Od creatio ex nihilo do Cool Britannia. Ku źródłom dyskursu kreatywności

Karol Franczak

doi:10.18778/1733-8069.14.4.06

Autor

Karol Franczak Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź https://orcid.org/0000-0003-0819-6848

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.06

Słowa kluczowe:

kreatywność, twórczość, przemysły kreatywne, dyskurs, dyspozytyw, historia idei, przemiana pojęć, demokratyzacja kultury, modernizacja

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza „mitu pochodzenia” współczesnego dyskursu kreatywności i ujawnienie jego skonstruowanego charakteru. Sceptyczne spojrzenie na pozornie linearną transformację popularnej idei ujawnia nie tylko nieciągłość i liczne pęknięcia w procesie zmiany sposobów rozumienia pojęcia, ale także niezamierzone funkcje współczesnych objaśnień genezy kreatywności. Analiza sposobów tematyzowania kreatywności w dyskursie religijnym, artystycznym, filozoficznym i naukowym służy odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób kreatywność stała się współcześnie filarem narracji modernizacyjnej wiązanej z kategoriami innowacji, przemysłów kreatywnych, ekonomii kultury czy tworzeniem „kreatywnych miast”.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Karol Franczak - Uniwersytet Łódzki, Instytut Socjologii, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41, 90-214 Łódź

Karol Franczak, socjolog i kulturoznawca, adiunkt w Zakładzie Badań Komunikacji Społecznej Instytutu Socjologii UŁ. Zajmuje się problematyką władzy i komunikacji, sfery publicznej oraz analizą działalności współczesnych elit symbolicznych. Autor książki Kalający własne gniazdo. Artyści i obrachunek z przeszłością (Universitas 2013). Publikuje w czasopismach naukowych oraz w prasie społeczno-kulturalnej, m.in. „Odrze” i „Tygodniku Powszechnym”.

Bibliografia

Adorno Theodor W., Horkheimer Max (1994) Dialektyka oświecenia. Przełożyła Małgorzata Łukasiewicz. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar

Bilton Chris (2010) Polityka kreatywności. Przełożyła Sandra Jacobson [w:] Andrzej Gwóźdź, red., Od przemysłów kultury do kreatywnej gospodarki, Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, s. 64−78.
Google Scholar

Boltanski Luc, Chiapello Ève (2005) The New Spirit of Capitalism. London, New York: Verso.
Google Scholar

Bröckling Ulrich (2004) Kreativität [w:] Ulrich Bröckling, Susanne Krasmann, Thomas Lemke, hrsg., Glossar der Gegenwart. Frankfurt am Main: Suhrkamp, s. 139−144.
Google Scholar

Czyżewski Marek (2013) Socjologia interpretatywna i metoda biograficzna: przemiana funkcji, antyesencjalistyczne wątpliwości oraz sprawa krytyki. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, tom 9, nr 4, s. 14−27.
Google Scholar

Drozda Jacek (2016) Rerum Novarum. Innowacyjność jako narzędzie dyskursywnej ofensywy neoliberalizmu [w:] Wojciech Józef Burszta, Piotr Jezierski, Michał Rauszer, red., Zwodnicze imaginarium. Antropologia neoliberalizmu. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, s. 77−111.
Google Scholar

Elias Norbert (2006) Mozart. Portret geniusza. Przełożył Bogdan Baran. Warszawa: W.A.B.
Google Scholar

Engell James (1981) The Creative Imagination: Enlihtenment to Romanticism. Cambridge: Harvard University Press.
Google Scholar

Florida Richard (2010) Narodziny klasy kreatywnej. Przełożyli: Tomasz Krzyżanowski, Michał Penkala. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Foucault Michel (2002) Porządek dyskursu. Przełożył Michał Kozłowski. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria.
Google Scholar

Foucault Michel (2011) Narodziny biopolityki. Przełożył Michał Herer. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Franczak Karol (2015) Kultura jako źródło zysku? Etos kreatywności i współczesny dyskurs modernizacyjny. „Przegląd Socjologiczny”, nr 2, s. 89−112.
Google Scholar

Franczak Karol (2019) The Democratization of Creativity in the Age of Knowledge Economy. „Societas/Communitas” [w druku].
Google Scholar

Kania Marta Matylda (2013) Ludologia z wyobraźnią, czyli Coleridge w bezkresnym lesie [w:] Emilia Januszek, Marcin Jarząbek, Maria Kobielska, red., Twórca – dzieło – badacz. Między dyscyplinami humanistyki. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 59−69.
Google Scholar

Kordjak Joanna (2016) Polska – kraj folkloru? [w:] Joanna Kordjak, red., Polska – kraj folkloru?. Warszawa: Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki, s. 11−40.
Google Scholar

Koselleck Reinhart (2009) Historia pojęć i pojęcia historii [w:] tegoż, Dzieje pojęć. Studia z semantyki i pragmatyki języka społeczno-politycznego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar

Leadbeater Charles (1999) Living on Thin Air. The New Economy. Londyn: Viking/Penguin.
Google Scholar

Lorey Isabell (2014) Urządzanie i samoprekaryzacja. O normalizacji wytwórców kultury. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 133−152.
Google Scholar

Mannheim Karl (1964) Das Problem einer Soziologie des Wissens (1925) [w:] Kurt H. Wolff, hrsg., Wissenssoziologie. Berlin: Luchterhand, s. 308−387.
Google Scholar

Nelson Camilla (2010a) The Invention of Creativity. The Emergence of a Discourse. „Cultural Studies Review”, vol. 16, no. 2, s. 49−74.
Google Scholar

Nelson Camilla (2010b) Creativity and Contemporary Value. Paper presented at the Australian Association of Writing Programs’ 15th annual conference: Strange Bedfellows of Perfect Partners – The role of literary studies in creative writing programs, s. 1−20.
Google Scholar

Nelson Camilla (2014) The Creative Child: Constructing Creativity Through Early Childhood Education in Modern America. „Knowlegde Cultures”, no. 2(3), s. 29−50.
Google Scholar

Nelson Camilla (2016) Discourses of creativity [In:] Rodney H. Jones, eds., The Routledge Handbook of Language and Creativity. New York: Routledge, s. 170−187.
Google Scholar

Nowicka Magdalena (2016) O użyteczności kategorii dyspozytywu w badaniach społecznych. „Przegląd Socjologii Jakościowej”, t. 12, nr 1, s. 170−191.
Google Scholar

Pope Rob (2005) Creativity: History, Theory, Practice. London: Routledge.
Google Scholar

Rațiu Dan Eugen (2011) Artistic Critique and Creativity: How Do Artists Play in the Social Change?. „Studia Ubb. Philosophia”, vol. 3(56), s. 27−49.
Google Scholar

Raunig Gerald (2014) Przemysły kreatywne jako masowe oszustwo. „Praktyka Teoretyczna”, nr 4(14), s. 153−167.
Google Scholar

Reckwitz Andreas (2017) Odkrycie kreatywności. O procesie społecznej estetyzacji. Przełożyły Katarzyna Kończal, Zofia Sucharska. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Rose Nikolas (1999) Powers of Freedom: Reframing Political Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Szacki Jerzy (2002) Historia myśli socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Williams Raymond (2015) Keywords. A Vocabulary of Culture and Society. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar

Thomas William Isaac, Znaniecki Florian (1976) Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1−5, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar

Tatarkiewicz Władysław (2008) Dzieje sześciu pojęć. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Zawadzka Anna (2011) Przymus kreatywności [w:] Jan Sowa, red., Wieczna radość. Ekonomia polityczna społecznej kreatywności. Warszawa: Fundacja Bęc Zmiana, s. 227−237.
Google Scholar