarzyszy mi w badaniach terenowych, skłania do podzielenia się refleksją i uwagami metodologicznymi wynikającymi z doświadczenia budowania relacji pomiędzy badaczem, informatorem (informatorami) a fotografem. Doświadczenie to nazwałbym, za Piotrem Sztompką, procesem kształtowania się socjologicznej wyobraźni wizualnej. W ogólnym rozumieniu reportaż dialogiczny polega na doświadczaniu świata innych oraz na nauce odkrywania drugiego człowieka takim, jakim on sam widzi siebie w otaczającej go rzeczywistości. W artykule omawiam kwestie dialogu w badaniach wizualnych, zasady dobrej praktyki fotografii socjologicznej oraz ideę reportażu dialogicznego, ilustrując fotografiami z własnych badań terenowych prowadzonych w ramach takich projektów jak: „Tożsamość społeczności postmigracyjnej na przykładzie Kosznajderii”, „Życie codzienne mieszkańców gminy Cekcyn w Borach Tucholskich”, „Wpływ badań archeologicznych na integrację społeczności lokalnych w ramach projektu 1000 lat Górnych Łużyc” oraz „Szkice biograficzne druhów Ochotniczych Straży Pożarnych w gminie Golub-Dobrzyń”. Autorem wszystkich fotografii jest bydgoski artysta fotografik Dariusz Bareya.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Tomasz Marcysiak - Wyższa Szkoła Bankowa w Toruniu

Tomasz Marcysiak, socjolog, adiunkt w Katedrze Nauk Społecznych w Wyższej Szkole Bankowej w Toruniu. Autor publikacji z zakresu socjologii obszarów wiejskich, w tym Ochotniczych Straży Pożarnych i Gospodarstw Opiekuńczych. W zakresie zainteresowań społeczno-etnograficznych badacz Kosznajderii. W terenowej pracy badawczej współpracuje z fotografem Dariuszem Bareyą. Autor takich publikacji jak: WODA NAPRZÓD! Szkice z wywiadów autobiograficznych druhów Ochotniczych Straży Pożarnych z gminy wiejskiej Golub-Dobrzyń (Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2019); T. Marcysiak, Kosznajderia – przerwana tożsamość [w:] A. Brzezińska, A. Szczepaniak-Koll, A. Szymoszyn, red., 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski (Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Poznań 2019, s. 88−114).

Bibliografia

Babbie Earl (2007) Badania społeczne w praktyce. Przełożyli Agnieszka Kłoskowska-Dudzińska i in. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bang Hyejin i in. (2016) Picture Perfect: How Photographs Influence Emotion, Attention and Selection in Social Media News Posts. Odczyt zaprezentowany w 2016 r. podczas „Annual Conference of the Association for Education in Journalism and Mass Communication”, Minneapolis.
Google Scholar

Baruchel Sylvain i in. (2006) Photo Elicitation Interview (PEI): Using Photos to Elicit Children’s Perspectives. „International Journal of Qualitative Methods”, vol. 5, no. 3, s. 1–9. DOI: https://doi.org/10.1177/160940690600500301 https://journals.sagepub.com/home/ijq [dostęp 18.05.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/160940690600500301

Becker Howard Saul (1974) Photography and Sociology. „Studies in Visual Communication”, vol. 1, s. 3–26. https://repository.upenn.edu/svc/vol1/iss1/3 [dostęp 19.04.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1525/var.1974.1.1.3

Becker Howard Saul (1995) Visual sociology, documentary photography, and photojournalism: It’s (almost) all a matter of context. „Visual Sociology”, vol. 10, no. (1-2), s. 5–14.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/14725869508583745

Becker Howard Saul (2012) Socjologia wizualna, fotografia dokumentalna i fotografia reporterska: prawie wszystko zależy od kontekstu [w:] Małgorzata Boguni-Borowska, Piotr Sztompka, red., Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Warszawa: Wydawnictwo ZNAK, s. 761–778.
Google Scholar

Bohm David (2003) On Dialogue. Edited by Lee Nichol. London, New York: Taylor & Francis e-Library.
Google Scholar

Dempsey John V., Tucker Susan A. (1994) Using Photo-Interviewing as a Tool for Research and Evaluation. „Educational Technology”, vol. 34, no. 4, s. 55–62 http://www.jstor.org/stable/44428176 [dostęp 15.09.2021].
Google Scholar

Fairey Tiffany, Orton Liz (2019) Photography as Dialogue. „Photography and Culture”, vol. 12, no. 3, s. 299−305.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17514517.2019.1669992

Gagnon Julie (2008) Ces lieux qui m’habitent. Faculté d’aménagement, d’architecture et des arts visuels. Québec: Université Laval.
Google Scholar

Gauβ Karl-Markus (2015) Umierający Europejczycy. Przełożyła Alicja Rosenau. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Harper Douglas (2016) The Development of Visual Sociology: A view from the inside. „Società Mutamento Politica”, vol. 7, no. 14, s. 237–250.
Google Scholar

Heng Terence (2016) Visual Methods in the Field. Photography for the Social Sciences. London: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9781315749594

Heng Terence (2019) Creating Visual Essays: Narrative and Thematic Approaches [w:] L. Pauwels, D. Mannay, eds., The Sage Handbook of Visual Research Methods. London: Sage, s. 617–628.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4135/9781526417015.n39

Heng Terence (2020) Of Gods, Gifts and Ghosts. London: Routledge.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.4324/9780429437045

Jeffrey Ian (2014) Jak czytać fotografię. Lekcje mistrzów fotografii. Przełożył Jakub Jedliński. Kraków: UNIVERSITAS.
Google Scholar

Jones Stacy Holman, Adams Tony E., Ellis Carolin (2015) Handbook of Autoethnography. Routledge: Walnut Creek.
Google Scholar

Kafar Marcin, Kacperczyk Anna (2020) Autoetnograficzne „zbliżenia” i „oddalenia”. O autetnografii w Polsce. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Kay Tamara (2011) Building Solidarity with Subjects and Audience in Sociology and Documentary Photography. „Sociological Forum”, vol. 26, no. 2, s. 424–430.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1573-7861.2011.01249.x

Konecki Krzysztof Tomasz (2019) Kreatywność w badaniach jakościowych. Pomiędzy procedurami a intuicją. „Przegląd Socjologii Jakościowej”. t. 15, nr 3, s. 30–54. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.3.03 http://www.qualitativesociologyreview.org/PL/index_pl.php [dostęp 17.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.15.3.03

Konecki Krzysztof Tomasz, Kacperczyk Anna (2020) Wizualizacje życia codziennego w badaniach interakcjonistycznych. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Kuszyk Karolina (2019) Poniemieckie. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Lévi-Strauss Claude (2020) Mit i znaczenie. Pięć wykładów przygotowanych dla radia przez Claude’a Lévi-Straussa. Przełożyli Monika Eccles, Rafał Wiśniewski. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Marcysiak Tomasz (2015) Życie społeczne w gminie Cekcyn. Szkic socjologiczny. Toruń: WSB w Toruniu.
Google Scholar

Marcysiak Tomasz (2019a) Kosznajderia – przerwana tożsamość [w:] Anna Brzezińska, Agnieszka Szczepaniak-Koll, Anna Szymoszyn, red., 300 lat Bambrów w Poznaniu. Wkład małych wspólnot migracyjnych w dziedzictwo kulturowe Polski. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, s. 88–114.
Google Scholar

Marcysiak Tomasz (2019b) WODA NAPRZÓD! Szkice z wywiadów autobiograficznych druhów Ochotniczych Straży Pożarnych z gminy wiejskiej Golub-Dobrzyń. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar

Marcysiak Tomasz, Pretkiel Ilona, Raszkowska Aneta (2017) Between Sociology and Archaeology – On Advantages of Interdisciplinary Research in Villages of Former Recovered Territories. „Torun Social Science Review”, vol. 3, no 2/2017 s. 11–21.
Google Scholar

Meron Yaron (2019) Photographic (In)authenticity Making Strange as a Creative Practice Response. „Video Journal of Education and Pedagogy”, vol. 4, no. 2, s. 60–81. DOI: 10.1163/23644583-00401018 https://videoeducationjournal.springeropen.com/ [dostęp 17.11.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1163/23644583-00401018

Morris John Godfrey (2007) Zdobyć zdjęcie. Moja historia fotografii prasowej. Przełożył Maciej Świerkocki. Warszawa: Wydawnictwo Cyklady.
Google Scholar

Olechnicki Krzysztof (2003) Antropologia obrazu. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Pajączkowska Agnieszka (2019) Wędrowny Zakład Fotograficzny. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Pollack Martin (2017) Topografia pamięci. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Google Scholar

Roland Barthes (1999) Camera Lucida: Reflections on Photography. New York: Farrar, Straus & Giroux Inc.
Google Scholar

Rose Gillian (2010) Interpretacja materiałów wizualnych. Krytyczna metodologia badań nad wizualnością. Przełożyła Ewa Klekot. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Rouillé André (2007) Fotografia. Między dokumentem a sztuką współczesną. Przełożył Oskar Hedemann. Kraków: TAiWPN UNIVERSITATIS.
Google Scholar

Rychliński Stanisław (2001) Lustracje społeczne. Warszawa: Instytut Polityki Społecznej i Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Google Scholar

Serafinelli Elisa (2017) Analysis of Photo Sharing and Visual Social Relationships. Instagram as Case Study. „Photographies”, vol. 10, no. 1, s. 91–111. DOI: https://doi.org/10.1080/17540763.2016.1258657 https://www.tandfonline.com/toc/rpho20/current [dostęp 11.09.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/17540763.2016.1258657

Sontag Susan (2012) Świat obrazów [w:] Małgorzata Boguni-Borowska, Piotr Sztompka, red., Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Warszawa: Wydawnictwo ZNAK, s. 387–404.
Google Scholar

Stachowska Iwona (2009) Między dokumentacją a kreacją. Rola ciała w fotografii współczesnej. „Pismo Artystyczne”, Format 57/2009, s. 7–10.
Google Scholar

Stanley Nick (1996) Photography and the Politics of Engagement. „Journal of Art & Design Education”, vol. 15, no. 1, s. 95–100. DOI: 10.1111/j.1476-8070.1996.tb00653.x https://onlinelibrary.wiley.com/journal/14768070 [dostęp 12.09.2021].
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/j.1476-8070.1996.tb00653.x

Suchar Charles S. (1997) Grounding Visual Sociology Research in Shooting Scripts. „Qualitative Sociology”, vol. 20, no. 1, s. 33–55.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1023/A:1024712230783

Szarkowski John (2005) The Photographer’s Eye and Stephen Shore. The Nature of Photographs [w:] Ashley la Grange, ed., Basic Critical Theory for Photographers. Linacre House, Jordan Hill, Oxford: Elsevier, s. 15−29.
Google Scholar

Sztompka Piotr (2005) Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Google Scholar

Sztompka Piotr (2012) Wyobraźnia wizualna i socjologia [w:] Małgorzata Boguni-Borowska, Piotr Sztompka, red., Fotospołeczeństwo. Antologia tekstów z socjologii wizualnej. Warszawa: Wydawnictwo ZNAK, s. 11–41.
Google Scholar

Urry John (2007) Spojrzenie turysty. Przełożyła Alicja Szulżycka. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Google Scholar

Pobrania

Opublikowane

2021-11-30

Jak cytować

Marcysiak, T. (2021). Fotografia socjologiczna – w kierunku reportażu dialogicznego. Przegląd Socjologii Jakościowej, 17(4), 44–66. https://doi.org/10.18778/1733-8069.17.4.03

Numer

Dział

Artykuł