Integracja, emancypacja czy afirmacja? Tożsamości osób z niepełnosprawnościami we współczesnej Polsce

Dorota Żuchowska-Skiba

doi:10.18778/1733-8069.14.3.02

Autor

Dorota Żuchowska-Skiba AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

DOI:

https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.3.02

Słowa kluczowe:

tożsamość, niepełnosprawność, integracja, afirmacja niepełnosprawności, model społeczny niepełnosprawności

Abstrakt

Sytuacja osób z niepełnosprawnościami ulega zasadniczej przemianie w ostatnich dziesięcioleciach. Przyczyniają się do tego zmiany zachodzące w samym środowisku osób z niepełnosprawnościami, które aktywnie włączają się do walki o swoje prawa oraz upowszechniający się społeczny model definiowania niepełnosprawności. Stwarza to warunki, w których tożsamości osób z niepełnosprawnościami mogą ulec przedefiniowniu. Szczególnie dotyczy to osób podejmujących aktywne działania na rzecz swojego środowiska, których tożsamość jest konstruowana w oparciu o nowe role społeczne i związane z nimi działania, polegające na zaangażowaniu w aktywności mające na celu zmianę położenia osób z niepełnosprawnościami w społeczeństwie. Zasadniczym celem artykułu jest pokazanie, na ile w środowisku osób z niepełnosprawnościami wśród osób aktywnie działających na jego rzecz kształtują się dziś pozytywne tożsamości oparte na afirmacji różnorodności, a na ile wciąż jeszcze postrzegają oni niepełnosprawność jako piętno, powodujące wykluczenie osób z niepełnosprawnościami ze społeczeństwa. Badanie zrealizowano za pomocą wywiadu narracyjnego z osobami aktywnie działającymi na rzecz środowiska osób z niepełnosprawnościami, aby zobaczyć, jakie przyjmują tożsamości.

Pobrania

Brak dostępnych danych do wyświetlenia.

Biogram autora

Dorota Żuchowska-Skiba - AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Dorota Żuchowska-Skiba - doktor na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jej zainteresowania naukowe łączą analizę nowych mediów z perspektywą działań zbiorowych podejmowanych w rzeczywistości społecznej i wirtualnej. Szczególną uwagę koncentruje na niepełnosprawności i aktywności społecznej, publicznej i obywatelskiej tej kategorii społecznej w dobie zmian zachodzących we współczesnych społeczeństwach pod wpływem nowych technologii oraz wzrostu znaczenia praw człowieka.

Bibliografia

Anspach Renee R. (1979) From stigma to identity politics: Political activism among the physically disabled and former mental patients. „Social Science and Medicine”, nr 13, s. 756–773.
Google Scholar

Barnes Colin, Mecer Geof (2008) Niepełnosprawność. Przełożył Piotr Morawski. Warszawa: Sic!
Google Scholar

Britt Lory, Heise David R. (2000) From shame to pride in identity politics [w:] Sheldon Stryker et al., eds., Self, Identity, and Social Movements. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 252–268.
Google Scholar

Burke Peter J., Tully Judy C. (1977) The Measuring of Role Identity. „Social Forces”, vol. 55, s. 881–897.
Google Scholar

Darling Rosalyn B. (2003) Toward a model of changing disability identities: A proposed typology and research agenda. „Disability and Society”, no. 18, s. 881–895.
Google Scholar

Darling Rosalyn B. (2013) Disability and Identity: Negotiating Self in a Changing Society. Boulder: Lynne Rienner Publishers.
Google Scholar

Darling Rosalyn B., Heckert Alex D. (2010a) Orientations Toward Disability: Differences over the lifecourse. „International Journal of Disability, Development and Education”, no. 2 (57), s. 131–143.
Google Scholar

Darling Rosalyn B., Heckert Alex D. (2010b) Activism, models, identities, and opportunities: A preliminary test of a typology of disability orientations [w:] Barnartt Sharon N., Altman Barbara M., eds. Disability as a Fluid State. Research in Social Science and Disability. Bingley: Emerald Group Publishing Limited, s. 203–229.
Google Scholar

Erikson Erik (2004) Tożsamość a cykl życia. Przełożył Mateusz Żywicki. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Google Scholar

Gąciarz Barbara (2014) Model społeczny niepełnosprawności jako podstawa zmian w polityce społecznej [w:] B. Gąciarz, S. Rudnicki, red., Polscy (Nie)pełnosprawni: od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej. Kraków: Wydawnictwa AGH, s. 17–44.
Google Scholar

Gill, Carol. J. (1997) Four types of integration in disability identity development. „Journal of Vocational Rehabilitation”, no. 9, s. 39–46.
Google Scholar

Goffman Erving (2005) Piętno, czyli rozwazania o zranionej tożsamości. Przełożyły Aleksandra Dzierżyńska, Joanna Tokarska-Bakir. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Google Scholar

Goodley Dan (2011) Disability studies. An Interdisciplinary Introduction. London: Sage.
Google Scholar

Hahn Harlen D., Belt Todd L. (2004) Disability identity and attitudes toward cure in a sample of Disabled Activist. „Journal of Healthand Social Behavior”, no. 45, s. 453–464.
Google Scholar

Hałas Elżbieta (2006) Interakcjonizm symboliczny. Społeczny kontekst znaczeń. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Kumaniecka-Wiśniewska Agnieszka (2006) Kim jestem? Tożsamość kobiet upośledzonych umysłowo. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie.
Google Scholar

Leszczyńska Katarzyna (2010) Tożsamość i stygmatyzacja w narracjach niepełnosprawnych studentów [w:] Gąciarz Barbara, red., Niepełnosprawni studenci w społeczności akademickiej. Źródła sukcesów i porażek w integracji społecznej i aktywności zawodowej. Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN, s. 35–55.
Google Scholar

Linton Simi (1998) Claiming disability: Knowledge and identity. New York: New York University Press.
Google Scholar

Mallett Rebecca, Runswick Katherine–Cole (2014) Approaching Disability: Critical Issues and Perspectives. New York: Routledge.
Google Scholar

Mason Micheline (1990) Internalized oppression [w:] Maynard M., Purvis J., eds., Disability Quality in the Classroom: A Human Right Iusse. London: Taylor and Francis, s.10–26.
Google Scholar

Mikołajczyk-Lerman Grażyna (2013) Między wykluczeniem a integracją – realizacja prawdziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Google Scholar

Morris Jenny (1991) Pride Against Prejudice: Transforming Attitudes to Disability. London: Womens Press.
Google Scholar

Nario-Redmond Michelle R., Noel Jeffrey G., Fern Emily (2012) Redefining Disability, Re-imagining the Self: Disability Identification Predicts Self-esteem and Strategic Responses to Stigma. „Self and Identity”, no. 5 (12), s. 1–21.
Google Scholar

Oliver Michael (1981) A New Model of the Social Work Role in Relation to Disability [w:] Campling Jo, ed., The handicapped Person: A New Perspective for Social Workers. London: RADAR, dostęp [10.06.2018]. Dostępny w Internecie: https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/Campling-handicppaed.pdf.
Google Scholar

Oliver Michael. 1996. Understanding Disability: From Theory to Practice. London: Macmillan.
Google Scholar

Ostrowska, Antonina. 2015. Niepełnosprawni w społeczeństwie 1993–2013. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
Google Scholar

Porankiewicz-Żukowska, Aleksandra (2012) Miedzy jednostką a strukturą społeczną. Warszawa: IFIS PAN.
Google Scholar

Porankiewicz-Żukowska Aleksandra (2013) Tożsamość jednostek i grup dyskryminowanych w perspektywie socjologicznej. „Pogranicze. Studia społeczne”, t. 22, s. 25–35.
Google Scholar

Putnam Michelle (2005) Developing a framework for political disability identity. „Journal of Disability Policy Studies”, no. 16, s. 188–199.
Google Scholar

Shakespeare Tom (1996) Disability, Identity and Difference [w:]Colin Barnes, Geof Mercer, eds., Exploring the Divide. Leeds: The Disability Press, s. 94–113.
Google Scholar

Stojkow Maria, Żuchowska-Skiba Dorota (2014a) W kierunku nowej tożsamości – osoby niepełnosprawne w drodze ku emancypacji. „Studia Socjologiczne”, nr 2, s. 153–174.
Google Scholar

Stojkow Maria, Żuchowska-Skiba Dorota (2014b) Od zaangażowanego działacza do trendsettera : obraz aktywności osób z niepełnosprawnościami na rzecz swojego środowiska. [w:] Wódz Kazimiera, Piątek Krzysztof, red., Od welfare state do welfare society? Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, s. 147–167.
Google Scholar

Stryker Sheldon (1980) Symbolic Interactionism: A Social Structural Version. Menlo Park: Benjamin Cummings.
Google Scholar

Stryker Sheldon (2000) Identity competition: Key to differential social movement participation? [w:] Stryker Sheldon, Owens TimothyJ., White Robert W., eds., Self, identity, and social movements. Minneapolis: University of Minnesota Press, s. 21–40.
Google Scholar

Stryker Sheldon, Burke Peter J. (2000) The Past, Present, and Future of an Identity Theory. „Social Psychology Quarterly”, no. 4(63), s. 284–297.
Google Scholar

Swain John, French Sally (2000) Towards an Affirmation Model of Disability. „Disability and Society”, No. 4 (15), s. 569–582.
Google Scholar

Thomas Carol (1999) Female Forms: Experiencing and Understanding Disability. Buckingham: Open University Press.
Google Scholar

Thomas Carol (2004) How is disability understood? An examination of sociological approaches. „Disability and Society”, no. 19 (6), s. 569–583.
Google Scholar

Woźniak Zbigniew (2008) Niepełnosprawność i niepełnosprawni w Polskiej polityce społecznej. Społeczny kontekst medycznego problemu. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
Google Scholar

Żuchowska-Skiba Dorota (2016) Aktywność środowisk osób niepełnosprawnych we współczesnej Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Google Scholar