Zastosowanie wywiadów fokusowych w badaniach nad pamięcią zbiorową

Łukasz Skoczylas; Anna Weronika Brzezińska,; Małgorzata Fabiszak

doi:10.18778/1733-8069.12.4.04

Authors

Łukasz Skoczylas Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań
Anna Weronika Brzezińska, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89 D, 61-614 Poznań
Małgorzata Fabiszak Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.12.4.04

Keywords:

collective memory, collective identity, focus interviews, cultural heritage

Abstract

The article is methodological in nature and analyses the use of focus interviews in collective memory research. First, the study design of typical focus interviews is presented and followed by a short review of basic concepts in memory studies indicating that memory is discursive in nature and should therefore be studied through focus group interviews. It is then illustrated with examples of application of the method in collective memory research. Methods employed in two studies are discussed in particular detail. These are two independently conducted projects investigating collective memory in Poznan. Finally, a SWOT analysis of the implementation of focus interview method in collective memory studies is conducted.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

Łukasz Skoczylas, Instytut Socjologii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Szamarzewskiego 89, 60-568 Poznań

Łukasz Skoczylas, dr, adiunkt w Instytucie Socjologii UAM. Zainteresowania badawcze: pamięć społeczna, jej nośniki oraz implanty, socjologia turystyki. Kierownik grantu NCN „Dynamika relacji pomiędzy nośnikiem a treścią pamięci społecznej”, autor monografii Pamięć społeczna miasta – jej liderzy i odbiorcy.

Anna Weronika Brzezińska,, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, ul. Umultowska 89 D, 61-614 Poznań

Anna Weronika Brzezińska, dr, adiunkt w Instytucie Etnologii i Antropologii Kulturowej UAM. Zainteresowania badawcze: dziedzictwo kulturowe i jego transformacje w wymiarach lokalnym i regionalnym, aktywizacja społeczności lokalnych, miejsca pamięci i społeczny kontekst ich funkcjonowania, edukacja regionalna. Autorka artykułów poświęconych m.in. społecznemu kontekstowi funkcjonowania Muzeum Stutthof w Sztutowie oraz stosunkowi do dziedzictwa kulturowego na obszarach o przerwanej ciągłości kulturowej na Żuławach. Obecnie główny wykonawca w grancie NCN „Pamięć i tożsamość w krajobrazie miejskim. Studium przypadku na przykładzie Poznania”.

Małgorzata Fabiszak, Wydział Anglistyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, al. Niepodległości 4, 61-874 Poznań

Małgorzata Fabiszak, dr hab., profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza na Wydziale Anglistyki. W latach 2012‒2015 profesor wizytujący na Uniwersytecie Wiedeńskim. Zainteresowania badawcze: pamięć i tożsamość zbiorowa, formy upamiętnień. Autorka artykułów i książek nt. dyskursu prasowego dotyczącego wojny, tożsamości i migracji analizowanych w ramach studiów nad dyskursem, językoznawstwa kognitywnego, teorii metafory. Była członkiem polskiego zespołu badawczego w projekcie „MEDIVA: Media dla różnorodności i integracji imigrantów” finansowanego przez Radę Europy. Obecnie jest kierownikiem grantu NCN „Pamięć i tożsamość w krajobrazie miejskim. Studium przypadku na przykładzie Poznania”.

References

Achugar Mariana, Fernández Amparo, Morales Nicolás (2013) Re/ Constructing the Past: How Young People Remember the Urugwayan Dictatorship. „Discourse and Society”, vol. 24, no. 3, s. 265‒288.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/0957926512471758

Assmann Jan (1995) Egyptian Solar Religion. New York: Routledge.
Google Scholar

Assmann Jan (1997) Moses the Egyptian: The Memory of Egypt in Western Monotheism. Cambridge, MA: Harvard University Press.
Google Scholar

Assmann Jan (2003) Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa. „Pamięć. Borussia. Kultura – Historia – Literatura”, t. 29, s. 11‒16.
Google Scholar

Babbie Earl (2005) Badania społeczne w praktyce. Przełożył Witold Betkiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Barbour Rosaline (2011) Badania fokusowe. Przełożyła Barbara Komorowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Bednarek Stefan (2010) Jeśli nie „miejsca pamięci”, to co? O badaniach pamięci. „Kultura Współczesna”, t. 1, s. 100‒109.
Google Scholar

Benjamin Walter (1969) The Storyteller [w:] Hannah Arendt, ed., Illuminations. New York: Schocken, s. 83‒109.
Google Scholar

Bruck Peter A., Stockner Günther (1996) Die ganz Normale Vielfätigkeit des Lesens. Zur Rezeption von Boulevardzeitungen. Münster: Lit Verlag.
Google Scholar

Cichocki Ryszard, Podemski Krzysztof (1999) Miasto wświadomości swoich mieszkańców. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar

Cuc Alexandru i in. (2006) On the Formation of Collective Memories: The Role of a Dominant Narrator. „Memory & Cognition”, vol. 34, no. 4, s. 752‒762.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.3758/BF03193423

Daniłowicz Paweł, Lisek-Michalska Jolanta (2007) Fokus – zogniskowany wywiad grupowy. Zarys metody [w:] Jolanta Lisek-Michalska, Paweł Daniłowicz, red., Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 11‒32.
Google Scholar

Dörnyei Zoltán (2007) Research Methods in Applied Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Freud Sigmund (1939) Moses and Monotheism. New York: Vintage.
Google Scholar

Golka Marian (2009) Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Halbwachs Maurice (1950) La mémoire collective. Paris: Presses Universitaires de France.
Google Scholar

Hirst William, Manier David (2008) Towards a Psychology of Collective Memory. „Memory”, vol. 16, no. 3, s. 183‒200.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1080/09658210701811912

Hirszowicz Maria, Neyman Elżbieta (2001) Społeczne ramy niepamięci. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 3–4, s. 23‒48.
Google Scholar

Kaczmarek Jerzy (2002) Poznań w fotografii i świadomości mieszkańców. „Przegląd Zachodni”, t. 3, s. 48‒61.
Google Scholar

Kaźmierska Kaja (2007) Ramy społeczne pamięci. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 3–4, s. 3‒23.
Google Scholar

Kończal Kornelia, Wawrzyniak Joanna (2011) Polskie badania pamięcioznawcze: tradycje, koncepcje, nieciągłości. „Kultura i Społeczeństwo”, t. 4, s. 11‒64.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2

Kula Marcin (2002) Nośniki pamięci historycznej. Warszawa: DiG.
Google Scholar

Kula Marcin (2004) Między przeszłością a przyszłością: o pamięci, zapominaniu i przewidywaniu. Poznań: PTPN.
Google Scholar

Kula Marcin (2008) O co chodzi w historii? Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2008) Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Meinhof Ulrike H., Galasiński Dariusz (2000) Photography, Memory, and the Construction of Identities on the Former East-West German Border. „Discourse Studies”, vol. 2, no. 3, s. 323‒353.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1177/1461445600002003004

Nijakowski Lech M. (2006) Domeny symboliczne. Konflikty narodowe i etniczne w wymiarze symbolicznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Nijakowski Lech M. (2008) Polska polityka pamięci – esej socjologiczny. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Google Scholar

Nowak Jacek (2011) Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej. Kraków: Nomos.
Google Scholar

Olick Jeffrey K. (1999) Collective Memory: The Two Cultures. „Sociological Theory”, vol. 17, no. 3, s. 338‒348.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.1111/0735-2751.00083

Olick Jeffrey K. (2007) The Politics of Regret: On Collective Memory and Historical Responsibility. New York, London: Routledge.
Google Scholar

Pomian Krzysztof (2006) Historia. Nauka wobec pamięci. Lublin: UMCS.
Google Scholar

Schwartz Barry (2000) Abraham Lincoln and the Forge of American Memory. Chicago: University of Chicago Press.
Google Scholar

Skoczylas Łukasz (2014) Pamięć społeczna – jej liderzy i odbiorcy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Szacka Barbara (2000a) Pamięć społeczna [w:] Władysław Kwaśniewicz, red., Encyklopedia socjologiczna, t. 3. Warszawa: Oficyna Naukowa, s. 52‒55.
Google Scholar

Szacka Barbara (2000b) Pamięć zbiorowa i wojna. „Przegląd Socjologiczny”, t. 49, nr 2, s. 11‒28.
Google Scholar

Szacka Barbara (2001) Pamięć społeczna a identyfikacja narodowa [w:] Aleksandra Jasińska-Kania, red., Trudne sąsiedztwa. Z socjologii konfliktów narodowościowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, s. 37‒46.
Google Scholar

Szacka Barbara (2006) Czas przeszły – pamięć – mit. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Szacka Barbara (2006/2007) Polish Remembrance of World War II. „International Journal of Sociology”, vol. 36, no. 4, s. 8‒26.
Google Scholar DOI: https://doi.org/10.2753/IJS0020-7659360401

Szpociński Andrzej (2003) Miejsca pamięci. „Pamięć. Borussia. Kultura – Historia – Literatura”, t. 29, s. 17‒23.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2005) Wobec przeszłości: pamięć przeszłości jako element kultury współczesnej. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2006) Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Szpociński Andrzej (2008) Miejsca pamięci. „Teksty drugie”, t. 4, s. 11‒20.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, red. (2009) Pamięć zbiorowa jako czynnik integracji i źródło konfliktów. Warszawa: Instytut Studiów Politycznych PAN.
Google Scholar

Szpociński Andrzej, Kwiatkowski Piotr Tadeusz (2006) Przeszłość jako przedmiot przekazu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Google Scholar

Traba Robert, red. (2009) Przeszłość w teraźniejszości. Polskie spory o historię na początku XXI wieku. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Wodak Ruth, Krzyżanowski Michał (2011) Jakościowa analiza dyskursu w naukach społecznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Łośgraf.
Google Scholar

Wodak Ruth i in. (2009) The Discursive Construction of National Identity. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Google Scholar

Wolff-Powęska Anna (2011) Pamięć – brzemię i uwolnienie. Niemcy wobec nazistowskiej przeszłości (1945-2010). Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Znaniecki Florian (1931) Miasto w świadomości jego obywateli. Z badań Polskiego Instytutu Socjologicznego nad miastem Poznaniem. Poznań: Wydawnictwo Polskiego Instytutu Socjologicznego.
Google Scholar

Znaniecki Florian, Ziółkowski Janusz (1984) Czym jest dla ciebie miasto Poznań? Dwa konkursy: 1928/1964. Warszawa, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar